خبرگزاری مهر -گروه هنر-عطیه مؤذن: «هفت روز سیما» عنوان بسته خبری-تحلیلی ویژه‌ای است که در پایان هر هفته به بازخوانی اهم تحولات خبری مرتبط با متن و حاشیه تولیدات صداوسیما و اتفاقات پیرامونی آن در طول هفته می‌پردازد.
در این بسته خبری هفتگی تلاش کردیم در کنار خبرهای رسمی فعالیت برنامه‌سازان و مدیران سیما، نیم‌نگاهی به حواشی رسانه‌ای و حتی شایعاتی که به‌رغم غیررسمی بودن می‌توانستند در اخبار مرتبط با سیما تأثیرگذار باشند هم داشته باشیم.
امروز پنجشنبه ۱۶ اردیبهشت ماه می‌توانید با شماره ۸۰ بسته خبری «هفت روز سیما» در مرور متن و حاشیه اتفاقات تلویزیون و خارج از تلویزیون در هفته‌ای که گذشت، با ما همراه شوید.
چهره هفته؛ داوود میرباقری
نام داوود میرباقری در تلویزیون با آثار مهم و درخشانی پیوند خورده است که هر کدامش برای مانایی کارنامه یک هنرمند کفایت می‌کند. میرباقری در دهه ۶۰ با سریال‌های روز و اجتماعی چون «رعنا» و «گرگ‌ها» به کارگردانی مطرح و شناخته شده در عرصه آثار تلویزیونی بدل شد و بعد از آن با ساخت «امام علی (ع)» یکی از ماندگارترین و درخشان‌ترین آثارش را برای خاطره جمعی چند نسل نه فقط در بعد سرگرمی که حتی در فضای فکری و اعتقادی تثبیت کرد.
بعد از آن هم سریال‌های ماندگار دیگری را در همین فضای تاریخی و با تکیه بر یک تفکر اعتقادی خلق کرد آثاری از قبیل «معصومیت از دست رفته» و «مختارنامه» که هر یک بارها و بارها از تلویزیون به نمایش گذاشته‌اند و اگر در آینده باز هم به کرات به پخش برسند از لطف و غنای دراماتیک و اندیشه‌ای آنها کم نخواهد شد.
سریال امام علی (ع) هم از همین دست آثار است و هنوز هم تنها اثر و سند تصویری که اگر بخواهید شمایی کامل از زمانه امیرمومنان (ع) به دست بیاورید که هم درام بی نظیری داشته باشد و هم دیالوگ‌هایی به روز و حتی گاهی میخکوب کننده داشته باشد، باز هم بهترین گزینه تماشای این سریال است. سریالی که شاید طی سه دهه هیچ سالی نبوده است که بازپخش نداشته باشد اما هنوز هم برای مخاطب حرف دارد و هنوز هم سازندگانش ناگفته‌های بسیاری از آن دارند.
چندی پیش محمد بیک‌زاده تهیه کننده این سریال گفتگویی با روزنامه «فرهیختگان» داشت که از بخش‌های سانسور شده این سریال خبر داد. این تهیه کننده در مصاحبه‌اش روایت عجیبی از این سانسورها دارد که برای تلویزیون جمهوری اسلامی ایران تا حدی تاسف‌آور هم هست. وی درباره بخش‌های سانسوری این سریال عنوان کرد که مربوط به شخصیت ابوذر می‌شود و درباره دلایلی که منجر به حذف سکانس‌های ابوذر می‌شود توضیح داده است که «ابوذر در زمان حیات خود طاقت این را نداشت کسی کوچک‌ترین تخطی از طریق عدالت کند. گفتند برخی حرف‌های ابوذر به برخی دوستان برمی‌خورد؛ درنتیجه حذف کردند. قائم مقام وقت سازمان خیلی مقاومت زیادی کردند که این میزان از نقش ابوذر ماند.» این تهیه کننده این صحنه‌ها را حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ دقیقه از سریال می‌داند و می‌گوید سازمان اینها را حذف کرده چون دیالوگ‌های تندی داشت.
خود میرباقری در این سال‌ها کمتر درباره آثار قبلی‌اش حرف زده و بیشتر مشغول به کار بوده است. او همین الان هم مشغول ساخت سریال «سلمان فارسی» است تا اثر جاودان دیگری را این بار در تاریخ کشور ثبت کند. سریالی که یکی دو سالی است درگیر تولید آن است و البته هنوز زمان زیادی نیاز دارد تا به خروجی برسد.
حاشیه هفته؛ مسابقه «دورهمی» هم کپی است؟
فصل آخر «دورهمی» از سال گذشته با نقدهایی مواجه و کیفیت و مهمانان دعوت شده به آن با حجمی از انتقادها رو به رو شد که در پی آنها، مهران مدیری وعده یک ساختار جدید در برنامه را به مخاطبان داد و از تولید یک مسابقه سخن گفت.مسابقه‌ای که ابتدا از شباهت‌های طرح آن با «میلیونر شو» و نسخه داخلی آن یعنی «برنده باش» سخن گفته می‌شد اما چند باری به بلاتکلیفی در مدل مورد نظر رسید. با این حال نکته مسلم تغییر ساختار برنامه بود و اینکه مدیری دیگر نمی‌خواست به سمت گفتگوهایی از جنس چهار فصل قبلی «دورهمی» برود.
این هفته بالاخره ویدئویی از این مسابقه جدید منتشر شد و مهران مدیری ضمن توضیحاتی که مسابقه را هم لو ندهد تلاش کرد از دکور و فضای جدید این مسابقه رونمایی کند. جزئیات قابل استنادی البته در این تیزر دیده نمی‌شود اما آنچه قابل مشاهده است نشان از المان‌هایی غول پیکر و شبه روبات دارد.
در واکنش به این تیزر، روزنامه «هفت صبح» در قالب نکته‌ای برنامه تازه مدیری را هم کپی دیگری از یک مسابقه خارجی معرفی کرد. این روزنامه در توضیحاتی آورده است: «در تیزری که از فصل جدید دورهمی منتشر شده خبری از جزئیات نیست حضور ربات‌ها در تیزر اما حکایت از این دارد که برنامه کپی یک نمونه خارجی است»
«هفت صبح» در ادامه با اشاره به یکی از این مسابقات خارجی نوشته است: «تاکنون برنامه‌های زیادی با محور ربات‌ها ساخته شده که یکی از مطرح‌ترین آنها جنگ ربات‌ها است. این برنامه و نمونه‌های مشابه طرفداران زیادی دارد. فعلاً تیزر دورهمی منبع الهام را لو نداده است»
این اولین واکنش به کپی بودن مسابقه «دورهمی» بوده است و هنوز سازندگان به آن واکنش نشان نداده‌اند. مهران مدیری این روزها سریال «دراکولا» را هم در شبکه نمایش خانگی دارد و اگر چه در تلویزیون و شبکه خانگی فعال است اما باید دید این تجربه متفاوت تلویزیونی برخلاف ناکامی «دراکولا» می‌تواند به یک موفقیت برایش بدل شود یا خیر؟
نکته هفته؛ باز هم جنجال نظرسنجی‌های صداوسیما
چند روز پیش دو نظرسنجی از طرف مرکز تحقیقات صداوسیما درباره آمار برنامه‌ها، سریال‌ها و همچنین شبکه‌های پربیننده تلویزیون در فصل‌های پاییز و زمستان سال ۹۹ منتشر شد. در این نظرسنجی، جزئیاتی از درصد مخاطب هر یک از شبکه‌های تلویزیونی نیز ارائه شده بود که همین باعث شد بیشتر مورد کنکاش و قضاوت‌ها قرار بگیرد. به طور مثال در میان ۱۶ شبکه اصلی تلویزیونی ۶ شبکه مخاطبانی با ۲۰ درصد و زیر ۲۰ درصد داشتند که از جمله آنها می‌توان به شبکه اصلی و عمومی پنج اشاره کرد که علاوه بر برنامه‌های ترکیبی و گفتگومحور تلویزیونی در فضای نمایشی و سریال سازی هم فعالیت دارد اما فقط حدود ۱۹ درصد مخاطب دارد.
از دیگر موارد عجیب هم رده بودن شبکه تامینی آی فیلم با شبکه‌های اصلی سه و یک است که مخاطبی حدود ۵۰ درصدی دارد و می‌تواند با شبکه‌هایی با بودجه‌های چندین میلیاردی برابری کند که نه آن بودجه‌ها را دارد نه خرج و هزینه چندانی دارد و تنها با بازپخش سریال‌های پرطرفدار به همان میزان مخاطب دارد.
یک نکته نسبت به همین جزئیات ارائه شده البته هنوز در ابهام مانده است و آن نحوه محاسبه مخاطبان این شبکه‌هاست که بر چه اساسی برنامه‌های پر طرفدار و حتی همه برنامه‌های یک شبکه در میزان مخاطب آن شبکه تاثیرگذار است.
هنوز نسبت به نحوه آمارگیری مخاطبان شبکه‌ها شفاف سازی لازم صورت نگرفته است و همین باعث به‌وجود آمدن تناقض‌هایی برای برخی از رسانه‌ها هم شده است. مثلاً کانال تلگرامی نبض صداوسیما که به انتشار رویدادها و اخبار مرتبط با صداوسیما می‌پردازد با اشاره به همین آمار درباره این تناقض‌ها آورده است: «نتایج نظرسنجی اخیر صداوسیما، دوشنبه‌شب منتشر و آمار بینندگان شبکه‌ها و برنامه‌های سیما در زمستان ۹۹ اعلام شد اما اگر کمی به اعداد و ارقام اعلام‌شده دقت کنیم، شاهد نکته‌ای عجیب خواهیم بود. در این نظرسنجی میزان مخاطبان شبکه نسیم در زمستان سال گذشته، ۲۸.۶ درصد اعلام شده در حالی که برنامه «دورهمی» که از همین شبکه به پخش رسیده ۳۹.۳ درصد مخاطب دارد؛ یعنی چیزی حدود ۱۱ درصد مخاطب بیشتر! مشابه این تناقض در جای دیگری از نظرسنجی نیز به چشم می‌خورد؛ جایی که مخاطبان سریال «خانه امن» با اختلاف ناچیزی بیشتر از مخاطبان شبکه یک است. مرکز تحقیقات رسانه ملی باید در خصوص تناقض موجود در نتایج نظرسنجی توضیح دهد. تناقضی که اعتبار این نظرسنجی‌ها را زیر سوال می‌برد!»
البته در شبکه نسیم غیر از «دورهمی» برنامه «کودک شو» نیز معمولاً جزو پربیننده‌ها بوده است و در همین آمار هم با ۲۹ درصد بیننده سومین برنامه پرمخاطب تلویزیون در زمستان شده است. اما شبکه مستند تنها با برنامه پرمخاطب «حیات وحش» که آن هم ۲۹ درصد مخاطب دارد جایگاهی بالاتر از شبکه نسیم دارد.
سینما در سیما؛ لذت تماشا ویژه ناشنوایان
یک رویکرد تاسیس و راه اندازی شبکه‌های تخصصی این است که اگرچه ممکن است مخاطب شان فراگیری بسیاری نداشته باشد اما بتوانند نیاز گروه‌های قالب و حداکثری جامعه را برطرف کنند. رویکردی که معمولاً فراموش می‌شود و تنها همان برنامه‌های عمومی شبکه‌های اصلی با رویکردی تخصصی‌تر به این شبکه‌ها راه می‌یابند.
با این حال شبکه سلامت در هفته اخیر به اقدام درخوری دست زد که اگر یکی از همان پارامترهای فعالیت در حوزه‌های تخصصی نباشد حداقل سراغ یکی از نیازهای اصلی انبوهی از مخاطبان رفته است. نیازی که اتفاقاً شبکه‌های اصلی تلویزیون هم باید آن را در نظر بگیرند و برای آن اقدامی جدی داشته باشند.
شبکه سلامت در اقدام اخیر برای فیلم‌های سینمایی «پدر آن دیگری»، «طلا و مس»، «امروز»، «خداحافظی طولانی» و «۲۱ روز بعد» برگزیده جشنواره فیلم فجر را با استفاده از رابط ناشنوایان برای پخش مناسب سازی کرده است.
این شبکه پخش این فیلم‌های مناسب سازی شده را از یکشنبه آغاز کرده و تا پنجشنبه ادامه دارد. این فیلم‌های سینمایی که ویژه ناشنوایان و کم شنوایان، مناسب سازی شده‌اند، ساعت ۱۷ روی آنتن شبکه سلامت می‌رود.
در حال حاضر تلویزیون کمتر اقدامی در هنگام پخش برنامه‌ها در شبکه‌های مختلف سیما برای ناشنوایان دارد و کمتر برنامه‌ریزی‌ای برای ترجمه و مناسب سازی برنامه‌های گفتگومحور یا سرگرمی و یا فیلم و سریال‌های پخش شده برای آنها دارد به گونه‌ای که گویی این قشر را از میان مخاطبانش حذف کرده است. معدود برنامه‌هایی هستند که هنوز از مترجم استفاده می‌کنند و حتی استفاده از مترجم صرفاً به برخی بخش‌های خبری منحصر شده است.
به ویژه که همین معدود بخش‌ها نیز مشخص نیست چقدر می‌تواند برای جامعه ناشنوایان کشور مفید باشد آنچنان که دو سال پیش خبر عجیبی در همین باره منتشر شد و احسان شاهوردی مدیرعامل شبکه ملی ناشنوایان ایران بیان کرد که «صداوسیما ۱۷ سال از زبان اشاره‌ای استفاده می‌کند که ناشنوایان متوجه آن نمی‌شوند. مسئولان صداوسیما را قانع کردیم در کنگره ملی ناشنوایان نظر خود آنان را جویا شوند اما بهزیستی مانع شد.»
امید می‌رود غیر از شبکه سلامت شبکه‌های دیگری نیز این نیاز را در نظر بگیرند و درصدد مناسب سازی آثار برندشان برای این قشر از جامعه برآیند.
پیشنهاد هفته؛ سحری با چاشنی ادبیات
«سحوری» شبکه چهار تنها برنامه سحرگاهی تلویزیون است که بدون گفتگو تولید و پخش می‌شود اما می‌تواند ساعتی مخاطبش را با خود همراه کند و پیشنهاد می‌شود در همین چند سحر باقی مانده تا پایان ماه رمضان از حال معنوی اجرای ساعد باقری در این برنامه حظ ببرید.
ساعد باقری که خود از شاعران و استادان و پژوهشگران حوزه ادبیات است برای دومین سال است که این برنامه را اجرا می‌کند. بار اول امیر قمیشی تهیه‌کنندگی برنامه را بر عهده داشت و این بار میثم محمدحسنی تهیه کننده این برنامه است.
این برنامه دکور ساده‌ای دارد که روی میزی که ساعد باقری در حال اجرای آن است کتاب‌های متعددی دیده می‌شود و او هر بار با تورق یکی از این کتاب‌ها به مناجات‌ها، اشعار، واگویه‌ها و خلوت دل‌هایی که عارفان با خداوند داشته‌اند رجوع کرده و حکایت تازه‌ای رو می‌کند.
از این حیث برنامه هم سراغ ادبیات غنی فارسی در حوزه مناجات‌ها و عارفانه‌های انسانی با خداوند می‌رود و هم سراغ مفاهیم اصیل اسلامی که در این کتاب‌ها به آنها پرداخته شده است و از همه مهمتر اینها توسط شاعری که خود به ادبیات مسلط است خوانده می‌شود و او هر از گاهی نقد و تفسیر و توضیحی هم بر آنها می‌دهد.
پخش فرازهایی از دعای ابوحمزه ثمالی، فرازهایی از مناجات حضرت امیرالمومنین (ع) و آواهای مذهبی، اذان صبح، نیایش اذان و نماز صبح از دیگر بخش‌های برنامه سحرگاهی «سحوری» است.
برنامه «سحوری» دقایقی مانده به سه بامداد آغاز و تا بعد از اذان صبح به پایان می‌رسد.