به گزارش خبرنگار مهر، راز آفرینش و زندگی انسان قرب الی الله است.نیت جان و روح هر عمل و عبادتی است و در اسلام توصیه شده عابد هنگام عبادت نیت کند. روزه ماه مبارک رمضان نیز از این قاعده مستثنی نیست.وقتی از احکام شرعی ماه مبارک رمضان صحبت می‌شود، اولین مسائل مربوط به «نیت روزه» است و در رساله‌های توضیح المسائل مراجع تقلید، فصل مربوط به روزه با بیان احکام نیت آغاز شده است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای:
کیفیت نیّت روزه
سوال ۴۹. در ماه رمضان باید برای هر روز نیّت کرد، یا اینکه یک نیّت در اول ماه کافی است؟
ج) اگر شب اول ماه رمضان نیّت کند که یک ماه را روزه بگیرد، کافی است؛ ولی بهتر احتیاط مستحب است در هر شب ماه رمضان، برای روزه فردای آن نیز، نیّت کند.
سوال ۵۰.. مادرم نیّت کرد که کل ماه را روزه بگیرد ولی بعد از هفت روز مریض شد، حال وظیفه اش چیست؟
ج) صِرف نیّت، چیزی به عهده‌اش نمی‌آورد بنابراین در فرض مذکور روزه بر او واجب نیست.
سوال ۵۱. شخصی شب نیّت روزه کرده و با همین نیّت تا بعد از اذان صبح خوابیده، وقتی بیدار شده حواسش نبوده و پس از نوشیدن آب یادش آمده بود که شب نیّت روزه کرده است، آیا در این صورت روزه‌اش صحیح است؟
ج) انجام سهوی مُفطِر ضرری به صحت روزه نمی‌زند و اگر نیّت قبلی هرچند به صورت ارتکازی موجود باشد، کفایت می‌کند.
سوال ۵۲. زمان نیّت روزه‌ه ای واجب به طور عادی چه زمانی است؟
ج) نیّت برای روزه ماه رمضان و نذر معیّن، از اول شب تا اذان صبح و برای روزه غیر معیّن مانند روزه قضا و نذر مطلق از اول شب تا ظهر روز بعد است.
حضرت آیت الله ناصر مکارم شیرازی:
مسأله ۱۳۱۶. روزه از عبادات است و لازم است با نیّت به جا آورده شود، در موقع نیّت لازم نیست به زبان بگوید، یا از قلب خود بگذراند همین اندازه که در نظرش این باشد که برای اطاعت فرمان خدا از اذان صبح تا مغرب کارهایی که روزه را باطل می‌کند ترک نماید کافی است.
مسأله ۱۳۱۷. باید احتیاطاً کمی قبل از اذان صبح و کمی هم بعد از مغرب، از انجام این کارها خودداری کند تا یقین حاصل کند که تمام این مدّت را روزه داشته است.
مسأله ۱۳۱۸. کافی است که در هر شب از ماه مبارک رمضان برای روزه فردا نیّت کند، ولی بهتر است که در شب اوّل ماه، علاوه بر این، نیّت روزه همه ماه را نیز بنماید.
مسأله ۱۳۱۹. نیّت وقت معیّنی ندارد، بلکه هر موقعی تا قبل از اذان صبح نیّت کند کافی است و همین که برای خوردن سحری برمی‌خیزد و اگر از او سوال شود منظورت چیست؟ بگوید: «قصد روزه دارم» کافی است.
مسأله ۱۳۲۰. وقت نیّت برای روزه مستحبّی در تمام روز نیز ادامه دارد حتّی اگر مختصری به مغرب باقی مانده باشد و تا آن موقع کارهایی که روزه را باطل می‌کند انجام نداده است می‌تواند نیّت روزه مستحبّی کند و روزه او صحیح است.
مسأله ۱۳۲۱. اگر در ماه رمضان نیّت را فراموش کند چنانچه تا قبل از اذان ظهر یادش بیاید و فوراً نیّت کند و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد روزه‌اش صحیح است، امّا اگر بعد از ظهر نیّت کند صحیح نیست.
مسأله ۱۳۲۱. اگر در ماه رمضان نیّت را فراموش کند چنانچه تا قبل از اذان ظهر یادش بیاید و فوراً نیّت کند و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد روزه‌اش صحیح است، امّا اگر بعد از ظهر نیّت کند صحیح نیست.
مسأله ۱۳۲۴. اگر پیش از اذان صبح نیّت روزه کند و بعد بیهوش یا مست شود و در بین روز به هوش آید در حالی که هیچ کار خلافی به جا نیاورده، احتیاط واجب آن است روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم به جا آورد
مسأله ۱۳۲۵. اگر نداند یا فراموش کند ماه رمضان است و روزه نگیرد و بعد از ظهر ملتفت شود و یا قبل از ظهر در حالی که افطار کرده باشد، باید به احترام ماه رمضان تا مغرب کارهایی که روزه را باطل می‌کند ترک نماید و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا کند.
مسأله ۱۳۲۶. اگر کودکی پیش از اذان صبح بالغ شود باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود و کاری که روزه را باطل کند انجام نداده باشد احتیاط واجب آن است که روزه را بگیرد و بعد هم قضا کند.
مسأله ۱۳۳۲. یوم الشّک یعنی روزی که انسان شک دارد آخر ماه شعبان است یا اوّل ماه رمضان، روزه آن واجب نیست و اگر بخواهد روزه بگیرد باید نیّت ماه شعبان کند، یا اگر روزه قضا به ذمه دارد نیّت قضا کند و چنانچه بعداً معلوم شود ماه رمضان بوده از رمضان حساب می‌شود، ولی اگر در اثناء روز بفهمد باید فوراً نیّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.
مسأله ۱۳۳۳. هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معیّن دیگر، از نیّت روزه برگردد، یا مردّد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه‌اش باطل می‌شود، همچنین اگر نیّت کند چیزی که روزه را باطل می‌کند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه‌اش باطل می‌شود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر اینکه در آن حال توجّه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل می‌کند.
حضرت آیت الله سید علی حسینی سیستانی:
مسأله ۱۵۲۹. لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند، یا مثلاً بگوید فردا را روزه می‌گیرم، بلکه همین‌قدر که بنا داشته باشد برای تذلل در پیشگاه خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد کافی است، و برای آنکه یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح، و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
مسأله ۱۵۳۰. انسان می‌تواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند.
مسأله ۱۵۳۱. آخرین وقت نیت روزه ماه رمضان برای شخص ملتفت، هنگام اذان صبح است به این معنی که بنا بر احتیاط واجب باید هنگام صبح امساک او همراه با قصد روزه باشد هرچند در ضمیر ناخودآگاه.
مسأله ۱۵۳۳. کسی که پیش از اذان صبح در روزه ماه رمضان، و همچنین در روزه واجبی که زمانش معین است بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت کند، روزه او صحیح است. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، باید احتیاطاً بقیه روزه را به قصد قربت مطلقه امساک کند، و روزه آن روز را نیز قضا نماید.
مسأله ۱۵۳۵. اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر ماه رمضان کند، روزهای که قصد کرده است حساب نمی‌شود، و همچنین روزه ماه رمضان حساب نمی‌شود، اگر آن قصد با قصد قربت منافات داشته باشد، بلکه اگر منافات هم نداشته باشد بنا بر احتیاط روزه ماه رمضان حساب نمی‌شود.
مسأله ۱۵۳۶. اگر مثلاً به نیت روز اوّل ماه روزه بگیرد، بعد بفهمد دوّم یا سوّم بوده، روزه او صحیح است.
مسأله ۱۵۳۷. اگر پیش از اذان صبح نیّت کند، سپس بدون اختیار بیهوش شود و در بین روز به هوش آید، بنا بر احتیاط لازم، باید روزه آن روز را تمام نماید و اگر تمام نکرد، قضای آن را به‌جا آورد؛ امّا در مورد بیهوشی که مقدّمات آن اختیاری بوده (مثل فردی که برای عمل جراحی، خود را در اختیار دکترِ بیهوشی قرار می‌دهد) احتیاط واجب آن است که روزه را تمام نموده و قضای آن را هم به‌جا آورد.
مسأله ۱۵۳۸. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و مست شود و در بین روزه، به هوش آید، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم به‌جا آورد.
مسأله ۱۵۳۹. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۵۴۰. اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد، روزه او باطل می‌باشد. ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، و بعد از ماه رمضان هم آن روزه را قضا نماید. و اگر بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد بنا بر احتیاط واجب نیت روزه کند رجاءاً و بعد از ماه رمضان هم آن را قضا کند. و اما اگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد باید نیت روزه کند و روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۵۴۱. اگر بچه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، باید روزه بگیرد، و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست، ولی اگر قصد روزه مستحبی کرده باشد احتیاط مستحب این است که آن را تمام کند.
مسأله ۱۵۴۵. اگر در روز ماه رمضان، کافر، مسلمان شود، و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد بنا بر احتیاط واجب باید به قصد «ما فی الذمّه» تا آخر روز امساک کند، و اگر چنین نکرد آن روز را قضا کند.
مسأله ۱۵۴۶. اگر در وسط روز ماه رمضان پیش از ظهر مریض خوب شود و تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد بنا بر احتیاط واجب باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد. و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نیست، و باید آن را قضا کند.
مسأله ۱۵۴۷. روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است یا اوّل ماه رمضان، واجب نیست روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد، نمی‌تواند نیت روزه ماه رمضان کند، ولی اگر نیت کند که اگر ماه رمضان است روزه رمضان، و اگر ماه رمضان نیست، روزه قضا یا مانند آن باشد، روزه‌اش صحیح می‌باشد، ولی بهتر آن است که نیت روزه قضا و مانند آن بنماید، و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، از ماه رمضان حساب می‌شود. و اگر قصد مطلق روزه را کند و بعد معلوم شود ماه رمضان بوده نیز کافی است.
مسأله ۱۵۴۸. اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است یا اوّل ماه رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است، باید نیت روزه ماه رمضان کند.
مسأله ۱۵۴۹. اگر در روزه واجب معینی مثل روزه ماه رمضان مردّد شود که روزه خود را باطل کند یا نه، یا قصد کند که روزه را باطل کند، اگر دو مرتبه نیت روزه نکند، روزه‌اش باطل می‌شود، و اگر دو مرتبه نیت روزه کند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند، و بعداً قضاء آن را به‌جا آورد.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
مساله ۱۵۵۹. لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند، یا مثلاً بگوید: فردا را روزه می‌گیرم، بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد کافی است و برای آنکه یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب، از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
مساله ۱۵۶۰. انسان می‌تواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن، نیت کند و بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزه همه ماه را بنماید.
مساله ۱۵۶۱. وقت نیت روزه ماه رمضان از اول شب است تا اذان صبح.
مساله ۱۵۶۳. کسی که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت کند، روزه او صحیح است چه روزه واجب باشد چه مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمی‌تواند نیت روزه واجب نماید. ولی در واجب مضیق مثل روزه ماه رمضان احتیاط واجب آن است که رجاءاً نیت روزه بنماید و آن را تمام کند و بعد هم قضای آن را به جا آورد.
مساله ۱۵۶۵. اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر رمضان کند، نه روزه رمضان حساب می‌شود و نه روزهای که قصد کرده است.
مساله ۱۵۶۶. اگر مثلاً به نیت روز اول ماه روزه بگیرد، بعد بفهمد دوم یا سوم بوده، روزه او صحیح است.
مساله ۱۵۶۷. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بیهوش شود و در بین روز به هوش آید بنا بر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و اگر تمام نکرد قضای آن را به جا آورد.
مساله ۱۵۶۸. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و مست شود و در بین روز به هوش آید احتیاطاً امساک کند و باید قضای آن را به جا آورد.
مساله ۱۵۶۹. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه‌اش صحیح است.
مساله ۱۵۷۰. اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنان چه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، باید نیت کند و روزه او صحیح است و اگر کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد، یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است، روزه او باطل می‌باشد ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نماید.
حضرت آیت الله شبیری زنجانی:
مساله ۱۶۹۶. روزه مانند دیگر عبادات اسلامی باید همراه با نیت باشد، ولی در تحقّق نیت لازم نیست انسان آن‌را از قلب خود بگذراند یا بر زبان جاری سازد، بلکه همین مقدار که با توجّه و برای امتثال و فرمانبری امر خدای متعال تصمیم داشته باشد که از اذان صبح تا غروب آفتاب شرعی، از چیزهایی که روزه را باطل می‌کند دوری گزیند، کافی است و برای اینکه یقین پیدا کند تمام این مدّت را روزه بوده، باید مقداری قبل از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب، کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام ندهد.
مساله ۱۶۹۷. انسان واجب است در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند، ولی بهتر است که شب اول ماه نیز نیت روزه همه ماه را بکند.
مساله ۱۷۰۲. اگر انسان بداند که ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر رمضان کند، نه روزه رمضان حساب می‌شود و نه روزهای که قصد کرده است.
مساله ۱۷۰۳. اگر انسان به عنوان یکی از روزهای ماه رمضان نیت روزه کند، مثلاً به نیت روز اول ماه رمضان نیت کند و بعد معلوم شود روز دوم، سوم یا چهارم بوده روزه‌اش صحیح است.
مساله ۱۷۰۴. اگر در ماه رمضان قبل از اذان صبح بیهوش شد و در بین روز به هوش آمد سه حالت برایش متصوّر است:
۱- چنانچه پیش از اذان صبح نیت روزه کرده و بیهوش شده است و پیش از ظهر به هوش آمده است، باید روزه بگیرد و اگر نگرفت قضای آن‌را به جای آورد و اگر بعد از ظهر به هوش آید بنا بر احتیاط باید روزه آن روز را تمام کند و اگر تمام نکرد قضای آن روز را بجای آورد.
۲- چنانچه پیش از اذان صبح نیت نکرده و بعد از ظهر به هوش آید، علی‌الظاهر آن روز روزه بر او واجب نیست و قضا هم ندارد.
۳- چنانچه قبل از اذان صبح نیت نکرده باشد و پیش از ظهر به هوش آید، بنا بر احتیاط واجب نیت روزه کرده و روزه آن روز را تمام کند و اگر تمام نکرد قضای آن‌را به جای آورد.
مساله ۱۷۰۵. اگر کسی قبل از اذان صبح نیت روزه فردا کند و بعداً مست شود و در بین روز به هوش آید- قبل از ظهر به هوش بیاید یا بعد از ظهر- بنا بر احتیاط واجب روزه آن روز را تمام کند و اگر تمام نکرد قضای آن‌را به جای آورد.
۱۷۰۶. اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و قبل از ظهر متوجّه شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد باید نیت کند و روزه او صحیح است و چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده است یا بعد از ظهر متوجّه شود ماه رمضان است روزهدار محسوب نمی‌شود، ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد و بعد از ماه رمضان هم آن روزه را قضا کند.
حضرت آیت الله جعفر سبحانی:
مسأله ۱۲۳۴. لازم نیست انسان نیّت روزه را از قلب خود بگذراند; یا مثلاً بگوید فردا را روزه می‌گیرم، بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، کافی است و برای آنکه یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند، خودداری نماید.
مسأله ۱۲۳۵. باید در هر شب از ماه رمضان داعی بر امساک فردا را داشته باشد و بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزه همه ماه را بنماید.
مسأله ۱۲۳۶. از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نیّت روزه فردا را بکند، اشکال ندارد.
مسأله ۱۲۳۷. وقت نیّت روزه مستحبی از اول شب است تا موقعی که به اندازه نیّت کردن به مغرب وقت مانده باشد که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد و نیّت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است.
مسأله ۱۲۳۸. کسی که پیش از اذان صبح بدون نیّت روزه، خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود ونیّت کند، روزه او صحیح است چه روزه او واجب باشد چه مستحب. و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمی‌تواند نیّت روزه واجب نماید ولی لازم است تا مغرب از کاری که روزه را باطل می‌کند، اجتناب نماید.
مسأله ۱۲۳۹. اگر بخواهد غیر روزه رمضان روزه دیگری بگیرد، باید آن را معین نماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه نذر می‌گیرم مگر آنجا که روزش معیّن باشد مانند روزه اول ماه، از این جهت در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می‌گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید، و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می‌شود.
مسأله ۱۲۴۰. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بیهوش شود و قبل از زوال به هوش آید، بنا بر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و احتیاط مستحب آن است روزه آن روز را قضا نماید.
مسأله ۱۲۴۱. اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۲۴۲. اگر بچّه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست.
مسأله ۱۲۴۳. کسی که برای به جا آوردن روزه میّتی اجیر شده، اگر روزه مستحبی بگیرد اشکال ندارد. ولی کسی که روزه قضا بنا بر احتیاط یا واجب دیگری دارد، نمی‌تواند روزه مستحبی بگیرد و چنانچه فراموش کند و روزه مستحبی بگیرد، در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبی او به هم می‌خورد و می‌تواند نیّت خود را به روزه واجب برگرداند. و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزه‌اش بی اشکال نیست.
مسأله ۱۲۴۴. اگر غیر از روزه ماه رمضان روزه معیّن دیگری بر انسان واجب باشد، مثلاً نذر کرده باشد که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نیت نکند، روزه‌اش باطل است و اگر نداند که روزه آن روز بر او واجب است یا فراموش کند و پیش از ظهر یادش بیاید، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند، انجام نداده باشد و فوراً نیت کند روزه او صحیح وگرنه باطل می‌باشد.
حضرت آیت الله وحید خراسانی:
مسأله ۱۵۵۸. لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند، یا مثلاً بگوید فردا روزه می‌گیرم، بلکه همین قدر که بنا داشته باشد به قصد قربت و با اخلاص از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد کافیست، و برای آنکه یقین کند تمام این مدّت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
مسأله ۱۵۵۹. انسان می‌تواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند، و همچنین می‌تواند شب اوّل ماه نیت روزه همه ماه را بنماید و تجدید نیت هر شب لازم نیست و بقای همان نیت کفایت می‌کند.
مسأله ۱۵۶۰. وقت نیت روزه ماه رمضان در شب اوّل، از اوّل شب است تا اذان صبح، و در غیر شب اوّل می‌شود قبل از اوّل شب هم نیت کرد، مثلاً عصر روز قبل نیت داشته باشد که فردا را روزه بگیرد قربةً الی الله، و بر این نیت باقی باشد اگر چه تا بعد از اذان صبح خوابش ببرد.
مسأله ۱۵۶۲. کسی که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت روزه کند چنانچه روزه واجبی باشد که وقت آن معین است چه روزه ماه رمضان و چه غیر آن مثل اینکه نذر کرده باشد روز معینی را روزه بگیرد صحّت روزه‌اش محلّ اشکال است، و اگر روزه واجبی باشد که وقت معین ندارد، صحیح است، و در صورتی که بعد از ظهر بیدار شود، نمی‌تواند نیت روزه واجب کند، هر چند غیر معین باشد، ولی در قضای روزه ماه رمضان عدم جواز بعد از ظهر تا عصر بنا بر احتیاط است.
مسأله ۱۵۶۳ اگر بخواهد غیر از روزه ماه رمضان روزه دیگری بگیرد، باید آن را معین بنماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه نذر یا کفّاره می‌گیرم، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می‌گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می‌شود.
مسأله ۱۵۶۴. اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر ماه رمضان کند، روزه ماه رمضان حساب نمی‌شود، و همچنین بنا بر احتیاط واجب روزهای که قصد کرده نیز حساب نمی‌شود.
مسأله ۱۵۶۵. اگر مثلاً به نیت روز اوّل ماه روزه بگیرد، بعد بفهمد دوم یا سوم بوده روزه او صحیح است.
مسأله ۱۵۶۶. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بی هوش شود و در بین روز به هوش آید، بنا بر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و قضای آن را نیز به جا آورد.
مسأله ۱۵۶۷. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و مست شود و در بین روز به هوش آید، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم به جا آورد.
مسأله ۱۵۶۸. اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه‌اش صحیح است.
مسأله ۱۵۶۹. اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می‌کند انجام داده باشد یا بعد از ظهر ملتفت شود که ماه رمضان است، روزه او باطل می‌باشد، ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد، و بعد از ماه رمضان هم آن روزه را قضا نماید، و همچنین است بنا بر احتیاط واجب اگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد.
مسأله ۱۵۷۸. اگر در روزه واجب معینی مثل روزه ماه رمضان، از نیت امساک برای خدا برگردد، یا مردّد شود که برگردد، و یا اینکه قصد کند مفطری از مفطرات را انجام دهد، یا مردّد شود در انجام مفطر، روزه‌اش باطل می‌شود، اگر چه از قصدی که کرده توبه نماید و به نیت روزه برگردد و کاری هم که روزه را باطل می‌کند انجام ندهد.
حضرت آیت الله عبدالله جوادی آملی:
مساله ۱۶۳۳. نیت روزه، آن است که انسان تصمیم داشته باشد برای انجام دادن فرمان خدا از اول صبح تا مغرب، کاری که روزه را باطل می‌کند، عمداً انجام ندهد. لازم نیست تصمیم یادشده را به تفصیل از دل بگذراند؛ یا آن را بر زبان آورد، بلکه همین که به صورت اجمال بداند، کافی است.
مساله ۱۶۳۴. قصد قربت در نیت روزه، انجام دادن آن به فرمان خداست؛ حتی اگر انگیزه روزه دار خوف از جهنم و شوق به بهشت باشد، کافی است. قصد ریا و خودنمایی پیش از روزه، مانع تحقق آن است و پس از تحقق روزه، آن را باطل می‌کند و نمی‌توان قبل از ظهر، تجدید نیت کرد
مساله ۱۶۳۵. در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می‌گیرم؛ بلکه اگر نداند یا فراموش کند یا غفلت کند که ماه رمضان است و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می‌شود.
مساله ۱۶۳۶. اگر بداند ماه رمضان است و به عمد، نیت روزه غیر ماه رمضان کند، نه از ماه رمضان حساب می‌شود؛ نه روزهای که قصد کرده است، زیرا در ماه رمضان غیر از روزه ماه رمضان واقع نمی‌شود؛ حتی اگر گمان کند که روزه غیر ماه رمضان، در آن ماه صحیح است و سپس متوجه شود که صحیح نیست، نمی‌تواند با تجدید نیت، از روزه دیگر به روزه ماه رمضان عدول کند و هیچکدام صحیح نیست
مساله ۱۶۳۷. چنانچه در ماه رمضان نیت روزه قضای رمضان گذشته کند، روزه او نسبت به هر دو رمضان باطل است، زیرا آنچه وظیفه او بوده، نیت نکرده و آنچه نیت کرده، واقع نشده است؛ حتی اگر نذر کند چنانچه در ماه رمضان در سفر باشد، روزه قضای رمضان گذشته را بگیرد، نذر و روزه او هردو باطل اند.
مساله ۱۶۳۸. کسی که در غیر ماه رمضان چند نوع روزه، مانند قضاء اجاره، کفاره و نذر، بر عهده دارد و می‌خواهد بگیرد، باید در نیت معین کند که کدام یک از آنها را قصد کرده است.
مسئله ۱۶۴۰. در روزه داری، علم تفصیلی به همه آنچه روزه را باطل می‌کند، لازم نیست و همین که به اجمال، ترک آنها را نیت کند کافی است بنابراین اگر روزه دار قصد دارد همه مفطرات را ترک کند، ولی عملی که در واقع مفطر است، به گمان او مفطر نیست و قصد کند آن را انجام دهد، تا زمانی که مرتکب آن نشود، روزه او صحیح است
مساله ۱۶۴۱. افرادی که برای تشخیص ماه رمضان راهی ندارند. مانند اسیر، زندانی با نابینای فاقد امکانات و اطلاعات - باید بر اساس گمان خود، یک ماه را رمضان قرار دهند و همان ماه برای آنان حکم ماه رمضان را خواهد داشت و در این صورت، در نیت، تعیین هم لازم است.
مساله ۱۶۴۲. اگر روزه دار در روزه واجب معین - مانند ماه رمضان - قصد کند که نیت روزه را قطع نماید، با مردد شود که روزه را ادامه دهد یا نه، روزه‌اش باطل می‌شود. چنانچه پیش از ظهر توبه کند، نمی‌تواند نیت روزه را تجدید کند و فرقی هم بین نیت قطع کنونی یا آینده نیست؛ ولی باید تا مغرب به رسم ادب امساک نماید و پس از ماه رمضان قضا کند. این حکم برای کسی که در بین روز، انجام دادن یکی از مفطرات را - که به آن نیت قاطع گویند - قصد نماید، بار می‌شود، اگرچه آن را انجام ندهد، چون در نهادش قصد ترک روزه کرده و داعی برای روزه ندارد؛ ولی کفاره ندارد، چون کفاره متوقف بر تحقق افطار عمدی است و تنها با قصد چیزی که روزه را باطل می‌کند، کفاره واجب نمی‌شود.
مساله ۱۶۴۳. اگر در طول روز ماه رمضان، نیت روزه نکرد و تا غروب هم چیزی که روزه را باطل می‌کند انجام نداد، یا بدون نیت روزه خوابید و تمام روز را خواب ماند، در این صورت‌ها، هر چند مفطری انجام نداده؛ ولی روزه نداشته و قضا دارد، چون این امساک و ترک مفطرات به قصد روزه نبوده است و اگر عمداً چیزی بخورد، کفاره هم بر او واجب می‌شود.