خبرگزاری مهر، گروه استانها- محمد حسن مقدم‌نیا: نگاهی به تصادفات حوزه حمل و نقل ریلی و جاده‌ای در پنج ماهه اخیر نشان می‌دهد که وضعیت ایمنی در استان سمنان با شرایط مطلوب کیلومترها فاصله دارد در این مدت ۱۵ تصادف با تلفات جانی و مالی قابل توجه در سطح این استان رخ داده که سهم اتوبوس‌های مسافربری از آن، پنج مورد بوده است. به صورت میانگین از ابتدای سال ۱۴۰۰ در راه‌های استان سمنان هر ماه یک تصادف اتوبوس را شاهد بوده‌ایم و ادامه این روند می‌تواند فاجعه بار باشد.
نگاهی به حوادث مهم حمل و نقل
در این گزارش اما سعی داریم صرفاً نگاهی به وضعیت ایمنی در مقوله حمل و نقل استان سمنان بپردازیم استانی که ۶۴۰ کیلومتر از یک هزار کیلومتر فاصله بین تهران و مشهد را در خود جای داده است و سالانه ۲۵ میلیون تردد (پیش از کرونا و در شرایط عادی) در این محور، حجم وسیعی از خودرو را به استان گسیل می‌دارد، استان سمنان با خراسان شمالی، رضوی، مازندران، گلستان، یزد، اصفهان، تهران و قم هم مرز بوده و در واقع چهار راه شمال شرق ایران محسوب می‌شود و همین امر سبب شده تا امنیت حمل و نقل در آن اهمیت بیشتری پیدا کند.
هفدهم فروردین ماه واژگونی اتوبوس در دهنمک محور آرادان به سرخه ۱۴ مصدوم بر جای گذاشت، هجدهم اردیبهشت برخورد اتوبوس با گارد ریل در محور دامغان- سمنان ۱۵ مصدوم بر جای گذاشت که چهار نفر بدحال به بیمارستان منتقل شدند.
واژگونی اتوبوس در محور سرخه- آرادان با ۱۵ مصدوم در روز یکم مرداد ماه ۱۴۰۰ از دیگر حوادث قابل ذکر بود سه روز بعد اما تصادف اتوبوس با یک دستگاه وانت پراید به مصدومیت چهار نفر و کشته شدن یک نفر دیگر انجامید. در نهایت نیز واژگونی اتوبوس سواری سیستان و بلوچستان در مهماندوست یک کشته و ۱۹ زخمی برجای گذاشت.
چرایی وقوع تصادف‌ها
بررسی حوادث رخ داده در سال جاری شاهد هستیم که عامل انسانی و البته ایمنی خودروها در مقوله سهم تصادفات، رشد داشته‌اند
یک کارشناس که بازنشسته راهور نیز است، در گفتگو با خبرنگار مهر، می‌گوید: نکته‌ای که مردم غالباً نمی‌دانند این است که میزان تصادفاتی که در آنها جاده در تصادف نقش دارد، بسیار فراتر از آن چیزی است که تصور می‌شود لذا باید گفت جمع قابل توجهی از مدیران ادارات راه شهرستان‌های استان سمنان در سال‌های اخیر و حتی همین امروز به دلیل همین تصادفات درگیر مسائل قضائی هستند.
مهدی ابوطالبی با بیان اینکه شناسایی نقاط حادثه خیر و رفع آنها به شکلی که کمتر جاده‌ای در استان امروز دوطرفه است، سبب شده تا شاهد کاهش چشم گیر سوانح رانندگی باشیم اما با بررسی حوادث رخ داده در سال جاری شاهد هستیم که عامل انسانی و البته ایمنی خودروها در مقوله سهم تصادفات، رشد داشته است.
وی با بیان اینکه طرح چند مرحله‌ای کردن گواهینامه با واگذاری به بخش خصوصی مانند بسیاری طرح‌های واگذار شده به بخش خصوصی در تئوری عالی بود اما در عمل فاجعه‌آمیز بوده است، تاکید کرد: دولت آموزش رانندگی و گواهینامه را به بخش خصوصی واگذار کرد تا باری از دوشش برداشته شود اما آموزش نامناسب و تصادفات سبب شد تا دوبرابر آنچه بود بر دوش دولت هزینه و گرفتاری افزوده شود.
استانداردهای اتوبوس‌ها
این کارشناس با بیان اینکه مدام گفته می‌شود که خواب آلودگی و خستگی به دلیل راه‌های طولانی و کویری استان سمنان از جمله مسائلی هستند که در تصادفات نقش دارند، ابراز داشت: این موضوع بیان نمی‌شود که چرا یک راننده باید زمانی که جان ۴۶ نفر مسافر در دستانش است اصلاً بخواب برود! اگر این راننده به درستی آموزش داده شود، فرهنگ درست رانندگی را بیاموزد، احساس مسئولیت را بداند، بر نحوه آموزش و همچنین گواهینامه دادن به وی نظارت کافی صورت گرفته باشد قطعاً نباید شاهد سهل انگاری از سوی او باشیم.
ابوطالبی با بیان اینکه موضوع بعد نظارت بر ساخت و ایمنی خودروها است، تاکید کرد: مسائل ارزی، گرانی مواد اولیه و در مجموع افزایش هزینه ساخت در کنار عدم نظارت درست امکان دارد که به کاهش کیفیت خودروها منجر شده باشد که البته این را باید کارشناسان امر نظر بدهند اما بررسی پنج تصویر از تصادفات و واژگونی‌های اتوبوس‌ها در همین پنج ماهه اخیر استان نشان می‌دهد که این اتوبوس‌ها همگی از ناحیه ستون و سقف دچار بیشترین آسیب شده‌اند در حالی که سابقاً به خاطر داریم که حتی در صورت واژگونی این چنین ستون‌های اتوبوس‌ها خم نمی‌شد و ساختار اتوبوس شکلی اتاق بهم نمی‌خورد.
وی با بیان اینکه تصاویر آخرین اتوبوس واژگون شده که اهالی سیستان را حمل و در مهماندوست دچار حادثه شد و خبرگزاری مهر استان سمنان نیز آن را پوشش داد، به گونه‌ای است که گویا این اتوبوس به دره‌ای حداقل به عمل ۱۵ متر پرت شده و باور اینکه این اتوبوس در روی جاده کفی چنین آسیبی دیده کمی غیرقابل باور است مگر اینکه سرعتی بیش از ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت داشته باشد لذا به نظر می‌رسد در زمینه استانداردهای اتوبوس‌ها نیز دچار معضل هستیم.
راه‌ها مستعد حادثه‌اند
محمد باقری کارشناس عمران راه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن اشاره به اینکه ساختار جاده‌های استان به مثابه یکی از ارکان پدید آورنده تصادفات جاده‌ای است، می‌گوید: در استان سمنان ۱۴ نقطه شهری وجود دارند که با کریدور اصلی تهران- مشهد تلاقی دارند در واقع شهرهایی هستند که در مسیر جاده قرار دارند مانند شاهرود، سمنان، دامغان و میامی و… لذا اگر ۶۴۰ کیلومتر مسیر تهران- مشهد را به ۱۴ تقسیم کنیم خواهیم دید که هر ۴۵ کیلومتر و ۵۰۰ متر یک بار رانندگان به یک شهر می‌رسند که این شاخص در گلستان زیر ۲۳ و در مازندران ۱۲ کیلومتر است در نتیجه از لحاظ ماهیت و ساختار جاده‌ای باید گفت که راه‌های استان مستعد حادثه‌اند.
باقری با بیان اینکه دیگر عامل تصادفات در راه‌های استان ترددهای بعضاً میلیونی در پیک‌های نوروز، اواخر تابستان و… است که به واسطه تعطیلات کوتاه و همچنین مسائل اقتصادی برای رانندگان وسایل نقلیه عمومی عمدتاً با عجله نیز همراه می‌شوند در نتیجه حجم زیادی خودرو که همه هم عجله دارند قرار است از محورهایی عبور کنند که جذابیت بصری هم ندارند، بیان داشت: هر چقدر هم که راهداری نقاط حادثه خیز را برطرف و واهه های مصنوعی به عنوان توقفگاه برای جاده‌های استان ایجاد کند بازهم در بروز غالب تصادفات مؤثر نیست چرا که ما ابتدا ساختار جاده‌هایمان و سپس فرهنگ استفاده از آن به صورت نادرستی پایه گذاری شده است.
وی افزود: بیشترین میزان فوتی در راه‌های استان سمنان متعلق به آرادان و سپس میامی است در نتیجه باید گفت کسانی که از مشهد تردد می‌کنند اوج خستگی شأن در آرادان و گرمسار و آنانی که از تهران حرکت می‌کنند اوج خستگی شأن در میامی و داورزن و نهایتاً سبزوار است چرا که از هر سو حساب کنید این مناطق آخرین نقاط استان هستند و آمارها نشان می‌دهد که باید برنامه‌ریزی در اصلاح جاده‌ای به خصوص با محوریت این دو نقطه در دستور کار مسئولان استان سمنان قرار گیرد.
ایمن سازی راه‌های استان در دستور کار قرار دارد
بهسازی راه‌های استان اعتبار بسیار زیادی می‌خواهد و به گفته مسئولان امر شاید پروسه‌ای ۲۰ ساله را در پی داشته باشد
مشکل اما اینجا است که بهسازی راه‌های استان در راستای ایمن سازی شأن اعتبارات بسیار زیادی می‌خواهد و به گفته مسئولان امر می‌تواند پروسه‌ای ۲۰ ساله را در پی داشته باشد چرا که میزان اعتبارات مورد نیاز آن چندین برابر کل اعتبارات استان سمنان است اما از سوی دیگر نمی‌توان هم دست روی دست گذاشت.
ضرورت اختصاص اعتبارات
مدیرکل راهداری و حمل و نقل استان سمنان با بیان اینکه بازسازی جاده‌های روستایی و فرعی اعتبار ملی ندارد و از محل اعتبارهای استان و شهرستان باید اقدام کرد، به خبرنگار مهر، گفت: یکی از مسائلی که می‌تواند به ما در این زمینه کمک کند، مقوله اختصاص اعتبارات است لذا از مسئولان به خصوص سازمان برنامه بودجه می‌خواهیم تا میزان اعتبارات این حوزه را اختصاص دهند.
احسان منصور کیایی با بیان اینکه در کنار رفع نقاط حادثه خیز آموزش با حضور پلیس راه در پایانه‌های استان به خصوص حمل و نقل عمومی در دستور کار است، بیان داشت: ارتباط مردم با سامانه راهداری برای ابراز شکایات و مسائل مرتبط با تخلفات رانندگان از دیگر اقداماتی است که در مجموعه راهداری صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه طرح مطالعاتی بازسازی جاده تهران- مشهد در محدوده منطقه آهوان، اجرای روکش آسفالت جاده نظامی در دست پیگیری است و بازسازی جاده سمنان- فیروزکوه از قسمت پلیس‌راه افتر از طرح‌های راهداری است، گفت: ایمن سازی راه‌های استان نیازمند عزم همگانی است.
ایمنی راه‌های روستایی با اجرای طرح‌های عمرانی
همچنین پلیس راه خرداد ماه امسال اعلام کرد که در سه ماهه نخست سال جاری ۳۸ درصد از کل جان‌باختگان ناشی از سوانح رانندگی در استان در لاین جنوبی محور تهران- مشهد تردد می‌کردند این موضوع نشان می‌دهد که در برخی مناطق استان باید کار بیشتری بر روی ایمنی راه‌ها صورت گیرد در نتیجه به نظر می‌رسد مسئولان ابتدا می‌بایست برای این راه‌ها برنامه‌ریزی مدونی را داشته باشند هرچند معابر روستایی را نیز نباید از یاد برد چرا که در این معابر هم تصادفات فراوان هستند و شرایط ایمنی راه‌ها در آنها مناسب نیست.
آمار رو به افزایش است
«آمار تصادفات در جاده‌های روستایی و فرعی استان سمنان رو به افزایش است» این جمله‌ای بود که خرداد ماه امسال رئیس پلیس راهور استان سمنان آن را به صورت هشدار بیان کرد و البته دو ماه بعد شاهد بودیم که این هشدار ۱۰۰ درصد به واقعیت بدل شد و بیشترین میزان تصادفات در سال جاری طی همین یک ماه اخیر رقم خورده است اما باید چه کرد؟
وقتی آمارها و اطلاعات وجود دارند می‌توان با یک برنامه‌ریزی دقیق و جهادی برای کاهش تصادفات و ارتقای ایمنی راه‌ها بهتر برنامه‌ریزی کرد
طبق اعلام پلیس راه مجموعاً در سال گذشته پنج هزار و ۳۳ مورد تصادف در استان رخ داد، بیشترین تصادفات استان در سه محور سمنان به دامغان، لاین جنوبی با ۳۵۸ مورد، دامغان به سمنان لاین شمالی با ۲۹۵ مورد و میامی به سبزوار با ۲۵۷ مورد بود همچنین در دو هزار و ۲۶۳ مورد از تصادفات استان عدم توجه راننده به جلو، در هزار و ۱۵۵ مورد عدم توانایی راننده وسیله نقلیه و در ۳۷۹ مورد عدم رعایت حق تقدم منجر به تصادف شد و در سال گذشته ماشین‌های سواری با دو هزار و ۸۶۳، کامیون کشنده و تریلی با ۷۲۴ مورد و وانت بار با ۵۷۹و مورد بیشترین تصادفات را در این استان داشتند.
اینها اطلاعاتی هستند که برای ارتقای ایمنی تردد و حمل و نقل همچنین برنامه‌ریزی برای کاهش تصادفات جاده‌ای استان سمنان بسیار مفید هستند امروز ما به خوبی می‌دانیم که عامل راه و انسانی بیشترین میزان تصادفات را به خود اختصاص داده است چرا که دقیقاً ساعاتی که بیشترین تصادفات در آنها در سطح استان رخ می‌دهد بعد از ظهر و سپیده دم است تحقیقات نشان می‌دهد که در سال گذشته ۶۳۰ مورد تصادف در ساعت ۱۶ تا ۱۸، ۵۱۵ مورد تصادف در ساعت ۱۰ تا ۱۲ و ۴۰۸ مورد تصادف در ساعت شش الی هشت صبح اتفاق افتاد.
برنامه عملیاتی برای ارتقای ایمنی و کاهش تصادفات
وقتی آمارها و اطلاعات وجود دارند می‌توان با یک برنامه‌ریزی دقیق و جهادی برای کاهش تصادفات و ارتقای ایمنی راه‌ها بهتر برنامه‌ریزی کرد حتی در برخی ساعت‌ها تردد خودروهای سنگین را ممنوع اعلام کرد، چرا که جان مردم در خطر است از سوی دیگر می‌بایست به برخی نقاط به صورت جدی رسیدگی کرد و حتی تا ایمن سازی کامل، آنها را از زیر بار ترافیکی خارج و از مسیرهای جایگزین موقتی استفاده کرد همچنین باید به فرهنگ سازی، نظارت بر ساخت اتوبوس‌ها و همچنین مسائل مرتبط با آموزش رانندگان بیشتر بها داد تا شاهد ارتقای ایمنی و کاهش تصادفات به خصوص در میان ناوگان حمل و نقل عمومی باشیم.
آن هم ناوگانی که در پس مشکلات اقتصادی مجبور است حتی با نخ نما ترین لاستیک‌های خود در بی حمایتی دولتی‌ها، بیشترین فشار کاری را بر روی خود و خودرو بیاورد تا بتواند مخارج خودرو و خانواده‌اش را تأمین کند در نتیجه حاضر است بیش از ساعات مجاز نیز از بدنش کار بکشد تا بتواند از عهده مخارج بر آید لذا حمایت از رانندگان یکی از راه‌هایی است که می‌تواند از سوی دولت اجرا شود تا از سوی دیگر بتوان از رانندگان توقع همراهی و همکاری را نیز داشت.
در خاتمه باید توضیح داد تمام تصاویر استفاده شده در این گزارش مرتبط با واژگونی اخیر یک دستگاه اتوبوس سواری در مهماندوست دامغان است که یک کشته بر جای گذاشت. میزان تخریبی که اتوبوس در این واژگونی متحمل شده شگفتی کارشناسان امر را بر انگیخته و این سوال جدی را مطرح می‌سازد که آیا اتوبوس‌های ما نیز استاندارد هستند؟ اتوبوس‌هایی که روزگاری برخی افراد در کارخانه‌های سازنده آنها اعلام می‌داشتند از عدم واژگونی شأن مطمئن هستند!