به گزارش خبرنگار مهر، نشست مجازی عبور از «دوگانه حجاب اجباری یا اختیاری» به مناست هفته عفاف و حجاب با حضور طلاب حوزه علمیه الزهرا (س) و دانشجویان دانشگاه پیام نور گناوه برگزار شد.
پژوهشگر حوزه فرهنگی و جامعه شناسی و عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پیش از ظهر جمعه در این نشست مجازی با اشاره به وضعیت موجود حجاب اظهار داشت: در همه سال‌هایی که به موضوع بحث حجاب وارد شده‌ایم عمدتاً از زاویه تهدید و چالشی به آن نگاه شده و تلاش شده تا هشدار داده شود و چه نگاه آسیب شناسانه و چه نگاه مبتنی بر آینده پژوهی و ارزیابی روندها و برآوردهای مختلف از تحولات حجاب باعث شده تا بیشتر توجه ما به نگاه آسیب محور و چالشی باشد و به همین دلیل به طور دائم خطرات را گوشزد کرده‌ایم.
سینا کلهر، افزود: نکته دیگر مهم در این نگاه مبتنی بر چالش و تهدید، مواجهه روزانه ما با مسئله حجاب بوده است.
کلهر ادامه داد: امروزه هنجارشکنی‌هایی که در حوزه حجاب رخ می‌دهد اگر چه بسیار اندک است ولی چون جنس هنجارشکنی‌ها هر سال متفاوت می‌شود و بیشتر ما و عواطف و احساسات را تحت تأثیر قرار می‌دهد از آن زاویه بیشتر باید به آن توجه می‌کنیم.
وی تصریح کرد: اگر چه هنجارشکنی‌ها و جنس هنجارهای شکسته شده متفاوت شده است به نحوی که امروز تنها مسئله حجاب سر نیست بلکه حجاب بدن و پوشش تن نیز به آن اضافه شده است ولی با این حال اگر بخواهیم عواطف و احساست جریحه دار شده را کنار بگذاریم که بسیار اتفاقات آزاردهنده و مخرب در حوزه حجاب در حال رخ دادن است که هیچ نسبتی با فرهنگ، سنت فرهنگی و ارزش‌های اسلامی و ایرانی و سنتی ما ندارد.
درصد هنجارشکنان کم است
کلهر افزود: از این موضع عاطفی فاصله بگیریم و تحلیل عقلانی و آماری داشته باشیم متوجه می‌شویم که گروه اندکی در حدود ۵ تا ۱۰ درصد در جامعه هستند که در تحلیل‌های مختلف که اقدام به هنجارشکنی‌های فعالانه می‌کنند و به صورت خاص و ویژه درصد آنها بسیار کم است اما این درصد اندک چیزی که آن را مهم می‌کند ضریب رسانه‌ای چه از سمت کسانی که نگرانند و چه از سوی کسانی که علاقمند این تغییرات پیدا می‌کنند.
پژوهشگر حوزه فرهنگی بیان کرد: باید به این نکته توجه کرد که چگونه این گروه اقلیت پروژه مشخصی را پیش می‌برد قطعاً یک اتفاق سازماندهی شده در بین این افراد است و افراد اصلی به صورت مشخصی از سوی سازمان‌هایی در خارج از کشور حمایت رسانه‌ای و مالی می‌شوند.
ثبات زنان محجبه
وی با اشاره به اینکه با وجود همه این دگرگونی‌هایی که در وضعیت حجاب در کشور پیش آمده است، فرصت‌ها و امیدهای زیاد و جدی نیز در مسئله حجاب وجود دارد افزود: اولین فرصت و امید اینکه علیرغم همه متغیرها و فشارها و عواملی که بر ضد حجاب در جامعه بوده است، یک گروه ۳۵ تا ۴۵ درصدی زنان محجبه در جامعه وجود دارد که این عدد تقریباً حفظ شده است و به یک ثبات رسیده است.
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بیان کرد: این گروه زنان محجبه جامعه که فعالانه، آگاهانه و با عاملیت بالا پوشش حجاب را برگزیده‌اند و از آن صیانت و مراقبت می‌کنند و برای آن هزینه می‌دهند هم هزینه مالی و هم از جهت فشارهای اجتماعی که در محیط‌های مختلف متوجه این افراد می‌شود.
وی گفت: پس این طور نیست که وقتی از مسئله حجاب صحبت می‌کنیم منظور این نیست که جمعیت زنان محجبه که حجاب شرعی منطبق بر استانداردها و معیارهای رسمی را رعایت می‌کنند ۵ یا ۱۰ درصد باشد بلکه این زنان محجبه نزدیک به نیمی از زنان جامعه را تشکیل می‌دهند و این یک فرصت و ظرفیت بزرگ است.
کلهر اضافه کرد: توده خاکستری جامعه یا باحجاب های عرفی که نزدیک به ۵۰ تا ۵۵ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند نیز یک مقاومت جدی را در برابر برهنگی در جامعه از خود نشان می‌دهند.
سیطره تام و تمام ارزش پاکدامنی و ارزشمندی آن
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی افزود: پروژه‌های بسیار جدی در سال‌های گذشته در جامعه اتفاق افتاده است با این هدف تا گروه طیف خاکستری را به کشف حجاب تشویق و دعوت کنند که با شکست مواجه شده‌اند و این شکست‌ها با مقاومت خود این زنان جامعه که در برابر این حد از تهور نسبت به ارزش‌ها و هنجارها مقاومت کرده‌اند رخ داده است، لذا این بخش از جامعه نیز یک فرصت بسیار بزرگ است.
وی گفت: سیطره تام و تمام ارزش پاکدامنی و ارزشمندی آن در نظام ارزشی جامعه ایران و در میان تمامی اقشار جامعه فرصت بزرگ دیگری است و به جز اقلیت بسیار کم و خاصی گروه مهاجم که در حال تخریب هستند، پاکدامنی و عفاف یک ارزش مسلط در جامعه ایران است.
وی خاطرنشان کرد: اگر نگاه کاملی به مسئله حجاب و فرصت و موقعیت‌ها آن داشته باشیم از نظر نوع واکنش می‌توان با عقلانیت و تدبیر بیشتری با این موضوع مواجه شویم البته این به معنای آن نیست که اهمیت و اولویت موضوع حجاب را به طور کلی در مقابل مسائل دیگر منکر شویم.
تلاش جریان مخالف برای پیوست بی حجابی
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین دلایلی که موضوع حجاب نقطه کانونی و محوری است و نباید از اولویت خارج شود تمرکز نظام فرهنگی و رسانه‌ای جریان مخالف که نه تنها با نظام جمهوری اسلامی بلکه با موجودیت سرزمینی به نام ایران و فرهنگ ایرانی عناد دارد و تمام تمرکز این نظام مقابل بر مسئله حجاب است و در هر کنش و کار و کرداری که حتی هیچ ارتباطی با مسئله حجاب ندارد تلاش می‌کنند یک پیوست بی حجابی داشته باشند، پس تمرکز نظام رسانه‌ای مخالف نشان می‌دهند که مسئله حجاب نقطه کانونی و اساسی است.
وی ادامه داد: ما اگر درباره تأمل و تدبیر و عقلانیت در واکنش و سیاست در موضوع حجاب صحبت می‌کنیم مسئله ما این نیست که این موضوع اولویت نیست بلکه این موضوع اولویت است و باید همین گونه در اولویت بماند و اهمیت خود را داشته باشد با همین دلیل که دیگری که در حال جنگ اقتصادی، اجتماعی و انواع مختلف نزاع‌ها با ما است نقطه کانونی را بر همین مسئله پوشش و حجاب قرار داده است.
وی با طرح این پرسش که چه چیزی باعث می‌شود این حد سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات ما در مقایسه حریف و رقیب ضعیف‌تر باشد و کارآمدی کافی را نداشته باشد افزود: عدم انسجام نظام فرهنگی و رسانه‌ای یکی از علل این موضوع در کشور است.
وی گفت: مثلث اصلی فرهنگ ساز در جامعه خانواده، مدرسه و نظام هنر و رسانه‌ای است که خانواده قاعده این مثلث و نظام هنر و رسانه و مدرسه دو ضلع آن هستند.
چندگانگی نهادهای فرهنگ‌ساز جامعه
پژوهشگر حوزه فرهنگی گفت: اگر میان این سه عنصر با محوریت خانواده سازگاری و انسجام وجود داشته باشد یک هنجار و ارزش اجتماعی در درون افراد نهادینه می‌شود و احتمال نقض و شکستن این هنجارها بسیار پایین می‌آید، اما با هر گونه ناهمسازی و ناهمخوانی میان این سه عنصر در همان نقطه آغازین نظام ارزشی شخص دچار اختلال می‌شود.
وی ادامه داد: اتفاق تلخی که امروز با آن مواجه هستیم دوگانگی و چندگانگی است که بین این نهادهای اصلی فرهنگ ساز جامعه افتاده است، از طرفی بخش قابل توجهی از خانواده‌ها در موضوع درونی سازی و نهادینه کردن رعایت پوشش در محیط‌های خصوصی و عمومی و هنجارهای پوشش کاملاً سهل انگاری می‌کنند یا برعکس مخالف آن هنجارهای مرسوم را آموزش می‌دهد.
وی ادامه داد: وقتی این شخص وارد نظام آموزشی می‌شود که محتوای این نظام آموزشی بر شکل حجاب تاکید می‌شود و به طور کلی نظام آموزشی به غیر از رفتارهای فردی برخی از معلمان تاکید بر آموزش حجاب به افراد دارد لذا این ناسازگاری بین نهاد خانواده و مدرسه از یک طرف به ناسازگاری در نهاد رسانه است اضافه می‌شود.
پژوهشگر حوزه فرهنگی ادامه داد: در نتیجه در اینجا با وجود ناهمسازی بین نظام‌های فرهنگی، همدیگر را خنثی می‌کنند و حتی آشنا شدن با نظام‌های ارزشی اتفاق نمی‌افتد.
ترویج ارزش فرهنگی برهنگی توسط رسانه‌های رقیب
وی گفت: در مقابل نظام رسانه‌ای رقیب کاملاً یکدست و هماهنگ عمل می‌کند یعنی یک گفتار واحد را با محوریت مسئله برهنگی که به مسئله ارزش‌ها متعالی متصل می‌کند و آزادی، حق انتخاب، رشد، پیشرفت و هر چه مفهوم مثبت است کنار آن قرار می‌دهد و به شکل بارز و مشخصی تلاش می‌کند تا ارزش فرهنگی برهنگی را در جامعه مورد تبلیغ و ترویج کند که این بزرگترین چالش برای ما است که نتیجه آن ایجاد یک فشار اجتماعی بر ضد حجاب شده است.
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی گفت: یک سمت مسئله فشارهای قضائی و پلیسی و ابزارهای رسمی برای کنترل حجاب استفاده می‌شود که چون در سمت مقابل ماجرا ضعف کلی داریم عملاً بخش زیادی از مسائل به دلیل بی توجهی به سه ضلع فرهنگی فراموش شده است.
وی گفت: الزام و فشار قانونی زمانی عمل می‌کند که مبتنی بر فشار اجتماعی استفاده شود و فشار اجتماعی نیز سازوکارهایی است که مردم و گروه‌های مختلف تلاش می‌کنند ناهنجاری‌ها را کنترل کنند، اتفاق تلخ در جامعه ما این است که فشار اجتماعی به جای آنکه بر علیه بدحجابی باشد بر علیه حجاب دارد عمل می‌کند و این از نکات بسیار مهم است.
دوگانه حجاب اجباری و اختیاری یک دوگانه سیاسی است
وی با اشاره به اینکه چرا طرح بحث و صورت بندی در قالب حجاب اجباری و اختیاری اشتباه است گفت: معضل و آسیب جدی که حجاب متقبل شد سیاسی شدن حجاب بود که به ابزاری در خدمت جریان‌های سیاسی تبدیل شد تا از یک طرف ناکارآمدی خود را تحت پوشش قرار دهند و از سمت دیگر تلاش کنند تا رأی مردم را از این طریق جلب کنند.
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی یادآور شد: دوگانه حجاب اجباری و اختیاری یک دوگانه سیاسی است که سیاست مداران و جریان‌های سیاسی به جامعه ما تحمیل کردند و هر چه این طرح و بسط پیدا کند به زیان حجاب است.
وی با اشاره به اینکه زن مسلمان هیچ گاه خود را در موضع که حجاب اختیاری یا اجباری است قرار نداده گفت: این یک پروژه طراحی شده است که هم به زیان فرهنگ عمومی و هم نظم ارزشی و وضعیت زنان جامعه است و مسئله اصلی و جدی الگوی حضور و مشارکت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی زنان است.
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در موضوع حجاب باید از دوگانه اختیاری و اجباری عبور کنیم و حداقل اینکه حجاب هم باید یکی از خط قرمزهای پیش روی نظام‌های سیاسی تبدیل شود که بعد از این حجاب را دستاویز فعالیت‌های سیاسی و پیروزی و شکست‌های خود در حوزه‌های سیاسی قرار ندهند.
در پایان این نشست که با همت حوزه علمیه الزهرا (س) و دانشگاه پیام نور گناوه برگزار شد عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به سوالات شرکت کنندگان پاسخ داد.