خبرگزاری مهر - گروه استانها: ماجرای احداث دو سد «کمال صالح» و «مروک» در حوضه آبریز رودخانه «تیره» که از سرشاخه‌های دز سرچشمه می‌گیرد حکایت فرصت سوزی دیگری در حوزه پروژه‌های آبی لرستان است.
سهم ۳۵ درصدی «مروک» از حوضه آبریز «تیره»
سد «کمال صالح» در بالادست سد «مروک» دیرتر از سد لرستان شروع و زودتر هم تمام شد تا سهم ۶۵ درصدی از این حوزه آبریز را در اختیار بگیرد و لرستانی‌ها به سهم ۳۵ درصدی قانع شوند.
عملیات اجرایی سد سنگریزه ای «مروک» لرستان در سال ۱۳۸۲ در حدود ۳۷ کیلومتری شمال غرب دورود و در بخش سیلاخور به کارفرمایی شرکت آب منطقه‌ای لرستان با هدف ذخیره سازی سالانه ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب برای تأمین آب مورد نیاز حدود ۱۰ هزار هکتار از اراضی دشت سیلاخور آغاز شد.
این سد که دارای ارتفاعی معادل ۶۷ متر از پی، عرض تاج ۱۲ و طول تاج آن برابر ۴۵۱ متر است؛ قرار بود که بزرگترین سد خاکی استان لرستان باشد که البته این گونه نشد، سد «مروک» در استان لرستان طی خرداد ماه سال ۹۲ با حضور رئیس جمهوری آبگیری شد.
و اما دو سال بعد از شروع ساخت سد «مروک»؛ در سال ۸۴ عملیات اجرایی سد سنگریزه ای «کمال صالح» نیز بر روی بخش علیای همان رودخانه «تیره» در فاصله حدود ۷۴ کیلومتری جنوب غربی شهر اراک به کارفرمایی شرکت آب منطقه‌ای استان مرکزی با هدف تأمین آب شرب مورد نیاز شهرهای اراک؛ شازند و صنایع بزرگ منطقه برای افق ۲۰ ساله بدون هیچ اعتراض یا واکنشی از سوی مسئولان وقت لرستان آغاز شد.
«کمال صالح» آب را بروی «مروک» بست!
با تدبیر مسئولان و نمایندگان استان مرکزی و با تأمین به موقع بودجه و افزایش منابع پیمانکار و افزایش شیفت‌های کاری سرانجام پس از پنج سال تلاش بی وقفه؛ در آذرماه سال ۸۸ این سد آبگیری و عملیات انتقال آب سد «کمال صالح» به بهار ۸۹ موکول و در نهایت در اردیبهشت ماه سال ۹۰ با حضور رئیس جمهوری این پروژه به طور رسمی افتتاح شد.
نکته حائز توجه آنجاست که قبل از احداث سد «کمال صالح» اراک؛ حجم ذخیره سازی سالانه سد «مروک» در مراسم کلنگ زنی حدود ۱۲۰ میلیون متر مکعب برای تأمین آب حدود ۱۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی دشت سیلاخور اعلام شده بود؛ ولی بعد از احداث و بهره برداری از سد «کمال صالح»، توسط مدیران و مسئولین شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام شد که حجم آبگیری و ذخیره سازی سد «مروک» به حدود ۵۵ میلیون متر مکعب در سال کاهش یافته است؛ زیرا آب رودخانه «تیره» در بالادست؛ توسط سد «کمال صالح» مهار می‌شود و آبی برای انتقال به پشت سد «مروک» باقی نمی‌ماند.
همچنین بر اساس آمارهای موجود کل مساحت حوضه آبریز سد «مروک» و «کمال صالح» روی هم رفته معادل حدود ۹۶۲ کیلومتر مربع است که حدود ۶۷۳ کیلومتر مربع آن مربوط به سد «کمال صالح» و فقط ۲۸۹ کیلومتر مربع آن مساحت بین حوضه‌ای و مربوط به سد «مروک» است.
تشنگی اراضی و باغات دورود
بر اساس توافق نامه‌ای در سال ۸۹ که از سوی وزارت نیرو اعلام شده، سد «کمال صالح» می‌بایست سالانه ۳۵ میلیون متر مکعب آب را برای مصارف زیست محیطی، کشاورزی و حق آبه سد «مروک» رها سازی کند و این در حالیست که متأسفانه این امر صورت نمی‌گیرد و صدها هکتار باغ اهالی روستاهای منطقه در حال از بین رفتن است، حالا در پی وقوع خشکسالی و همچنین خشک شدن رودخانه «تیره» باغداران و کشاورزان دورودی چشم انتظار رها سازی آب سد «کمال صالح» باقی مانده‌اند.
یک باغدار دورودی با اشاره به کمبود آب برای آبیاری باغات خود به مهر گفت: پدران ما سال‌های سال در این منطقه درخت و زمین کشاورزی کاشته‌اند.
وی ادامه داد: الان حدود ۱۰ سال است که سد «کمال صالح» احداث شده ما دیگر آب برای آبیاری باغات و اراضی کشاورزی خود نداریم.
این باغدار دورودی تصریح کرد: آب سد را به روی ما قطع کرده‌اند، ما که هیچ درآمدی به جز این درختکاری و باغداری را نداریم و الان دو ماه است که درختان ما آب نخورده‌اند.
عدم اختصاص حق آبه لرستان به یک رویه تبدیل شده است
داریوش حسن پور مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان در این رابطه اظهار داشت: ما از سد «کمال صالح» حدود ۳۵ میلیون متر مکعب حق آبه سهم داریم.
وی عنوان کرد: این میزان هم حق آبه زیست محیطی و هم برای تأمین آب مورد نیاز باغات و اراضی کشاورزی پایین دست است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای لرستان ادامه داد: با توجه به اینکه سال‌های گذشته بارندگی‌های استان زیاد بوده است متأسفانه این حق آبه سهم لرستان، رها سازی نشده است.
حسن پور بیان داشت: متأسفانه این عدم رها سازی به یک رویه تبدیل شده و امسال نیز این حق آبه استان را رها سازی نکرده‌اند.
وعده پیگیری از طریق وزارت نیرو
وی گفت: ما پیگیر این موضوع هستیم، با توجه به اینکه پایین دست سد کاملاً خشک شده است و الان کشت و زراعت مردم در خطر خشکی است، پیگیر هستیم که این حق آبه رها سازی شود و کشاورزان و حتی محیط زیست که در حال از بین رفتن است دوباره احیا شود.
حسین گودرزی نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی نیز در این رابطه اظهار داشت: شرکت آب منطقه‌ای لرستان اعلام کرده است که باید این حق آبه در فصول سال تنظیم و رها سازی شود.
وی عنوان کرد: ما باید این امر را از طریق وزارت نیرو و همچنین استان لرستان و مرکزی دنبال کنیم تا این حق آبه محقق شود.
استان لرستان دارای ۱۲ درصد آب‌های جاری کشور است ولی همچنان سهمی از مهار آب‌ها ندارد و تنها امید مردم این استان به سدهایی بود که آب خروجی از استان لرستان را مهار می‌کرد و حال این میزان ناچیز نیز در بن بست اما و اگرها باقی مانده است.