خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: در گزارش زیر نگاهی داشته‌ایم به صنعت نشر در اسپانیا. پیش از هرچیز لازم به توضیح است که اطلاعات و ارقام ذکر شده در این گزارش بر اساس سندی است که از سوی کنفدراسیون اصناف و موسسات کتاب (CEGAL) در اسپانیا در نوامبر سال ۲۰۱۹ منتشر شده است.(*) این کنفدراسیون زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ورزش اسپانیاست و وظیفه آن رصد و پایش بازار کتاب، فعالیت صنعت نشر و وضعیت ناشران و نویسندگان و ویراستاران و دیگر صنف‌های مرتبط در تهیه و تولید و توزیع و فروش کتاب است.
آمارهای مربوطه اگرچه تا اواخر سال ۲۰۱۹ را دربر می‌گیرند (بعد از آن هنوز به روز نشده‌اند) اما تصویر خوبی از وضعیت فعلی ارائه می‌دهند. از آنجایی که در طول سال ۲۰۲۰ و سپس تا امروز (چهار ماه نخست سال ۲۰۲۱) اسپانیا نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان درگیر بحران ناشی از همه گیری کرونا بوده است، می‌توان آنچه را که در این گزارش آمده، تقریب مناسبی برای وضعیت فعلی نیز دانست.
چند ناشر در بازار کتاب اسپانیا به فعالیت مشغولند؟
نهادهای ناظری که بر بازار نشر که زیر نظر وزارت فرهنگ اسپانیا فعالیت می‌کنند و از سال ۲۰۱۰ به رصد دقیق آن مشغولند، تعداد ناشران فعال در این کشور را ۳۱۶۹ نشر اعلام کرده‌اند. از این میان ۲۸۶۴ مورد در بخش خصوصی و ۳۰۵ مورد در بخش دولتی و عمومی فعال‌اند. به این ترتیب در بازار کتاب سهم بخش دولتی ۹.۶ درصد در سال ۲۰۱۹ بوده است. همچنین می‌بینیم که در اسپانیا به ازای هر ۱۳۵۸۷ نفر یک ناشر کتاب در حال فعالیت است. برای آنکه این عدد بهتر فهمیده شود می‌توانیم آن را با سرانه باررستوران‌های این کشور مقایسه کنیم. در اسپانیا به ازای هر ۴۶۱ نفر، یک باررستوران وجود دارد.
در نمودار زیر می‌توانیم میزان تغییرات تعداد ناشران کتاب در اسپانیا را مابین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۹ ببینیم.
میزان تولید کتاب در اسپانیا در سال چقدر است؟
ارقام اعلام شده نشان می‌دهند که تعداد نسخه‌های منتشر شده کتاب (چاپ اول و چاپ‌های بعدی) در سال ۲۰۱۹ که روانه بازار کتاب شده‌اند در مجموع ۹۰۰۷۳ (نود هزار و هفتاد و سه) نسخه بوده‌اند. اما اگر بخواهیم تقریبی از وضعیت کلی بازار و عناوین کتاب موجود در آن داشته باشیم، آمار نشان می‌دهد به جز این میزان کتاب منتشر شده در سال ۲۰۱۹، تعداد ۷۱۱۶۸۷ عنوان کتاب (منتشر شده از سال‌های گذشته و همچنان موجود در بازار) نیز در کتابفروشی‌ها در دسترس مخاطبان قرار دارند. این میزان در سال ۲۰۱۸ تعداد ۶۷۷۲۴۱ عنوان بوده است. در نمودار زیر تعداد عناوین کتاب منتشر شده در سال را می‌توان مشاهده و مقایسه کرد.
بر اساس آمارهای اعلامی، تعداد کل نسخه‌های کتاب چاپ شده در سال ۲۰۱۹ برابر با ۲۲۹۵۱۵۰۰۰ (دویست و بیست و نه میلیون و پانصد و پانزده هزار) نسخه بوده است. به این ترتیب می‌توانیم میزان متوسط تیراژ کتاب در اسپانیا در سال ۲۰۱۹ را به دست آوریم که معادل ۳۷۷۹ نسخه است. این میزان در سال قبل از آن (۲۰۱۸) معادل ۳۷۶۲ نسخه بوده است. در زیر ابتدا جدول تعداد تیراژ متوسط کتاب از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۹ آمده است و سپس نمودار میزان متوسط تیراژ کتاب را از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ می‌بینید که در آن میزان تیراژ کتاب‌های جیبی نیز افزوده شده است (رنگ سورمه‌ای تیراژ کتاب جیبی و رنگ آبی تیراژ متوسط کل کتاب‌ها):
| تیراژ متوسط کتاب |
۲۰۱۱ |
۲۰۱۲ |
۲۰۱۳ |
۲۰۱۴ |
۲۰۱۵ |
۲۰۱۶ |
۲۰۱۷ |
۲۰۱۸ |
۲۰۱۹ |
| ۳۴۴۱ |
۳۵۴۰ |
۳۲۲۳ |
۲۸۸۶ |
۲۸۱۰ |
۲۷۴۹ |
۲۷۵۳ |
۳۷۶۲ |
۳۷۷۹ |
وضعیت فروش کتاب در این بازار چگونه است؟
تعداد کل کتاب‌های فروخته شده در سال ۲۰۱۹ معادل ۱۶۲۲۲۰۰۰۰ (یکصد و شصت و دو میلیون و دویست و بیست هزار) نسخه بوده است. قیمت متوسط هر نسخه کتاب در بازار نیز در این سال ۱۴.۱۵ یورو اعلام شده است. به این ترتیب کل فروش در این سال ارزشی معادل دو میلیارد و دویست و نود و پنج میلیون و چهارصد و سیزده یورو داشته است.
همچنین دو رقم در آمارهای ارائه شده از یکدیگر تفکیک شده‌اند. اول ارزش کتاب‌های فروخته شده در بازار داخلی اسپانیا (که در بالا محاسبه شد) و دوم ارزش کتاب‌های فروش رفته در بازار خارجی (به ویژه در کشورهای اسپانیایی زبان). رقم دومی در سال ۲۰۱۹ حدود ۵۳۰ میلیون یورو اعلام شده است. در این زمینه نگاهی به عملکرد بازار خارجی کتاب‌های منتشر شده در اسپانیا در دو سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نتایج جالبی را نشان می‌دهد. از جمله اینکه در سال ۲۰۱۹ این کشور صادرات کتاب خود را به کشورهای آسیایی به شدت افزایش داده است. این موضوع در حوزه مسائل مربوط به دیپلماسی فرهنگی بسیار قابل توجه و تحلیل است. در نمودار زیر میزان صادرات کتاب‌های منتشر شده در اسپانیا به قاره‌های مختلف به تفکیک ارائه شده‌اند.
از سوی دیگر بازار فروش کتاب‌های دیجیتال و الکترونیکی نیز در سال‌های اخیر رشد فراوانی داشته است. مطابق آمار در سال ۲۰۱۹ درآمد بازار از فروش کتاب‌های دیجیتال ۱۱۹ میلیون و ۱۳۰ هزار یورو بوده است.
کدام کتاب‌ها در بازار فروش بیشتری دارند؟
در پایان این گزارش نگاهی داریم به میزان فروش کتاب‌ها بر مبنای موضوع آن. در سند ارائه شده از سوی نهادهای مربوطه در وزارت فرهنگ اسپانیا، کتاب‌های ارائه شده در بازار کتاب به این گروه‌ها تقسیم شده‌اند: (به ترتیب از بالا به پایین در نمودار) داستان بزرگسالان، کودک و نوجوان، ترویج دانش عمومی، آموزش‌های عملی، علوم اجتماعی / انسانی، علمی و فنی / دانشگاهی، کتاب‌های کمیک (کارتون)، لغتنامه دایره‌المعارف و دسته‌ای با عنوان «غیره». در نمودار زیر آمار فروش هر دسته از این کتاب‌ها به تفکیک سال ذکر شده است (خاکستری سال ۲۰۱۹، سورمه‌ای سال ۲۰۱۸ و آبی سال ۲۰۱۷). ارقام نیز به میلیون یورو نوشته شده است. همانگونه که در نمودار دیده می‌شود کتاب‌های داستانی بیشترین فروش را در بازار دارند. در سال ۲۰۱۹ این دسته کتاب‌ها نزدیک به ۵۰۰ میلیون یورو در بازار فروش داشته‌اند. فروش بالای کتاب‌های علوم انسانی در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در اسپانیا و سپس افت فروش چشمگیر آن در سال ۲۰۱۹ نیز از نکات جالب توجه این نمودار است.
این گزارش را رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسپانیا تهیه و برای مهر ارسال کرده است.
پی‌نوشت
*https://www.cegal.es/wp-content/uploads/2019/11/Observatorio-de-la-Librer%C3%ADa-2019.pdf