به گزارش خبرنگار مهر، طی یک دهه گذشته یکی از چالش‌های اصلی حوزه سیمان ورود یا عدم ورود به بورس کالا بود. مخالفان معتقد بودند که بورس کالا زیرساخت‌های لازم برای میزبانی از سیمان را ندارد و تا زمانی که زیرساخت‌های لازم و سازوکارهای دقیق تأمین نشود نمی‌توان به موفقیت عرضه سیمان در بورس امیدی داشت. اما در مقابل موافقان تاکید می‌کردند که بورس کالا مانند یک اتاق شیشه‌ای است که می‌تواند منجر به شفافیت اطلاعات، قیمت گذاری عادلانه و جذب سرمایه گذار شود.
در همین راستا پس از رایزنی‌های سازمان بورس و اوراق بهادار با وزارت صمت و اعلام تمایل تولیدکنندگان به ورود به بورس، در نهایت با اعلام موافقت وزارت صمت، در تاریخ دهم خرداد ماه سال جاری سیمان با ورود به بورس کالا عرضه شد و در همان روز نخست ۲۹ هزار و ۷۰۰ تن از این محصول به فروش رفت. در حال حاضر نیز ۴۴ شرکت سیمانی در بورس کالا پذیرش شده‌اند که این تعداد ۷۰ درصد ظرفیت تولید سیمان کشور را شامل می‌شود.
با این حال بررسی عملکرد سیمانی‌ها طی ۵۶ روز گذشته که با قطعی برق (از ۱۴ تیر ماه) هم همراه شد، نشان می‌دهد که جولان دلالان افزایش یافته و سیمان با قیمت‌های فضایی و رشدهای بالای ۲۰۰ درصدی به فروش می‌رسد.
موافقان و مخالفان عرضه در بورس چه می‌گویند؟
صحبت‌های دو طرف مخالف و موافق عرضه سیمان در بورس کالا، مشابه شرایطی است که ماه‌هاست در حوزه فولاد شکل گرفته است. منتهی نکته مهم این است که مکانیزم‌های بورس هر اندازه هم که مشکل داشته باشد، نسبت به فروش سنتی مزیت‌های غیرقابل شماری دارد و به نظر می‌رسد همین شفافیت و تسهیل در نظارت است که سوداگران را نگران کرده است. ضمن اینکه اگر مکانیزم عرضه در بورس مشکلاتی دارد باید این مشکلات را برطرف کرد نه اینکه عرضه در بورس را متوقف کرد.
در بازار سیمان هم بین تولیدکننده و مصرف کننده سیمان این جنگ لفظی رخ داده است؛ مهرداد نظارت، رئیس کانون بتن به عنوان مخالف عرضه سیمان در بورس کالا می‌گوید: باید سیستم عرضه سیمان در بورس تعلیق و این محصول با راهکارهای مناسب و به صورت شفاف به بورس وارد شود. در حال حاضر فقط دلالان قیمت‌ها را در بورس جابه‌جا می‌کنند و تولیدکننده و سازنده مسکن دستش به سیمان نمی‌رسد. اینکه سیمانی‌ها می‌گویند به دلیل قطعی برق سیمان گران شده درست نیست، بلکه علاوه بر برق به دلیل سازوکار نادرست عرضه سیمان در بورس شاهد این اتفاق هستیم.
همچنین فرهاد رحمانی معاون دفتر صنایع غیر فلزی وزارت صمت می‌گوید: یکی از دلایل افزایش قیمت سیمان، عرضه آن در بورس کالاست؛ در حال حاضر موجودی، خریدار و چگونگی خرید روشن و شفاف نیست و علاوه بر آن گرفتن کد بورسی زمان‌بر است و تا کنون هیچ جلسه‌ای برای مشخص کردن ساز و کارهای آن برگزار نشده است.
در مقابل عبدالرضا شیخان دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، ورود سیمان به بورس کالا را برای فعالین این حوزه مثبت و راهگشا دانسته و می‌گوید: در بورس هم تولیدکننده در فضای شفافی اقدام به فروش کرده و هم مصرف کننده در فضای شفافی خرید خود را انجام می‌دهد. با این حال متأسفانه برخی‌ها در تلاش‌اند با ایجاد بحث‌های انحرافی مانع از واقعی سازی قیمت کالاها از جمله سیمان و حذف رانت شوند در این میان عرضه سیمان در بورس کالا هیچ ارتباطی با گرانی سیمان نداشته و همان طور که ذکر شد، مشکل برق تنها دلیل افزایش نرخ‌هاست.
همچنین سید جواد جهرمی معاون عملیات و نظارت بورس کالا با اشاره به عدم ورود تمام شرکت‌های سیمانی به بورس کالا، می‌گوید: عرضه سیمان در بورس در سال‌های قبل هم پیگیری شده بود که نتیجه‌ای نداشت، چون مقاومتی از طرف ذی‌نفعان و برخی از شرکت‌ها وجود داشت. هم اکنون نیز اگر قرار بود صبر کنیم تا ۳۰ درصد باقیمانده شرکت‌ها هم برای ورود به بورس کالا راضی کنیم هیچ وقت این بازار شکل نمی‌گرفت، چون منافع به اندازه‌ای هست که نخواهند وارد بورس شوند به همین دلیل گام به گام پیش رفتیم و توافق شد مابقی شرکت‌ها طی هفته‌های آینده پذیرش شوند، ولی وزارت صمت در این زمینه همراهی نکرده، چون بخشی از وزارت صمت مخالف و بخشی دیگر موافق عرضه سیمان در بورس هستند.
وزارت صمت تسلیم دلالان می‌شود؟
نکته قابل توجه آنکه وزارت صمت اگرچه در ابتدا با ورود سیمان به بورس کالا موافقت و اعلام کرد که «فروش سیمان در داخل کشور مشمول قیمت گذاری نبوده و کاملاً آزاد و بدون سهمیه بندی است و با پیشنهادهای سازمان بورس برای عرضه در بورس کالا نیز موافقت وجود دارد.» اما حال پس از اتفاقاتی که در این بخش افتاده اعلام می‌کند که از ابتدا مخالف عرضه سیمان به بورس کالا بوده است!
فرهاد رحمانی معاون صنایع غیر فلزی وزارت صمت ۳۰ تیر ماه در یک گفت و گوی تلویزیونی تاکید کرد که بنا بر اصرار واحدهای سیمانی مبنی بر عرضه سیمان در بورس کالا و با توجه به مخالفت وزارت صمت این اتفاق افتاده است!
با چرخش ۱۸۰ درجه‌ای وزارت صمت از موضع قبلی خود درباره لزوم عرضه سیمان در بورس، حال قرار شده که طی روز جاری در وزارت صمت نشستی مبنی بر بررسی عملکرد سیمان در بورس برگزار و درباره تداوم یا توقف عرضه در بورس تصمیم‌گیری شود.
عقب نشینی وزارت صمت طی دو روز گذشته از موضع قبلی خود درباره عرضه سیمان در بورس، می‌تواند بیانگر فشار دلالان و سوداگران باشد. چراکه ورود محصولاتی همچون سیمان به بورس می‌تواند دست دلالان را از بازار کوتاه کند و تولیدکننده با شفافیت کالای تولیدی خود را عرضه کند. و سود اصلی قیمت به جای اینکه نصیب دلالان شود، نصیب سهامداران کارخانه‌های سیمانی شود.
بر این اساس انتظار می‌رود وزارت صمت فارغ از برخی فشارها، بر تداوم عرضه سیمان در بورس صحه بگذارد و چنانچه نقدی بر مکانیزم بورس دارد، برای اصلاح این ایرادات تلاش کند.