حجت الاسلام علی اعظم خدابنده لو در گفتگو با خبرنگار مهر، به مناسبت ۱۹ اردیبهشت سالروز بزرگداشت مقام شیخ کلینی (ره)، مرحوم شیخ کلینی را از علمای بزرگ شیعه و از مشهورترین فقها و محدثان شیعه در نیمه اول قرن چهارم هجری معرفی کرد و افزود: ابو جعفر محمد بن یعقوب کلینی رازی در روستای کُلین که از توابع ری می‌باشد به دنیا آمد. ولادت مرحوم کلینی حوالی سال ۲۶۰ هجری اتفاق افتاده که سال وفات امام حسن عسکری علیه السلام و کاملاً منطبق بر دوره غیبت صغری و از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین برهه‌های تاریخ تشیع است.
پژوهشگر حوزوی افزود: شیخ کلینی در دوره‌ای که عقاید انحرافی در پی تخریب و تحریف شیعه و عقاید آن بودند با نوشتن کتابی در نقد و ردّ افرادی که اندیشه‌های نادرست داشتند و می‌خواستند عقاید مقدسات شیعه را منحرف کنند، با آنها مبارزه کرد. این دانشمند بزرگ در ارائه مسائل اساسی مذهب شیعه بسیار دغدغه‌مند بود و با شاگرد پروری و نوشتن کتب سودمند به قلم خود، در پی معرفی شیعه عقاید و افکار واقعی شیعیان به تمام گروه‌های مسلمانان حتی دانشمندان و عوام برآمد.
حضور شیخ کلینی (ره) در عصر غیبت صغری
استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه مرحوم کلینی (ره) در زمان حیات نواب خاص امام زمان ارواحنا فدا و در دوره غیبت صغرای امام زمان (عج) زندگی‌می کرد، گفت: مرحوم کلینی در خاندانی فقیه و دانشمند رشد یافته بود. آن عالم بزرگ شیعه در آغاز دوران تحصیلی، با منابع حدیثی و رجالی در منطقه ری و بعد از آن در قم آشنا شد و با شاگردان امام هادی علیه السلام، امام حسن عسکری علیه السلام و بعضی از شاگردان امام رضا علیه السلام که هنوز زنده بودند در پی حفظ احادیث و سنت‌های اهل بیت علیهم السلام بسیار کوشش کرد.
پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه شهر مقدس قم در زمان شیخ کلینی (ره) محل حضور راویان و محدثان بزرگی بوده است که روایات را مستقیماً از زبان ائمه علیهم السلام شنیده‌اند، گفت: مرحوم کلینی (ره) از محضر اساتید بزرگ همچون احمد بن محمد بن عیسی اشعری و ابن ادریس قمی، همچنین علی بن ابراهیم قمی، صاحب تفسیر قمی استفاده کرد. شخصیت شیخ کلینی از نظر علمی دارای ویژگی‌های خاصی است. او در دو حوزه علمیه ری و بغداد» سال‌های زیادی علم آموزی نموده و احادیث را از اساتید و مشایخ بزرگی جمع‌آوری نموده است.
جمع‌آوری احادیث ائمه اطهار (ع)
وی با اشاره به تربیت طلاب در مکتب معرفتی اهل بیت علیهم السلام توسط مرحوم کلینی گفت: تلاش بی وقفه ثقة الاسلام کلینی در جمع‌آوری احادیث ائمه اطهار علیه السلام در هر شهر و روستا که می‌شد حدیثی پیدا کرد، بسیار ستودنی است. شهر کوفه نیز یکی از شهرهایی بود که مرحوم کلینی برای به دست آوردن علوم و روایات اهل بیت به آنجا پا گذاشت و از دانشمند زاهد و پارسای شهر کوفه به نام «ابن عقده» نیز استفاده کرد.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه مرحوم کلینی (ره) پس از کسب علوم و احادیث از اساتید و محدث های بزرگ در شهرها و روستاهای عصر خود سرانجام وارد بغداد شد گفت: مرحوم شیخ کلینی (ره) در طول این مسافرت‌ها از خود تصویری واقعی از شیعه اهل بیت از نظر فضل و علم و تقوا باقی گذاشته بود، به نحوی که حتی اهل سنت نیز به دیده تحسین و احترام به او نگاه می‌کردند و محل مراجعه عامه و خاصه در فتوا بود. به همین خاطر به لقب «ثقة الاسلام» شهرت یافت.
عظمت و مرجعیت علمی کتاب «الکافی»
حجت الاسلام خدابنده لو با بیان اینکه کتاب کافی در دوره هزار و صد ساله خود دارای مرجعیت علمی بین جوامع شیعه بوده است و هرگز هیچ فقیه، متکلم یا مفسر شیعه نبوده است که از این کتاب مستغنی باشد گفت: مرحوم شیخ کلینی در طول بیست سال تلاش، کتاب الکافی که شامل دو جلد اصول کافی و پنج جلد از فروع کافی و یک جلد روضه کافی است؛ بیش از ۱۶ هزار حدیث از پیامبر اسلام و اهل بیت علیه السلام نقل کرده است.
وی با اشاره به اینکه می‌توان شیخ کلینی را به عنوان موفق ترین دانشمند شیعه در نقل حدیث دانست که با تألیف کتاب «الکافی» حق بزرگی بر گردن شیعیان به خصوص عالمان بعد از خود دارد افزود: همه بزرگان شیعه ثقة الاسلام کلینی را محدثی بی نظیر و از افتخارات شیعه و جهان اسلام می‌دانند. با توجه به اینکه علامه کلینی در عصر غیبت صغری و حضور نواب اربعه حضرت مهدی (عج) زندگی می‌کرده است و «الکافی» از ارزش بسیار زیادی در بین دانشمندان علما و محدثان برخوردار بوده، دور از ذهن نیست که این کتاب شریف توسط نائبان حضرت ولی عصر (عج) به محضر امام زمان (عج) رسیده و مورد تأیید ایشان باشد؛ چرا که بعید است که چنین کتاب مهمی به محضر امام علیه السلام نرسیده باشد ولی در این زمینه دلیل قطعی وجود ندارد.
پژوهشگر حوزوی با بیان اینکه کتاب اصول کافی مرحوم کلینی که دارای اتقان عقیدتی و اخلاقی و مضامین عالی است افزود: معارف ناب اسلام در کتاب اصول کافی موج میزند و برای تجلیل از مقام علامه کلینی (ره) و استفاده همه مردم در سرتاسر دنیا باید حداقل بخش‌هایی از آن به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در اختیار مردم و حقیقت جویان عالم قرار بگیرد.
وی افزود: مرحوم کلینی علاوه بر آنکه یک محدّث بزرگ بود با بررسی کتاب کافی و تبویب ابواب آن به خوبی معلوم می‌شود که متکلّم بزرگی، کار تدوین کتاب‌های احادیث را انجام داده است. این عمل شیخ کلینی (ره) فضیلت شیعه را در تمام تاریخ به اثبات رساند و منجر شد علمای رجال بزرگی همچون نجاشی، ابن طاووس، ابن اثیر، ابن حجر عسقلانی و علامه محمدتقی مجلسی همه در بیان تقوا و توثیق وی، گفتار را به کمال رسانند.
وی افزود: مرحوم شیخ کلینی تقریباً ۲۰ سال پایانی عمر خود را در بغداد زندگی کرد که محل سکونت نواب اربعه و وکلای امام زمان ارواحنا له الفدا بوده است. مرحوم کلینی پس از ۷۰ سال زندگی که بیش از ۲۰ سال آن را در رنج برای تحقق تدوین کتاب کافی بود سرانجام در سال ۳۲۹ قمری از دنیا رفت و در باب الکوفه بغداد به خاک سپرده شد که سال‌ها مقبره این عالم مورد احترام اهل سنت و محل زیارت شیعیان بوده است.