به گزارش خبرنگار مهر، توسعه ترانزیت ریلی با همسایگان یکی از اولویت‌های برنامه ششم توسعه است؛ در این میان خط آهن شلمچه-بصره به دلیل روابط اقتصادی و فرهنگی ایران و عراق یکی از مهمترین خطوط ریلی بین المللی کشورمان محسوب می‌شود.
ده سال از اولین تفاهم ریلی ایران و عراق گذشت
نخستین بار در دولت دهم در سال ۹۰ ایران و عراق برای احداث این خط آهن، تفاهم نامه‌ای امضا کردند که اجرایی نشد؛ سپس در سال ۹۳ در زمان وزارت عباس آخوندی، بار دیگر تفاهم نامه احداث راه آهن شلمچه-بصره میان تهران و بغداد به امضا رسید.
طبق این تفاهم‌نامه‌ها ایران متعهد به طراحی و ساخت یک پل بر روی اروند و طرف عراقی موظف به احداث ۳۲ کیلومتر خط آهن از مرز شلمچه تا ایستگاه راه‌آهن بصره در خاک عراق شد.
همه ۳۲ کیلومتر مذکور در خاک عراق قرار دارد؛ ۹۰۰ متر نیز عرض رودخانه شط العرب (بهمنشیر) است که ایران قول ساخت پل بر روی آن را داده است.
آخوندی کلنگ پروژه را فروردین ۹۴ در بصره زد
عباس آخوندی، وزیر وقت راه و شهرسازی بار دیگر ۲۴ فروردین ۱۳۹۴ در سفری که به بصره داشت همراه با استاندار بصره، احداث این خط آهن را کلنگ زنی کردند. در این سفر مقرر شد ایران بخش پل رودخانه اروند را احداث کند و فرآیند ریل گذاری در خاک عراق نیز از سوی خود عراقی‌ها و با سرمایه گذاری این کشور انجام شود.
اولین اختصاص بودجه به پروژه، در قانون بودجه ۹۵
در قانون بودجه سال ۹۵ به مبلغ ۱۵۰ میلیارد تومان برای احداث پل این خط آهن بر روی رودخانه اروند بود؛ اما به دلیل آنکه طرف عراقی به تعهد خود عمل نکرد، اجرای فاز عملیاتی ساخت این خط آهن ۳۲ کیلومتری متوقف ماند.
این اتفاق بار دیگر در بودجه‌های سنواتی رخ داد اما همچنان خبری از اجرای تعهد دولت عراق برای ساخت این پروژه نبود تا اینکه در زمان وزارت محمد اسلامی در راه و شهرسازی، شکل تفاهم نامه تغییر کرد و ایران پذیرفت کل ۳۲ کیلومتر را با هزینه خودش احداث کرده و سپس از محل حق دسترسی به ریل، اصل و سود سرمایه را مستهلک کند.
بنیاد مستضعفان، سرمایه گذار پروژه شد
سرمایه گذار در این پروژه، بنیاد مستضعفان تعیین شد؛ این بنیاد بلافاصله اقدام به تأسیس شرکت در عراق کرد تا این پروژه را به سرانجام برساند.
اما این بار عراقی‌ها مشکل انتقال زمین را مطرح و اعلام کردند باید انتقال زمین به شرکت متعلق به بنیاد مستضعفان در هیئت دولت عراق تصویب شود اما هیئت دولت عراق این انتقال را تصویب نکرد.
سفر اسفند ماه وزیر راه به بغداد و دیدار با نخست وزیر عراق
آخرین تلاش برای جلب نظر دولت بغداد را محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در نیمه دوم اسفند ماه سال گذشته به خرج داد؛ وی در سفری که ۱۶ اسفند ۱۳۹۹ به بغداد و بصره داشت، علاوه بر دیدار با ناصر حسین بندر، وزیر حمل‌ونقل جمهوری عراق، توانست با مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر این کشور هم ملاقات کرده و رایزنی‌ها در خصوص این خط آهن را تقویت کند.
اهمیت خط آهن شلمچه-بصره از آن جهت است که خط آهن عراق از بصره تا کربلا متصل بوده و می‌تواند به عنوان خط مسافرت ریلی زائران ایرانی مورد استقبال قرار گیرد و هم اینکه از سمت شرق عراق به اردن و شمال شرق به سوریه متصل است و می‌تواند زمینه دسترسی ایران به بازارهای سوریه را هم فراهم کند.
خطیبی: جدیدترین تفاهم نامه خط آهن شلمچه-بصره را وزرای راه ایران و نقل عراق، اسفند ماه امضا کردند
در همین خصوص عباس خطیبی معاون ساخت و توسعه راه آهن شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره تأثیر سفر اخیر وزیر راه به بغداد برای نهایی کردن تفاهم نامه ساخت راه آهن شلمچه-بصره گفت: وزیر راه و شهرسازی از یک سال قبل تا کنون موضوع مذاکرات ایران و عراق در خصوص راه آهن شلمچه-بصره را به جد پیگیری می‌کند.
وی ادامه داد: طی این یک سال با طرف عراقی دو دیدار یکی در بصره و در تهران با مدیرعامل راه آهن عراق داشتیم؛ در آخرین دیدارهایمان، با طرف عراقی به نتیجه رسیدیم که تفاهم نامه‌ای در بغداد درباره این خط آهن میان وزیر نقل عراق و وزیر راه و شهرسازی ایران منعقد شود.
خطیبی گفت: در سفر اسلامی به بغداد این تفاهم نامه امضا شد که طی آن قرار شد طرف عراقی ظرف حداکثر ۳ ماه هماهنگی‌های لازم برای اخذ مجوز از هیئت دولت و شروع عملیات اجرایی پروژه در عراق را فراهم کند.
تخصیص زمین از سوی‌عراق معطل مصوبه هیأت دولت
معاون شرکت ساخت درباره مشکل زمین پروژه یادآور شد: تخصیص زمین از سوی عراقی‌ها به این پروژه منوط به موافقت هیئت دولت عراق است تا به وزارت نقل عراق اجازه انتقال زمین و عقد قرارداد مشارکتی داده شود.