به گزارش خبرگزاری مهر، پنجمین نشست روسای کتابخانه های ملی کشورهای عضو اکو، با حضور کشورهای آذربایجان، افغانستان، ازبکستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، ترکیه، قزاقستان و قرقیزستان امروز ۲۵ خرداد ۱۴۰۰، به میزبانی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به صورت مجازی برگزار شد.
اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به عنوان نخستین سخنران در پنجمین نشست روئسای کتابخانه‌های ملی کشورهای عضو اکو بر استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی کشورهای عضو اکو تاکید کرد و گفت: برپایی نشست روئسای کتابخانه‌های ملی کشورهای عضو اکو، اقدامی ارزشمند در جهت ایجاد همگرایی، قرابت، گسترش اشتراکات فرهنگی و پیوند عمیق میان مردم در منطقه اکو است.
وی درباره ضرورت برپایی نشست روسای کتابخانه‌های ملی عضو اکو گفت: در دورانی که جنگ و نزاع کشورهای منطقه را در بر گرفته، ما تلاش می‌کنیم که گفت‌وگو را آن هم در عرصه فرهنگ و کتاب با یکدیگر داشته باشیم. بنابراین امروز بسیار خرسندم که بار دیگر گردهم آمده‌ایم و پنجمین نشست روئسای کتابخانه‌های ملی عضو اکو را افتتاح می‌کنیم. این اقدام فرهنگی در این مجمع منطقه‌ای سال‌ها است که سبب همگرایی و قرابت ما ساکنان منطقه اکو شده است که هر کدام از ما از خاستگاه تاریخی چند هزار ساله و تمدنی کهن بهره مند هستیم.
بروجردی ادامه داد: امروز نه تنها منطقه، بلکه جهانیان از آبشخور فرهنگ و تمدن منطقه ما و میراث پدران و اجداد ما از شعر و موسیقی و هنر گرفته تا حکمت و فلسفه و ادبیات و ریاضی بهره مند می‌شوند. همین فرهنگ مشترک سبب ساز ظرفیتی عمیق برای پیوند میان ملت‌ها و فرصتی نوین برای توسعه فرهنگی در منطقه اکو شده است که ما سال‌هاست آن را در قالب مجمع روئسای کتابخانه‌های ملی پاس داشته ایم.
وی افزود: همه ما به خوبی می‌دانیم که کتابخانه‌ها کانون و مراکزی برای صیانت از حافظه ملی و تاریخی کشورها به شمار می‌آیند که فقدان و یا کم کاری آنها منجر به آسیب فرهنگی و تمدنی خواهد شد. در این راستا کتابخانه‌ها از دیرباز تلاش کرده‌اند تا با گذر از رخدادهای تلخ و شیرین، میراث ارزشمند ملی خود را حفظ کند و در اختیار نسل های بعدی قرار دهند. بر این اساس و همین طور اقتضائات بین المللی و منطقه‌ای، همه ما موظف هستیم که بار دیگر دست در دست هم نهیم و فرصت‌های بیشتری را برای حفظ تاریخی حافظه ملی خود و همین طور منطقه اکو رقم بزنیم. ما باید مصمم‌تر از قبل به تبادل اطلاعات و تبدیل اطلاعات به دانش و خرد همت گماریم و از این طریق فرایند توسعه فرهنگی را در منطقه شدت بخشیم.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تاکید کرد: با توجه به اهداف اکو برای اقدامات مشترک فرهنگی در منطقه، لازم است تا بار دیگر بر نقش حیاتی فرهنگی میان کشورها تاکید کنم. نقشی که از سال های دور ما را کنار هم قرار داده و فارغ از مرزهای سیاسی دیروز و امروز، همگان را به هم افزایی و یک زیست مسالمت آمیز تشویق کرده است. در سال‌های گذشته کشورهای عضو روابط خوب و ممتازی را با یکدیگر تجربه کرده‌اند و هر کدام تلاش کردند تا با تبادل امکانات و تجربیات یکدیگر را یاری رسانند. همکاری خوب کشورها در حوزه برنامه حافظه جهانی یونسکو و شرکت در کارگاه‌های حفاظت و مرمت نسخ خطی از برجسته‌ترین همکاری مشترک در زمینه حفظ میراث مستند و تاریخی در منطقه اکو بوده است. خوشبختانه موسسه فرهنگی اکو نیز با تلاش‌های مداوم توانسته است که ارتباط میان کشورهای عضو را زنده نگاه دارد.
وی ادامه داد: همانطور که در نشست سوم و چهارم تاکید کردیم از ضرورت‌های امروز برای کتابخانه‌های ملی، ایجاد امکانات و زیرساخت‌های دسترس پذیری و دیجیتال سازی منابع فرهنگی خصوصاً نسخ خطی است. از آنجا که در جای جای منطقه فرهنگی ما، نسخه‌های خطی ارزشمندی نهفته است شناسائی آنها و به اشتراک گذاشتن نسخه دیجیتال می‌تواند به توسعه دانش کمک کند بنابراین لازم است تا ضمن شناسایی نسبت به حفاظت و دسترس پذیری آنها اقدام فوری صورت پذیرد. در اینجا مجدداً درخواست مورد توافق در نشست چهارم را یادآوری می‌کنم که مقرر شد اقدام به تأسیس پورتال مشترک میان کشورهای عضو توسط کتابخانه ملی ایران در همین راستا قرار گیرد، این پورتال مجازی مشترک می‌تواند کانونی برای سایر مستندات فرهنگی از جمله کتاب‌ها، مقالات، نشریات و پایان نامه‌هایی باشد که در حوزه کتابخانه‌های ملی کشور های عضو اکو نگاشته شده‌اند و خود منبعی برای غنی سازی فرهنگ منطقه ما به شمار می‌آیند.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تصریح کرد: به عنوان تجربه زیسته در دوران کرونا کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، اقداماتی به عمل آورد که می‌تواند نمونه‌ای از همراهی با حوزه الکترونیک، دیجیتال و فن آوری‌های جدید همچون هوش مصنوعی باشد و دانشجویان و محققین بهره لازم را ببرند. با توسعه اینترنت و روند جهانی شدن، مفاهیمی چون جمع سپاری در رویکرد پلتفرمی بسیار حائز اهمیت است. در دنیای امروز و با توجه به روند تصاعدی و رو به رشد تولید منابع دیجیتال، دیگر با رویکردهای سنتی نمی‌توان پاسخگوی نیازهای کاربران بود. لازم است بسترهای مشارکت شهروندان و به ویژه نخبگان و نوآوران در فراهم آوری، توصیف و اطلاع رسانی منابع اطلاعاتی فراهم شود. کتابخانه ملی ایران کاربرد فناوری‌های نوینی چون هوش مصنوعی، تحلیل داده‌های کلان، بلاک چین، یادگیری عمیق و غیره را برای بهبود خدمات کتابخانه‌ای و آرشیوی و غنی سازی تجربه کاربری مورد استفاده قرار داد.
بروجردی عنوان کرد: مرکز نوآوری و توسعه کسب و کارهای داده محور کتابخانه ملی ایران نیز در سال ۲۰۲۰ به همین منظور بازگشایی شد. به نظر می‌رسد که توسعه ظرفیت های حوزه «لیبتک» می تواند به عنوان ماموریتی نوین در کتابخانه‌های ملی دنیا درنظر گرفته شود. گزارش کاملی از اقدامات ایران در حوزه «لیبتک» به «ایفلا» و «ایکا» نیز ارائه شده است. همچنین کتابخانه ملی ایران آمادگی دارد تجربیات و دستاوردهای خویش را در زمینه «لیبتک» با سایر کشورها به اشتراک بگذارد.
وی تصریح کرد: از دیگر اقدامات مشترک میان کشورهای عضو توجه به ظرفیت‌ها و امکاناتی است که هر کشوری از آن بهره مند است و می تواند آن را در اختیار سایرین قرار دهد. کتابخانه ملی ایران در سال‌های گذشته همواره تلاش کرده است تا برگزاری کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های متعدد در زمینه نسخ خطی و مرمت آنها دانش خود را با دیگر کشورها به اشتراک بگذارد توسعه این گونه اقدامات میان سایر کشورها می‌تواند پیوندهای کاری و حرفه ای را گسترش دهد و هسته فرهنگی کشورهای عضو را بیش از گذشته تقویت کند.
رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: همچنین کتابخانه ملی ایران در سال گذشته با راه اندازی چهار سامانه مجزا در حوزه نسخ خطی، نشریات و کتاب و سند گام مهمی را برای ایجاد بستر ارتباط با محققین فارسی زبان ایجاد کرد که امیدواریم بتوانیم در آینده این خدمات را به سایر زبان‌های حوزه اکو نیز ارائه دهیم.
بروجردی خاطر نشان کرد: آمادگی کشورهای عضو اکو در برابر خطرات و بلایای طبیعی و غیر طبیعی مثل جنگ از دیگر نیازهایی است که باید در اولویت برنامه ریزی‌های کشورهای عضو قرار گیرد. بحران پاندمی کرونا در سال گذشته به یکی از منحصر به فرد ترین تجربیات بشر تبدیل شد و کتابخانه‌ها نیز در این زمینه تحت تاثیر قرار گرفتند. تجربه یک سال گذشته ما را با تهدیدها و فرصت‌های جدیدی آشنا ساخت که لازم بود آن را با یکدیگر به اشتراک بگذاریم. گفت‌وگوهای امروز ما قطعاً راهگشای اقدامات آینده در زمینه مهار چنین بحران‌هایی خواهد بود.