خبرگزاری مهر، گروه استانها – محمد حسین عابدی: چند ساعتی به غروب مانده و شهرداری شاهرود که همین تازگی به مکان جدید منتقل شده، میزبانی نخستین رویداد بزرگ خود است از هزار متر مانده به درب اصلی خودروها دو طرف خیابان‌های منتهی به شهرداری پارک کرده‌اند مقابل درب ترافیک بزرگی است و گروه گروه مدعوان وارد می‌شوند.
به سختی می‌توان توقف کرد صد متر بالاتر شاید مجالی برای ایستادن پیدا شود مردم می‌آیند، طلبه‌ها و روحانیان از همه بارزتر هستند مقابل درب شهرداری نگهبانان ایستاده‌اند تا خودروهای متفرقه وارد نشوند دو ماشین پلیس سعی دارند به شرایط نظم ببخشند.
اینجا نوری روشن است
صدای مناجات خوانی نشان می‌دهد که هنوز کنگره شروع نشده است دالان ورودی مملو از پرسنل انتظامات شهرداری است که با لباس‌های قهوه‌ای خودشان دو طرف ایستاده و به مهمانان خوش آمد می‌گویند کمی جلوتر دالانی طراحی شده که شش آتش نشان با لباس قرمز خودشان دو سویش ایستاده‌اند و به کسانی که وارد می‌شوند ماسک می‌دهند. بیرون فضای شهرداری ۲۰۰ تایی صندلی چیده‌اند حتی جایگاه خبرنگاران هم مشخص است هرچند این جایگاه برای ۲۰ دقیقه متعلق به خبرنگاران بود و بعد از ازدحام جمعیت یکی یکی صندلی‌هایش آب می‌رفتند تا مهمانان سرپا نایستند.
آن‌سوتر فرش قرمزی هم به عنوان میکسد زون طراحی شده و با بنر بزرگی مزین به تصاویر آیت الله العظمی سید محمود حسینی شاهرودی (ره) متمایز می‌شود مقابل آن نوری روشن است تا عکاسان از مدعوان و چهره‌ها عکس بگیرند هر چند کمی بعد تر که وزیر ارشاد و خانواده مکرم آیت الله العظمی شاهرودی می‌آیند همهمه و شلوغی باعث می‌شود که همه از فرش یادشان برود! شاید این خواست علامه‌ای است که نزدیک به یک قرن بدون فرش قرمز زیست آن هم زندگی ساده‌ای که زبانزد عام و خاص بود.
تلاوت و خوش‌آمدگویی با حرارتی از سوی مجری جوان که حرف‌هایش را پرتوان ادا می‌کرد آغازگر مراسم بود هر از گاهی گروهی از خبرنگاران به سمت دالان ورودی می‌رفتند و معلوم می‌شود شخصیتی وارد می‌شود. همه آمده‌اند از نجف اشرف، مشهد، قم، گرگان، تهران، آزادشهر، بسطام، میامی و … کم کم فضای شهرداری شکل رسمی می‌گیرد به خصوص وقتی که وزیر ارشاد می‌آید.
معرفی آیت الله العظمی شاهرودی به مردم
همه منتظر نخستین سخنران هستند مجری آنچنان با حرارت سخن می‌گوید که گویی میکروفون با صدایش عجین است گو اینکه حتی اگر بلندگوها هم خاموش شوند صدایش به درب ورودی هم خواهد رسید. نام امام جمعه شاهرود به عنوان کسی که قرار است خوش آمد بگوید برده می‌شود. مجری اعلام می‌کند که او چهار دقیقه وقت دارد!
حجت الاسلام عباس امینی که شوخی‌های زبانی‌اش زبانزد سخنرانی‌هایش است پشت میکروفون می‌ایستد و همزمان با نخستین کلمات با همان زبان خودمانی خطاب به هم همه جمعیت می‌گوید «به اینجا توجه کنید!» فواره حوضچه درست کنار جایگاه خبرنگاران به درستی نمی‌گذارد که صدای سخنران شنیده شود همین ابتدای کار سیستم صوتی بازی در آورده تا نشان دهد نقص صوت در تمام مراسم ما ایرانی‌ها وجود دارد حتی در سال ۱۴۰۰.
امینی ادامه می‌دهد: تجلیل از مفاخر و بزرگان هر ملتی سرمایه‌گذاری برای الگوسازی آن ملت محسوب می‌شود درواقع این کنگره می‌کوشد تا جوانان را به سمت راهی که بزرگان طی کردند سوق دهد. این کنگره در تلاش است تا ما را با بخشی از زندگی علمی آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمود حسینی شاهرودی (ره) آشنا کند، آیت‌الله‌العظمی شاهرودی، یکی از مفاخر جهان اسلام و تشیع هستند.
وی با بیان اینکه امیدواریم با اجرای این برنامه بتوانیم گوشه‌ای از عظمت علمی و عملی این بزرگ‌مرد را به جهان بشری، ایران و منطقه معرفی کنیم، می‌افزاید: این برنامه دارای سه مرحله است که در مشهد و قم نیز به لحاظ نکوداشت این مرجع عالی‌مقام برگزار خواهد شد.
چاپ آثار عالم ربانی
پس از سخنان امام جمعه شاهرود مراسم کاملاً نظم گرفته و مدعوان آمده‌اند در ردیف جلو آیت الله شاهچراغی نماینده ولی فقیه در استان سمنان، استاندار و معاونش، مدیرکل ارشاد اسلامی، وزیر ارشاد اسلامی کابینه دوازدهم، آیت الله عبدالجواد اشرفی، آیت الله سید حسین شاهرودی فرزند مکرم آیت الله العظمی شاهرودی، آیت الله سعدی و ده‌ها نام و چهره دیگر از اساتید درس خارج فقه و اصول حوزه‌های علمیه نجف، قم و مشهد، دیده می‌شوند حتی حجت الاسلام والمسلمین ترابی امام جمعه سابق دامغان که کهولت سن حتی اجازه نمی‌دهد به درستی راه برود هم به خاطر آن عالم ربانی آمده است روحانی مردمی که البته نشستن برای مدت زیاد برایش دشوار است و کمی بعد مکان را ترک می‌کند.
سخنران بعد که او هم با تاکید مجری فقط چهار دقیقه زمان دارد دبیر اجرایی کنگره است که قرار است ۱۴ ماه کار اجرایی را در چهار دقیقه توضیح دهد! حجت الاسلام عباس نصیری فرد در همین زمان کوتاه می‌گوید: برای نخستین بار ۱۵ عنوان کتاب در ۵۵ جلد که از این تعداد هفت عنوان از تألیفات آیت‌الله سید محمود حسینی شاهرودی بود به چاپ رسیده است.
حجت‌الاسلام نصیری فرد بابیان اینکه ۵۰ درصد کتاب‌های پیرامون آیت‌الله‌العظمی شاهرودی امروز رونمایی می‌شود، اضافه کرد: ترویج و معرفی شخصیت آیت‌الله العظمی شاهرودی برای مردم در قالب سه همایش شامل شاهرود، قم و مشهد در کنار تولید دوم با سند تلویزیونی انجام‌شده است.
وی با بیان اینکه این کنگره دارای ابعاد مختلفی است که یکی از آنها معرفی داشته‌ها و شخصیت‌های علمی و شناساندن آن به‌خصوص به جوانان است، ابراز داشت: این مفاخر باید به نسل بعدی شناسانده شوند وگرنه به فراموشی سپرده خواهد شد.
ساخت محتوا پیرامون زندگی عالم بزرگ
مجری که همچنان لحن پر گویایش را حفظ کرده این بار دبیر علمی کنگره را دعوت می‌کند اما با این تفاوت که به وی پنج دقیقه وقت می‌دهد به جای چهار دقیقه تا شاهد حضور آیت الله حسن نظری در جایگاه باشیم وی که ۱۲ ماه گذشته را صرف جمع آوری مطالب درباره زندگی آیت الله العظمی شاهرودی کرده در سخنانش می‌گوید: یکی از آثار مهم کنگره مرحوم آیت‌الله العظمی شاهرودی ۵۰ سال تدریس وی در حوزه علمیه نجف است این مهم به دست نمی‌آمد مگر به شکل مکتوب و کتاب لذا درنتیجه این کنگره توانست تا ۵۵ جلد کتاب از آثار و زندگی آیت‌الله‌العظمی شاهرودی را منتشر کند.
نظری بابیان اینکه در پیش‌ازاین آثار مکتوب اندیشه فقهی وجود نداشت، افزود: هر چه بود توسط شاگردان وی به‌صورت سینه‌به‌سینه نقل می‌شود که به مرور زمان در حالت فراموشی قرار می‌گرفت و طالبان علم نمی‌توانستند از آن استفاده کنند درنتیجه برکت اصلی این کنگره آن است که آثار علمی آیت‌الله‌العظمی شاهرودی را می‌تواند در اختیار طالبان علم و مردم قرار دهد.
از این پس روند سخنرانی‌ها کمی تندتر می‌شود فرشید فلاح لاله زاری مدیرکل ارشاد اسلامی متنی را که از قبل آماده کرده را می‌خواند و می‌گوید: قدمت شخصیت‌های نامی برآمده از استان سمنان، به درازای ده‌ها قرن تمدن و تاریخ است لذا این مهم می‌طلبد تا برای دیگر مفاخر این خطه نیز این مراسم اجرا شود.
خدمات بی نظیر به جهان تشیع
سخنران قبل از صحبت‌های وزیر، استاندار سمنان است، ضمن بیان اینکه آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمود حسینی شاهرودی از کلاس درس عالمانی همچون میرزای نائینی، ضیاالدین عراقی و ابوالحسن اصفهانی، بهره برده است، ابراز داشت: شخصیت ایشان همچون خورشیدی درخشان بر پهنه سینه علاقمندان، روحانیون، فرهیختگان و جوانان و نوجوانان ماندگار شد.
علیرضا آشناگر بابیان اینکه خدمات آیت‌الله‌العظمی حاج سید محمود حسینی شاهرودی (ره) در امور خدماتی به حوزه‌های دینی نیز از دیگر اقدامات بی نظیر ایشان است، تصریح کرد: یادگار ماندگار این مرجع عالی قدر در احیای سنت حسنه پیاده‌روی اربعین حسینی و اثرگذاری این اقدام انقلابی در تاریخ تشیع، بر هیچ‌کس پوشیده نیست.
وی افزود: وجوه شخصیت ایشان نه تنها در ابعاد زندگی شخصی، بلکه در عرصه‌های حساس و تاریخ‌ساز اسلام و حمایت همه جانبه از نهضت امام خمینی (ره) به‌ویژه واکنش به واقعه فیضیه و استقبال از امام خمینی (ره) در نجف اشرف پس از تبعید توسط رژیم دژخیم شاه، بر همگان مشخص است.
عالم طراز اول
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اما دیگر سخنران مراسم است که سخنان خود را شخصیت علمی علمایی مانند آیت الله العظمی شاهرود اغاز می‌کند و می‌گوید: آیت‌الله العظمی شاهرودی از آن دست شخصیت‌های مؤثر در حوزه مفاخر علمی و اجتهاد استان محسوب می‌شود برگزاری این کنگره می‌تواند نقطه عطفی درزمینهٔ پیوستن جوانان دنیا به اسلام، تحقیق و پژوهش پیرامون مرجعیت باشد.
سید عباس صالحی که یادی از پدر بزرگوار خود که از علمای طراز اول جهان تشیع بوده نیز می‌کند و با اشاره به اینکه باید قدردان علما باشیم، می‌افزاید: این همایش‌ها و کنگره‌ها غیر از اینکه به گونه‌ای تجلیل و تکریم شعائر بزرگان دین است.
بین سخنانی که عنوان می‌شود فرصتی دست می‌دهد تا به شنیدن خاطراتی از آیت الله شیخ عبدالجواد اشرفی شاهرودی از ارتباط بیت امام خمینی (ره) و آیت الله العظمی شاهرودی بپردازیم، وی در این باره می‌گوید: زمانی که شنیده شد آیت الله اصفهانی در نجف وفات کردند و در مراسمی صحبت از جانشینی عالم تراز اول به جای ایشان شد و معظم‌له از آیت الله بروجردی نام بردند که آن زمان از نجف به بروجرد رفته بودند وقتی صحبت از خالی شدن نجف از علمای تراز اول شد، امام خمینی (ره) در جمع فظلا و مجتهدین نجف اعلام کردند که خوب است از آیت‌الله بروجردی که آن وقت در بروجرد حضور داشتند دعوت شود تا به نجف باز گردند و روحانیان اعلام کردن که اینجا خالی از عالم تراز اول نیست، و امام (ره) جویا شدند و علما گفتند آیت‌الله العظمی سید محمود حسینی شاهرودی حضور دارند و این زمانی بود که باب آشنایی حضرت آیت‌الله با امام (ره) گشوده شد.
داستان نزدیکی آیت الله شاهرودی و امام (ره)
آیت الله اشرفی با بیان اینکه این پیوند بین امام خمینی (ره) و آیت الله العظمی شاهرودی برای همیشه تا زمان وفات ایشان ادامه داشت، ابراز کرد: زمانی که ماجرای سال ۴۲ و دستگیری و احتمال اعدام امام خمینی (ره) پیش آمد آیت الله العظمی شاهرودی در منزل خود جلسه‌ای مهم را برگزار کردند تا مرجعیت امام خمینی (ره) را به دربار شاه در تهران اطلاع رسانی کنند چرا که در قانون اساسی آن زمان مرجعیت از اعدام مصون بود لذا شاید بتوان گفت بی نظیرترین جلسه علمای جهان تشیع در آن شب به خصوص تا صبح در منزل آیت‌الله حکیم در کوفه برگزار شد تا تلاش کنند که امام خمینی (ره) را از اعدام توسط رژیم طاغوت شاهنشاهی برهانند.
وی افزود: آن شب تصمیم گرفته شد که اگر تا صبح کاری نشود امکان اعدام امام خمینی (ره) وجود دارد پس باید فکری می‌کردند و تصمیم بر آن شد که به واسطه وجود تلفن در قصرهای شاهان و مکان خاص توسط آیت الله حکیم ارتباط گرفته شود تا ایشان موضوع را با تلفن اطلاع رسانی کرده و به تهران اعتراض مرجعیت جهان تشیع را نسبت به دستگیری امام خمینی (ره) برسانند و آیت الله العظمی شاهرودی به همراه فرزند بزرگشان آیت‌الله سید محمد شاهرودی و آیت‌الله خوئی راهی منزل آیت‌الله حکیم شده و نزدیک‌های صبح این جلسه مهم به دربار رژیم ایران اعلام و آیت‌الله حکیم در ختم جلسه فرمودند که آیت‌الله خمینی دیگر اعدام نخواهند شد.
این مدرس دروس خارج فقه حوزه علمیه قم و از شاگردان آیت الله العظمی شاهرودی ادامه می‌دهد: در قائله حزب بعث عراق که می‌خواستند در برنامه‌های حوزه نجف تغییراتی اعمال کنند حضرت آیت‌الله شاهرودی از حضرت امام خمینی (ره) نظرخواهی کردند و امام (ره) مخالفت خود را اعلام و فرمودند اینها مقاصد شومی برای رسیدن به اهدافشان دارند، لذا آیت الله العظمی شاهرودی نظریه امام خمینی (ره) را تأیید و مخالفت خود را به هیئت اعزامی حزب بعث اعلام فرمودند که البته این موضع حضرت آیت‌الله باعث شروع دردسرها و شرارت‌هایی علیه بیت وی شد و حتی دامادهای ایشان یعنی آیت الله اردبیلی و آیت‌الله آل علی حتی تحت تعقیب قرار گرفته و مجبور به خروج از عراق نیز شدند و این آزار و اذیت‌ها تا پایان عمر با برکتشان ادامه داشت.
زندگی یک عالم ربانی
آیت الله سید حسین حسینی شاهرودی تنها فرزند پسر در قید حیات آیت الله العظمی شاهرودی که خود امروز یکی از علمای تراز اول است نیز درباره پدر می‌گوید: ایشان یک ویژگی بارز داشتند و آن هم این بود که ذو شهادتین بود یعنی شهادت ایشان به دلیل مقام شامخ علمی که داشتند برابر با شهادت دو عالم دینی معتبر بود و این لقب را تا آخر عمر به دنبال می‌کشیدند.
وی با بیان اینکه وقتی احکامی را از پدر سوال می‌کردند من معمولاً نظر علما را می‌خواندم اما ایشان می‌گفتند نخوان چرا که نمی‌خواهم نظر دیگران بر نظر فقهی که می‌دهم تأثیرگذار باشد پس بگذار تا اول من نظرم را بگویم و سپس نظر دیگر آیات عظام را برایم بخوان لذا ایشان تا این حد در درست بودن قضاوتشان وسواس داشتند.
آیت الله حسینی شاهرودی درباره خاطره‌ای از پدر نیز می‌گوید: روزی حیوانی در چاه خانه ما افتاد و هلاک شد و از آنجا که آب لوله کشی نبود چاه برای‌مان حیاتی بود اما پدر مانده بود که باید با این چاه چه کند و زمینه تطهیر و رفع نجاسات را انجام دهد ایشان با همان درایتی که داشتند اعلام کردند که من نمی‌توانم خودم درباره این چاه نظری بدهم زیرا ذی‌نفع هستم و می‌ترسم زمانی که رأی می‌دهم این موضوع که چاه در منزل من است در تصمیم و رأی من دخیل باشد.
وی می‌افزاید: پدر برای اینکه تصمیم شخصی خودش را در نفع خانه دخیل نکند، ابتدا چاه را پر کرد کاری که شاید دشوار هم بود اما حاضر نشد در موضوعی که شاید ذی‌نفع بود نظر صریحی بدهد و لذا ایشان به گونه‌ای زیست که همیشه در تمام اقدامات ساده زیستی، بی تکلفی، خدا مداری و دینداری را اولویت قرار می‌داد.
مستندی از زندگی آیت الله
سردار خانی نماینده شاهرود و میامی در مجلس از دیگر سخنران‌هایی است که البته از وقت کوتاه خود فقط برای تشکر از برگزار کنندگان می‌گوید و پس از سخنرانی وی وقت رونمایی از ۲۳ جلد کتاب از زندگی نامه آیت الله العظمی شاهرودی و کتاب‌های ایشان است که با کمک کمیته علمی کنگره منتشر شده است. دو نقاش بانوی شاهرودی هم تصویر آیت الله العظمی شاهرودی و وزیر ارشاد را همزمان با برگزار سخنرانی‌ها نقاشی و به کنگره هدیه می‌دهند. از سوی دیگر بخشی از مستند زندگی نامه آیت الله شاهرودی شامل نقل‌هایی از مادر آیت الله برای حضار پخش می‌شود.
مستندی که از «گت آقا» رونمایی می‌کند داستان لقبی که مادر آیت الله العظمی شاهرودی به وی می‌دهد و وقتی نوجوان بوده به وی می‌گوید «خوب درس بخواند تا گت آقا (بزرگ آقا) شود اما مادر وقتی مجاهدت‌ها و دوری از فرزند و وقت زندگی‌اش در راه علم و دین را می‌بیند می‌گوید نمی‌دانستم «گت آقا» شدنت آنقدر سبب دوری می‌شود و این همه سال ترا ندیدم» اینها نجواهای عاشقانه مادری هستند که خطاب به فرزندش می‌گوید فرزندی که بعد از ۴۷ سال از وفاتش هنوز وقتی صحبتش می‌شود آسمان شهر شاهرود، زادگاه ایشان منور می‌شود. عالم ربانی که برای کنگره گرامیداشتش وزیر ارشاد و ده‌ها مهمان خارجی دیگر از راه‌های دور و نزدیک می‌آیند.
عالم بزرگی که در سال ۱۳۰۱ ق برابر با ۱۲۶۲ ش در قلعه آقا عبدالله از توابع شهر بسطام شاهرود به دنیا آمد و خواندن و نوشتن را در زادگاه فرا گرفت و علم صرف و نحو را در بسطام آموخت سپس برای ادامه تحصیل به مشهد رفت. او دروس سطح را در مشهد فرا گرفت و همزمان کفایة الاصول را در حوزه علمیه آنجا تدریس می‌کرد. شاهرودی در سال ۱۳۲۸ ق به نجف رفت و در درس‌های فقه و اصول آخوند خراسانی حاضر شد.
همزمان رسائل و مکاسب شیخ انصاری را تدریس می‌کرد. او حدود هجده ماه در درس آخوند خراسانی شرکت کرد. با درگذشت آخوند در ۲۰ ذی‌الحجه ۱۳۲۹ ق به سامرا رفت؛ اما طولی نکشید که به نجف برگشت و یک دوره اصول فقه را نزد آقا ضیا عراقی فرا گرفت. او همچنین در درس میرزای نائینی حاضر می‌شد و از شاگردان خاص او بود. میرزای نائینی او را بر دیگر شاگردانش مقدم می‌داشت و هنگامی که برای شاگردانش گواهی علمی صادر می‌کرد، نظر وی را نیز جویا می‌شد. گفته شده نائینی گواهی وی را گواهی دو عادل به شمار می‌آورد. از این‌رو آقا ضیاالدین عراقی و سید ابوالحسن اصفهانی او را ذوالشهادتین (صاحب دو شهادت) می‌خواندند و شاگردانشان را برای آزمودن اجتهاد نزد وی می‌فرستادند.
تربیت شاگردان بی نظیر
عالمان زیادی در جلسه درس سید محمود شاهرودی شرکت می‌کردند. سید محمد حسینی شاهرودی، سید محمدجعفر مروج جزایری، محمد رحمتی سیرجانی، علی آزاد قزوینی، محمدابراهیم جناتی، مسلم ملکوتی و جواد تبریزی از شاگردان او بودند.
آیت الله العظمی شاهرودی در دوره میرزای نائینی و سید ابوالحسن اصفهانی در ۳۵ سالگی به اجتهاد رسید. وی تا زمانی که آن دو زنده بودند از انتشار رساله خودداری کرد و مردم را به آنها ارجاع می‌داد. پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی در سال ۱۳۶۵ ق مرجعیت شیعیان را عهده‌دار شد و در سال ۱۳۶۶ ق رساله اش در نجف و تهران منتشر شد. مرجعیت او پس از درگذشت آیت‌الله بروجردی و سید محسن حکیم فراگیرتر شد.
کم کم کنگره رو به اتمام است و قرار مدعوان می‌شود کنگره دوم که در مشهد و کنگره سوم که قرار است در قم برگزار شود تا آنجا بخش دیگری از کتاب‌ها و تولیدات درباره زندگی آیت الله العظمی شاهرودی رونمایی شود. بار دیگر دالان مملو از جمعیت می‌شود آتش نشانان به مردم خوش آمد می‌گویند تا این حسن ختام کنگره ذو شهادتین شود.