این عبادت که قبل از پیروزى انقلاب اسلامى حالت فراگیر و عمومى نداشت، طی چند سال اخیر در میان جمع کثیرى از صالحان و نیکان، از اقشار مختلف اجتماعى، به ویژه دانشجویان و طلاب متداول شده است و مساجد بسیارى از شهرهاى ایران و جهان اسلام ، پذیراى میهمانان خدا در ایام البیض ماه پر برکت رجب است.
اعتکاف زمینه توبه و بازگشت است. بازگشت به قرآن و معنویت، بازگشت به دعا و استمداد از عالم غیب، شک نیست آنها که مسئولیتهاى حساستر و بزرگترى دارند، بیش از دیگران به اعتکاف و خودسازى نیاز دارند.
بىجهت نیست که شخص رسول الله (ص) پس از هجرت، همه ساله دهه اول یا دوم و گاه هر دو دهه و در سالهاى آخر زندگى به طور منظم دهه سوم ماه مبارک رمضان را به" اعتکاف" مى پرداخت و به همه دست اندرکاران و کارگزاران و رجال سیاسى و اجتماعى درس معنویت گرایى و ذکر و نیاش و روزه و تلاوت قرآن مى دهد.
شرایط اعتکاف
اعتکاف، توقفى ناآگاهانه در مسجد نیست. صرف درنگ و مکث و"حبس خویشتن" در مسجد، بدون عشق به عبادت و قصد قربت نیست.
اعتکاف، لمیدن خوابیدن و چرت زدن و احیانا وقت گذرانى بیکاران و گردهمایى تفریحى سیاحتى در مساجد بزرگ شهر نیست.
در اعتکاف کسانى که کار دارند و زیاد هم کار دارندو غرق دنیاى اقتصاد ، سیاست ، هنر ، مطبوعات و غیره هستند، باید از تولید، توزیع، طرح و برنامههاى اقتصادى، سیاسى، فرهنگى ، نظامى و کار و زندگى فاصله بگیرند و به هماهنگى کار و تلاش و فعالیتها، با رضاى خدا و وظیفه مکتبى بیاندیشند و تنظیم فکر و اندیشه و عمل، با معیارهاى الهى را تمرین کنند.
کار براى امت و تأمین حوائج نیازمندان، تشییع پیکر شهیدان و مؤمنان،عیادت بیماران و هر کارى که در آن، خود مطرح نیست و انگیزه الهى دارد، با اعتکاف سازگار است و حتى در برخى احادیث قضاى حوائج مؤمنان از اعتکاف برتر شناخته شده است.
اعتکاف، بیرون رفتن از خانه خویش و مصمم شدن بر حضور در خانه حضرت حق است. عبادتى مستحبى و تقرب جویانه و داوطلبانه است که روزه روز سوم آن رنگ وجوب مىگیرد.
اعتکاف، گریز از لذت گرایى و هر گونه التذاذ جنسى و مهار حس خود محورى و برترى جوئى و بازگشت از قبله دنیاگرایان به سمت و سوى قلب و قبله هستى است. خود سازى، محاسبه نفس، توبه و نیایش، نماز و تلاوت قرآن و استمداد از آستان قدس ربوبى از دیگر برکات اعتکاف است.
اسلام، فکر جدایى از زندگى دنیا و گوشه نشینى و کناره گیرى از مردم و به تعبیر دیگر رهبانیت را باطل و ناپسند اعلام کرد، اما اعتکاف را به عنوان فرصتى براى بازگشت به خویش و خداى خویش قرار داد، تا کسانى که از هیاهو و جنجالهاى زندگى مادى خسته مىشوند، بتوانند چند صباحى با خداى خود خلوت کنند و جان و روح خود را با خالق هستى ارتباط دهند .
اعتکاف شرایطی را فراهم می کند تا انسانها با توشه معنوى و اعتقادى راسخ و ایمان و امیدى بیشتر، به زندگى خود ادامه داده ، خود را براى صحنههاى خطر و جهاد در راه خدا آماده سازند ، همیشه با یاد خدا تلاش کنند ، خود را در محضر پروردگار ببینند ، از نافرمانى او بپرهیزند و به سوى سعادت دنیا و آخرت گام بردارند.