به گزارش خبرنگار مهر، ۲۳ فروردین ماه سال جاری، مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از اولتیماتوم ۱۰ روزه بهارستان به دولت برای تصویب تنفس خوراک در قانون حمایت از صنایع نفت‌خام و میعانات گازی در هیئت امنای صندوق توسعه خبر داد.
وی در این زمینه گفت: اشکالی که مطرح شد این بود که چرا نشست هیئت امنای صندوق توسعه ملی، تنفس خوراک الزامی مندرج در این قانون را تصویب نمی‌کند تا تکلیف طرح‌های منتخب برای اجرای قانون و تأسیس پتروپالایشگاه‌ها تعیین شود.
به گفته سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در این نشست نمایندگان دولت از سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و هیئت امنای صندوق توسعه ملی نیز حضور داشتند و تأکید کردند که قبول داریم قانون باید کامل اجرا شود و تلاش خود را نیز در این مسیر انجام می‌دهیم تا سریع‌تر قانون اجرایی شود.
اکنون در حالی که تنها ۲ روز به اتمام این تاریخ باقی مانده است، هنوز خبری از تصمیم گیری اجرایی نهایی صندوق توسعه ملی برای این قانون به گوش نمی‌رسد. از سویی دیگر خبرها حاکی از بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌های ایران است، همزمان با چنین خبری انتظار می‌رود، ریل گذاری‌های صنعت نفت که قانون حمایت از صنایع نفت خام و میعانات گازی یکی از مهم‌ترین های آن است، با سرعت بیشتری جامه عمل بپوشد. این قانون در حقیقت یک تیر و چند نشان است که اهم ثمرات آن پرهیز از خام فروشی و استفاده از سرمایه‌ها و نقدینگی مردمی و هدایت آن به بخش تولید است.
از نقطه آغاز تا سوت پایان
تیرماه ۹۸ در اوج تحریم‌های نفتی ایران، مجلس شورای اسلامی طرحی را با نام «توسعه صنایع پایین دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» ارائه و تصویب کرد که در آن به وزارت نفت اجازه می‌داد به روش‌های خاصی مقداری از نفتِ تحریم شده را به عنوان اهرمی برای تأمین مالی احداث پروژه‌های پتروپالایشگاهی استفاده کند. در این طرح از «تنفس خوراک» برای سهامدارانی که در احداث پتروپالایشگاه‌ها سرمایه گذاری می‌کنند نام برده شده و در واقع به دولت برای این کار اجازه قانونی داده شده است.
آئین‌نامه اجرایی این قانون نیز پس از تصویب هیأت وزیران، در تاریخ ۲۹ دی ماه ۹۸ توسط رئیس جمهوری ابلاغ شد و وزارت نفت نسبت به اعلان فراخوانِ جذب سرمایه‌گذار احداث پتروپالایشگاه‌ها طی یک ماه مکلف شد.
تا پایان اسفندماه ۹۸ بیش از ۸۰۰ شرکت فعال در حوزه نفت و گاز درخواست اولیه خود برای ساخت انواع پالایشگاه، پتروپالایشگاه و مینی پالایشگاه‌ها را به وزارت نفت ارسال کردند. پس از بررسی درخواست‌ها، ۷۴ متقاضی توسط این وزارتخانه واجد شرایط شناخته شدند و در نهایت وزارت نفت از این تعداد، اطلاعات حدود ۲۴ شرکت را تا تیرماه ۹۹ از لحاظ توانمندی مالی و مطالعات فنی و اقتصادی مورد تأیید قرار داد.
در همین رابطه شهریور ۹۹ بیژن زنگنه، وزیر نفت با حضور در برنامه گفت و گوی ویژه خبری گفت: وزارت نفت می‌تواند همین فردا مجوز تأمین مالی این طرح‌ها از بازار بورس را صادر کند ولی در حال حاضر منتظر هستیم هیأت امنای صندوق توسعه ملی جلسه‌ای تشکیل دهند و زمان‌بندی تعهدات صندوق را در آن جلسه برای اعطای تنفس خوراک به پالایشگاه‌ها اعلام کنند.
در انتظار امضای نهایی / تأخیر ادامه دارد؟
در همین راستا مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس دلیل آغاز نشدن فرآیند تأمین مالی پتروپالایشگاه‌ها از بورس را تشکیل نشدن جلسه هیئت امنای صندوق توسعه ملی به ریاست رئیس جمهور دانست.
از جمله مزایای مهم این قانون تنفس خوراک است. تنفس خوراک موجب می‌شود پروژه تأسیس شده بلافاصله پس از بهره‌برداری، خوراک رایگان دریافت کند تا آنجایی که مجموع هزینه سرمایه پروژه بازگشت داده شود. سپس هزینه خوراک به صورت یک وام ۸ ساله به صندوق توسعه ملی برگردانده می‌شود. به گفته کارشناسان، تنفس خوراک نقش مهمی در بالا بردن حاشیه سود و جذابیت پروژه دارد. از دیگر مزایای مهم قانون اجازه صادرات فراورده‌های پتروپالایشی به شرکت‌هایی است که طبق این قانون تصویب می‌شوند. همچنین وزارت نفت موظف است مجوز تأمین پایدار خوراک را حداقل ۲۰ سال صادر کند.
تازه‌ترین بررسی‌ها نشان می‌دهد کلید خوردن و اجرایی شدن این طرح‌ها همچنان در انتظار برگزاری جلسه صندوق توسعه ملی با حضور رئیس جمهوری است،
وزارت نفت همواره سعی داشت تا وزیر نفت را حامی صنعت پالایشی معرفی کند، اما در عمل موفق نبود. تا جایی که وزیر نفت در آئین بهره‌برداری و آغاز عملیات اجرایی طرح‌های گازرسانی استان کرمانشاه با اشاره به انتقاداتی که به عملکرد وی مبنی بر عدم ساخت پالایشگاه در دوره وزارتش مطرح شده است، گفت: با توسعه فازهای پارس جنوبی، ما میزان تولید گاز در کشور را از روزانه ۲۸۰ میلیون مترمکعب به ۷۰۰ میلیون مترمکعب رساندیم. این میزان تولید و گازرسانی به روستاها باعث صرفه‌جویی در مصرف فرآورده شد. با این اقدام انگار ما توانسته‌ایم ۲.۶ میلیون بشکه نفت را در ۱۰ پالایشگاه ۲۶۰ هزار بشکه‌ای پالایش کنیم و این اقدام خوبی بود که انجام شد؛ چراکه لازم نبود با احداث ۱۰ پالایشگاه با این ظرفیت تمام کشور را به کثافت و آلودگی بکشیم.
بدیهی است با چنین رویکردی نمی‌توان به توسعه صنعت پالایشی و زنجیره ارزش افزوده آن امید چندانی داشت.