خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: هفته‌ای که پشت سرگذاشتیم، هفته شلوغ و پراتفاقی بود و اتفاقات خوب و بد پا به پای یکدیگر پیش رفتند. این روزها شیوع گسترده کرونا و افزایش تعداد مبتلایان و افراد فوتی کام همه را تلخ کرده است اما درکنار این اخبار تلخ و بد خبرهای خوب و شیرینی هم از حضور کاروان ایران در المپیک شنیدیم و همین خوبی‌ها و بدیهاست که زندگی را زندگی کرده است. در میان این اخبار خوب و بد اتفاقات و اخبار حوزه اندیشه متفاوتی هم رخ داد که در ادامه مرور می‌کنیم؛
پاسداشت مقام یک فیلسوف و رونمایی از دستاوردها یک پژوهشگاه
آخرین روز هفته گذشته، روز سهروردی بود و به همین مناسبت در هفته‌ای که پشت سرگذاشتیم نشست‌ها و مراسم‌های مختلفی برای بزرگداشت این فیلسوف ایرانی برگزار شد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی مراسم گرامیداشت شیخ اشراق را با حضور افراد سرشناس و شناخته شده فلسفه به خصوص فلسفه سهروردی و فلسفه اشراق و کانون اندیشه جوان هم نشست بازخوانی اندیشه سیاسی سهروردی را با سخنرانی قاسم پورحسن، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار کرد. انجمن علمی الهیات دانشگاه امام صادق (ع) هم نشست نظام شناسی مکتب معرفتی سهروردی را با سخنرانی مهدی عباس زاده، دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برپا کرد.
علاوه بر نشست‌هایی که به مناسبت زاد روز سهروردی برگزار شد، هفته گذشته چند همایش نسبتاً بزرگ هم با موضوع علوم انسانی برگزار شد. اول اینکه نخستین جایزه ملی سیاستگذاری برگزیدگان خود را معرفی کرد و در روز اختتامیه، ارائه دهندگان، طرح‌های پژوهشی خود را ارائه دادند. در اوخر هفته هم نشست رونمایی از آخرین دستاوردهای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد و در این نشست از چندین کتاب علوم انسانی رونمایی و دو مرکز مطالعات قرآنی و مرکز اسناد فرهنگی آسیا بازگشایی شدند.
در مدرسه‌های تابستانی چه خبر است؟
اما در هفته گذشته، چندین مرکز از برگزاری دوره‌ها و مدرسه تابستانی خبر دادند که به صورت مختصر به آنها اشاره می‌کنیم تا در صورت تمایل در آنها حاضر شوید. نخستین مدرسه تابستانی «فقه و اجتماع» با دو محور نظریه‌های فقه اجتماعی و مسائل اجتماعی ایران معاصر از ۱۴ لغایت ۲۱ مردادماه و ۴، ۱۱ و ۱۷ شهریورماه به صورت مجازی برگزار می‌شود. همچنین به همت مرکز مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور مدرسه تابستانی بین‌المللی قرآن و فرهنگ (از فرهنگ تا متن مقدس) از ۲۱ مردادماه تا پنجم شهریورماه برگزار می‌شود و علاقمندان تا بیستم مرداد ماه فرصت دارند در این دوره ثبت نام کنند. سومین مدرسه تابستانی مطالعات علم هم با عنوان «فیزیکالیسم و منتقدانش» به همت گروه مطالعات علم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به مدت سه روز از ۲۰ تا ۲۲ شهریورماه برگزار می‌شود.
همایش بین‌المللی «ایران شناسی: تجربه دیروز، وضعیت حال، نگاه به آینده» هم به مدت دو روز در تاریخ‌های اول و دوم شهریور برگزار می‌شود و مهلت ارسال آثار به این همایش ۲۵ مردادماه است.
نامه نجف لکزایی به رئیسی
در گزارش هفته قبل اشاره کردیم در آستانه سرکارآمدن حجت الاسلام رئیسی به عنوان رئیس جمهور کشورمان افراد مختلفی در حوزه علوم انسانی خطاب به وی نامه نوشتند و پیشنهادات مختلفی به او ارائه دادند. پیرو این اقدام، نجف لکزایی، دبیر مجمع پژوهشگاه‌های علوم انسانی – اسلامی هم نامه‌ای خطاب به رئیس جمهور منتخب مردم نوشت پیشنهادات خود در زمینه پژوهشگاه‌ها و فعالیت‌های انان در شش بند مطرح کرد.
فصل جدید برنامه تلویزیونی سوره که چندی است با اجرای دیانی روی آنتن می‌رود، در برنامه هفته پیش با حضور محسن اسماعیلی به موضوع «پیوند قانون و شرع» پرداخت و در بخشی از سخنانش گفت: براساس مصلحت حکم شرع تغییر نمی‌کند و اصلاً مصلحت، خود حکم شرع است. برخی هستند که فکر می‌کنند وقتی شورای نگهبان مصوبه مجلس را به عنوان خلاف شرع رد می‌کند و به مجمع تشخیص مصلحت می‌رود و آنها مصلحت را در اجرا می‌بینند؛ یعنی حکم به خلاف شرع می‌دهند، اما اینطور نیست بلکه می‌گوید؛ مصلحت جامعه اقتضا دارد که اینطور عمل شود و این حکم شرع است.
وی در بخش دیگری از سخنانش به موضوع مشروطه پرداخت و اشاره کرد: باید توجه کنیم که مشروطه نقطه عطف ما بود و نه نقطه شروع ما.
از ایاصوفیه آبی برای اردوغان گرم نمی‌شود
پایگاه خبری- تحلیلی شعوبا، به عنوان پایگاهی برای آشنایی با جامعه و فرهنگ ملل مسلمان گفتگوها و یادداشت‌های مختلفی را منتشر و در برخی اوقات نشست‌هایی هم برگزار می‌کند. در یکی از نشست‌های این پایگاه مسعود صدرمحمدی، دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه آنکارا ضمن بررسی روند تاریخی علوم انسانی در ترکیه، به بررسی مسائلی که امروز ذهن نخبگان ترکیه را درگیر کرده پرداخت.
علاوه براین، محمد جواد حسین زاده در یادداشتی با عنوان «تجربه نگاری سفر به استانبول؛ از ایاصوفیه آبی برای اردوغان گرم نمی‌شود!» به موضوع برخورد اردوغان نسبت به مسجد ایاصوفیه پرداخته است. حسین زاده در ابتدا سفرنامه خود را با این موضوع که قرار بوده در مسجد ایاصوفیه نماز جمعه خوانده شود اما این اتفاق نیفتاده است شروع می‌کند و در ادامه می‌نویسد: اگر اردوغان می‌خواهد ایاصوفیه فراتر از نمایش‌های سیاسی و واقعاً مسجد شود، باید از کسی مانند مرحوم میرفندرسکی بخواهد که در ایاصوفیه عبادت کند و پس از فرو ریختن آن، مسجدی در آن مکان بنا کند والا همانگونه که سلطان محمد فاتح نتوانست با وقف‌نامه عریض و طویل‌اش حال و هوا و هویت اصلی ایاصوفیه را از بین ببرد، اردوغان نیز نمی‌تواند از ساختمانی که روزی کلیسا بوده، سپس مسجد خوانده شده و سال‌ها موزه بوده، مسجدی برای نوعثمانیان بسازد و نوعثمانیان ترکیه باید فکر دیگری برای افت و افول محبوبیتشان کنند.
چه خبر از بازار نشر؟
اما در بخش پایانی گزارش به حوزه نشر می‌پردازیم. اولین و تازه‌ترین خبر اینکه کتاب جدید اسلاوی ژیژک با عنوان «بهشت در بی نظمی / هرج و مرج» معادل انگلیسی heaven in disorder منتشر شد. ژیژک در تازه‌ترین اثر خود به دوران پساکرونا پرداخته و مطرح کرده که بعد از پایان پاندمی کرونا، هرج و مرج و بی نظمی‌هایی چون نابرابری وحشیانه، بلایای آب و هوایی، پناهندگان ناامید، افزایش تنش‌های جنگ سرد جدید پیش می‌آید. این کتاب به تازگی منتشر شده و هنوز به ز بان فارسی ترجمه نشده است.
کتاب «نظریه علوم ابن‌سینا» نوشته Riccardo Strobino هم اخیراً به زبان انگلیسی تألیف و وارد بازار کتاب و اندیشه آلمان وارد شده است. نویسنده در این کتاب به تجزیه و تحلیل نظرات ابن‌سینا پرداخته و با تمرکز بر نظرات ابن‌سینا در حوزه منطق، فلسفه، متافیزیک و معرفت شناسی، تأثیر این فیلسوف و پزشک برجسته را در سراسر جهان روشن می‌کند.
کتاب «هرمنوتیک پزشکی و پدیدارشناسی سلامت» تألیف فردریک اسونوس با ترجمه ناصر مؤمنی هم به تازگی توسط انتشارات پگاه روزگار نو به تازگی منتشر شده است. نویسنده در این اثر تلاش دارد تا روشن کند که پزشکی نه یک علم و دانش تخصصی و خاص از نوع علوم آزمایشگاهی، بلکه بیشتر یک فن و هنر و مهارت است.
کتاب «بازآرایی امپراتوری؛ چشم‌اندازی به اقتصاد سیاسی دولت مدرن در ایران» هم اثر تازه منتشر شده و خواندنی دیگریست که ابراهیم توفیق آن را نوشته و توسط انتشارات گام نو منتشر شده است. در پشت جلد این اثر آمده است: «در گذار از دوران پیشامدرن به مدرن، جامعه ایران در سطوح مختلف دگرگون شد. در طی این گذار، «سرحدات» به «مرز» بدل شد؛ «قلمرو جغرافیایی» شکل گرفته و هم‌زمان با تغییرات مذکور، اعمال حاکمیت سیاسی از حالت «دولت مستعجل» فراتر رفت و «دولت مدرن» به معنای اخص کلمه، تشکیل شد- ساختاری ایستا و با ثبات که درون آن، برای نخستین بار، ضمن تمرکز انحصاری اعمال جبر مشروع در سرزمین، امکان دخالت‌گری مؤثر در قلمرو حاکمیت فراهم شد. تبیینی این گونه از وضعیت معاصر ایران، پیش از هر چیز، بیانگر آن است که برای فهم جامعه ایران، به جای درگیر شدن با «محتوای ایدئولوژیکی‌ای» که مشروعیت‌بخش اعمال حاکمیت دولتی است. لازم است که به «فرم اعمال حاکمیت» پرداخت. در متن حاضر تلاش بر آن است تا با همین گزاره و تأمل در آن، چشم‌اندازی به اقتصاد سیاسی دولت مدرن در ایران گشوده شود که شاید بتوان گفت طرح آن پیش از این مغفول مانده بود.»