گل محمدی با نام علمی "Rosa damascena" از مهمترین انواع گلهای رز در دنیا و از مشهورترین گیاهان در تاریخ باغبانی است. این گل به علت داشتن رایحه فوقالعاده و تنوع ارقام، در بسیاری از مناطق دنیا کشت میشود. ایرانیان از نخستین کسانی هستند که از گذشتههای دور به ویژگیهای خوراکی و درمانی گل محمدی پی بردهاند.
گلهای صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست در اوایل صبح شروع به ظاهر شدن مینمایند. زمان باز شدن گلهای گل محمدی در اوایل اردیبهشت تا اوایل تیرماه میباشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول میکشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها به سفید میگراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و میریزند.
در حال حاضر حدود ۶۰۰ هکتار از مزارع گل محمدی در چلیچه استان چهارمحال و بختیاری زیر کشت گل محمدی قرار دارد که به لحاظ شرایط اقلیمی استان از ارزش بالایی برخوردار میباشد و با توجه به اینکه کاشت محصول نیاز به آب کمی داشته و در زمینهای شیب دار قابل کشت میباشد، علاوه بر اشتغالزایی، از سودهی بالایی نیز برخوردار است.
از نظر گياهشناسي، گل محمدی درختچهای است پرپشت، دارای خارهای ریز، زیاد و فشرده، پهن، قلابی شکل و یکنواخت. گلهای آن صورتی رنگ، پرپر و معطر که گاهی نیز سرخ رنگ است.
گل محمدی نسبت به شرایط نامساعد محیطی ازقبیل شوری،سرما و فقر مواد غذایی خاک نیز سازگاری مناسبی دارد. با این حال، پاسخ این گیاه به حاصلخیزی خاک، آبیاری منظم و کود دهی، بسیار مثبت می باشد ،به طوریکه در برخی مناطق، عملکرد 5 تا 7 تن در هکتار گزارش شده است.
چیدن غنچه های گل محمدی بایستی موقعی باشد که غنچه رسیده و در شرف باز شدن است. پس از چیدن، گلبرگها را سوا می کنند و در سایه خشک کرده و بعد آن را در شیشه سر بسته نگاهداری می نمایند
گل محمدیRose damascena
یکی از خوشبوترین انواع گل سرخ بوده و به آن گل سرخ عطری، گل محمدی و گل سوری هم میگویند.
گل محمدی نسبت به شرایط محیطی سازگاری خوبی دارد. از شاخصترین صفات گل محمدی (بهخصوص گل محمدی دیم) بقاء و سازگاری آن نسبت به خشکی است در برخی از مناطق کشور گل محمدی طی سال تنها یک یا دو بار آبیاری میشود.
گل محمدی پس از باز شدن، دوام کمی روی شاخه دارد. در صورت تأخیر، طی 24 ساعت رنگ آن سفید شده و میریزد. بنابراين لازم است قبل از طلوع آفتاب و ترجیحاً در هوای خنک بامدادی، اقدام به برداشت روزانه گلهای باز شده نمود.
از نظر گياهشناسي، گل محمدی درختچهای است پرپشت، دارای خارهای ریز، زیاد و فشرده، پهن، قلابی شکل و یکنواخت. گلهای آن صورتی رنگ، پرپر و معطر که گاهی نیز سرخ رنگ است.
فعالیت کارگران گلچین، به علت افزایش دما کند میشود. به اين خاطر، بهتر است کارگران در اواسط روز به استراحت بپردازند و كار گلچینی، به ساعتهاي خنک روز محدود شود.
گل محمدی عطری بینظیر دارد و دارای خواص قابل توجه دارویی و همچنین بهبود پوست و مو و زیبایی است.
گلها از محل دمگل در اثر کشیدن جدا میشوند.
بهار گل های محمدی در چهارمحال و بختیاری
گلها در بقچهها و سبدها قرار داده شده و در کنار گلستانها پس از توزین، در گونی ریخته می شوند.
گلستانهای موجود در ارتفاعات و شیبهای شمالی، در مجموع از نظر کمی و کیفی محصول بهتری تولید می کنند. در مناطق گرمسیری، کشت گل محمدی فقط در ارتفاعات بالاتر موفق بوده است.
گل محمدی در صنایع غذایی، داروسازی و عطرسازی جایگاه ویژهای یافته است.
در هر منطقه، گلدهی طی 20 تا 30 روز كامل میشود. حداکثر گلدهی در فاصله زمانی 10 تا 20 روز از شروع آن است که اصطلاحاً به این زمان «شور گلدهی» میگویند.
محصول عمده گل محمدی، گلاب، اسانس و گلبرگ خشک میباشد، که از آنها در صنایع دارویی، عطرسازی، فراوردههای بهداشتی و آرایشی و صنایع غذایی استفاده میشود. مصارف دارویی آن بیشتر در درمان دردهای رماتیسمی، قلبی، تقویت اعصاب و معده و رفع بعضی از سردردها بوده و در تهیه شربت مربا و در صنایع شیرینیسازی و تهیه بستنی نیز استفاده میشود.
یک نفر کارگر در هر روز میتواند 50 تا 70 کیلوگرم گل تازه برداشت کرده و براساس آن مزد دریافت کند.
از نظر نوع خاک، کاشت این گیاه در زمینهای سنگین دارای بافت متوسط و در کوهپایههای دارای سنگریزه زیاد، سنگلاخی و فقیر موفق بوده است.
در بهار از جوانههای جانبی شاخههای یکساله ساقه مولد گل بوجود می آید. اختلاف دمای 4-3 درجه سانتيگراد شب نسبت به روز، برای تشکیل جوانهي گل بسیار مهم بوده و برای گلانگیزی، خواب زمستانه ضروری است.
این گل در دمای ۱۵ تا ۲۱ درجه هوایی بهترین رشد را دارد. اما اگر اختلاف درجه حرارت هوا در شب و روز ۵ تا ۱۰ درجه باشد، گلها خوشبوتر خواهد بود
سالانه گلاب و اسانس ایران به کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و انگلستان صادر میگردد
این گیاه نیاز آبی کمی داشته و در زمینهای شیب دار هم قابل کشت است.
بهار گل های محمدی در چهارمحال و بختیاری
کمبود نیروی کار در این صنعت برای جمع اوری گلبرگ های گل محمدی از مشکلات کشاورزان به حساب می آید.
در ایران که ۱۳ گونه بومی گل محمدی وجود دارد، گل محمدی در ایران فقط یکبار در سال برداشت میشود، اما به دلیل چهار فصل بودن هوای ایران، میتوان زمینه پرورش چنین گلهایی را در اکثر نقاط ایران فراهم کرد و از لحاظ علمی نیز امکان اصلاحِ عطر و اسانس آن گلها وجود دارد.
بهار گل های محمدی در چهارمحال و بختیاری
مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایهای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای سرد میباشد.
فرآوردههاي اصلی که از این گیاه بدست میآید، شامل: گلاب، اسانس،گلبرگ، غنچه خشک، کانکریت و ابسرلوت میباشد.
گلاب از گذشته تاکنون در مراسم مذهبی، در تهیه انواع شیرینی، شستشوی اماکن مقدس و به علت اثرات آرام بخش و معطر بودنش، در مراسم عزاداری (در فرهنگ ایرانیان) جایگاه ویژه ای داشته است.
با حمایت از این صنعت و کشاورزان این رشته میتوان کارگاه های گلابگیری مکانیزه و مجهز را تاسیس نمود.