خبرگزاری مهر - گروه استانها: آئین سنتی تعزیه خوانی در نطنز قدمتی دیرینه دارد، آئینی که برای برگزاری آن در این شهرستان چهار تکیه تاریخی قرار دارد که قدمت آنها بسیار طولانی است و کتیبه‌ای که در تکیه مرکزی شهر نطنز نصب شده نشان از ساخت این تکیه یا حسینیه به دستور ناصرالدین شاه قاجار دارد. این هنر آئینی ایرانی به بخشی از هویت این شهر تبدیل شده و یکی از مناظر منحصربه‌فرد در ایام عزاداری امام حسین (ع) را به وجود آورده است.
چهار تکیه نطنز بیش از ۴۰۰ سال است که همواره نظاره‌گر هنرنمایی تعزیه خوانان بنام کشور بوده و هر ساله صدها نفر برای تماشا این هنر سترگ به این شهر سفر می‌کنند. به همین دلیل است که نطنز در قلب استان اصفهان، توانسته «پایتخت تعزیه ایران» لقب گیرد و مسئولیت سنگین حفظ و اشاعه این هنر مذهبی ایرانیان را عهده دار شود.
تعزیه در نطنز با آنچه در دیگر نقاط ایران وجود دارد متفاوت است و مانند هیچ جای دیگری نیست. این آئین از روزهای پیش از محرم و با بالا بردن خیمه‌های تعزیه آغاز شده و در روزها ابتدایی ماه محرم، با نخل‌گردانی و جغجغه زنی در اطراف خیمه‌ها دنبال می‌شود. در نهایت و در روز واقعه، تعزیه‌خوان‌ها جمع شده و در هر گوشه‌ای می‌توان این هنر را به نظاره نشست.
شیوع کرونا و بی‌رمق شدن تعزیه‌خوان‌ها
با این حال مانند بسیاری دیگر از فعالیت‌ها، ویروس کرونا گَرد مُرده خود را بر هنر تعزیه‌خوانی نطنز نیز پاشید. این هنر ایرانی در سال جاری و گذشته با پدیده‌ای عجیب در دو قرن حیات خود روبه‌رو شد، یک اپیدمی وحشتناک اقتضاعات دنیا را تغییر داد. اما این پایان ماجرا نبود، تعزیه‌خوان‌ها برای خود پروتکل تعریف کردند و اجازه ندادند چراغ این هنر بعد از چند قرن خاموش شود؛ اگرچه که در این راه با مشکلاتی نیز مواجه شدند.
داوود فتحعلی بیگی، عضو انجمن تعزیه ایرانیان درباره تأثیرات شیوع ویروس کرونا در تعزیه‌های نطنز می‌گوید: این تعزیه خانه‌ها که بیش از ۲۰۰ سال است نظاره گر هنرنمایی اساتید بزرگ تعزیه در کشور بوده‌اند، همزمان با دومین سال مواجهه با پاندمی کرونا درگیر و دار خاموشی مانده‌اند و برخی از مسئولان بر خلاف تعهد برگزار کنندگان این برنامه‌ها نسبت به رعایت پروتکل‌های بهداشتی سعی در تعطیلی برگزاری تعزیه در این تکیه‌های تاریخی دارند.
تعزیه در تکایای قاجاری نطنز در خطر نابودی
تکیه‌های نطنز جز معدود تکیه‌های قاجاری هستند که هنوز مجلس عزاداری سیدالشهدا (ع) در آنها پررونق مانده و عزاداران به تکیه‌های جدید کوچ نکرده‌اند. از طرفی پیوند این تکیه‌های قجری با تعزیه به اهمیت آنها افزوده و هر دو جلوه میراث ملموس و ناملموس حسینی را می‌توان در آنها مشاهده کرد. حتی کتیبه‌های این تکایا سالم مانده و در یکی از آنها به صراحت و روشنی نام ناصرالدین‌شاه ذکر شده است.
فتحعلی بیگی با بیان اینکه شیوع ویروس کرونا نه تنها نمایش آئینی و سنتی تعزیه در نطنز با چهار تکیه قاجاری را به خطر انداخته، بلکه باعث در خطر افتادن این هنر آئینی در سراسر ایران شده، تاکید می‌کند: اگر این روند ادامه داشته باشد زمینه از بین رفتن وبه فراموشی سپردن هنر مقدس شبیه خوانی خواهد شد.
چراغ تکایای نطنز روشن ماند
واکنش‌ها به اتفاقات تکایا نطنز در دو محرم اخیر بسیار زیاد بود و برخی از صاحب‌نظران از احتمال فراموشی این هنر زیر سایه کرونا ابراز نگرانی کردند. یکی از این افراد اسماعیل مجللی، پژوهشگر تعزیه و مؤلف کتاب «شبیه نامه» بود که در اظهار نظری، عنوان کرده بود: "افسوس که این تکایای ارزشمند دو سال است که طنین یا حسین (ع) رو اجرای تعزیه را در خود نمی‌بینند. تکیه مرکزی شهر نطنز به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و به ثبت ملی نیز رسیده؛ اجرا نشدن آئین تعزیه خوانی ماه محرم برای دو سال متوالی به دلیل شیوع ویروس کرونا این تکیه تاریخی را نابود می‌کند."
اما مردم نطنز نشان دادند که این آئین برای آنها از اهمیت بسیاری برخوردار است و اجازه ندادند تا چراغ تکیه‌ها و تعزیه‌هایشان خاموش شود. آنها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی طنین یا حسین (ع) را از تکیه‌های شهر سر دادند و عزاداری‌های خود را با تغییراتی که برای رعایت هرچه بیشتر پروتکل‌های بهداشتی شکل گرفته بود، برگزار کردند تا نسل‌های جوان آئین‌های تاریخی را به دست فراموشی نسپارند. با این حال، مسئولان و متولیان امر باید در چنین شرایطی با تدوین، ابلاغ و نظارت پروتکل‌ها شرایط را برای برگزاری آئین‌های سنتی به وجود آورند تا چراغ این محافل بعد از سده‌ها خاموش نمانند.