خبرگزاری مهر، گروه استانها- علیرضا صفاری فر: مسجد تاریخی خسرو از بناهای عصر صفویه در شهرستان اردستان است که در طی دو سال گذشته به دلیل عدم مرمت و بازسازی در سایه بی‌مهری مسئولان قرار گرفته است، گرچه در طول این مدت قول‌های متعددی نیز از سوی مسئولان در ارتباط با مرمت آن شاهد بوده ایم.
به گفته کارشناسان امروزه تمام بناهای مهم و تاریخی این شهرستان نیازمند حفاظت از خطر نابودی هستند و در این میان نظارت و برنامه ریزی مناسب برای بازسازی و مرمت مسجد خسرو به عنوان یکی از معدود میراث‌های باقیمانده تاریخی در شهرستان اردستان فوریتی خاص دارد.
شاهکاری از عصر صفوی در اردستان
نویسنده و کارشناس آثار تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه مسجد خسرو اردستان توسط خسرو نامی در سال ۱۲۵۵ هجری قمری ساخته شده است، اظهار داشت: گنبد این مسجد که به عنوان یک شاهکار معماری عصر صفوی محسوب می‌شود، در وهله نخست توجه هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند.
مهدی مشتاقی افزود: ارتفاع گنبد مسجد خسرو در حدود ۱۰ متر و صحن جلو ایوان‌ها به شکل ذوزنقه است.
وی در خصوص نحوه ساخت گنبد این مسجد، خاطرنشان کرد: گنبد بسیار زیبای مسجد از روی پایه مربع تا ارتفاع خاصی بالا می‌رود و به هشت گوشواره و ۱۶ نیم لوزی تبدیل و سپس عمامه گنبد بنا می‌شود.
این کارشناس آثار تاریخی تصریح کرد: طول مسجد در حدود ۱۸.۵ متر و عرض آن ۹ متر است و در طبقه دوم آن سه ایوان موجود است که ایوان‌های غربی و شرقی کوچک‌تر از ایوان‌های وسطی هستند.
این شاهکار تاریخی دوره صفویه در اردستان در تاریخ ۱۷ آذر ۱۳۶۴ با شماره ثبت ۱۶۹۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
حفظ آثار باقیمانده ملی و مذهبی اردستان یک خواسته مردمی
محمد از شهروندان اردستانی که منزل او در مجاورت مسجد خسرو، قرار دارد، درست همانند بسیاری از مردم این محله با تعصب خاصی از حفاظت از آثار تاریخی شهرستان به ویژه این مسجد ارزشمند سخن می‌گوید.
وی در این ارتباط به خبرنگار مهر می‌گوید: این بنا برای مردم اردستان و حتی ایران با ارزش است و مسئولان باید هر یک در حیطه وظایف خود چه استانی، کشوری یا شهرستان برای مرمت این بنا به عنوان یکی از آثار ملی و مذهبی کشور تلاش کنند.
این شهروند اردستانی تاکید می‌کندمی‌کند: سالیان سال است که در این مسجد نماز جماعت و مراسم‌های مذهبی با شکوه خاصی برگزار می‌شود اما همه ما بر این نکته اذعان داریم که باید در راستای حفظ این بنای ارزشمند نیز تلاش کوشش کنیم.
وی اضافه می‌کند: از مسئولان این درخواست را داریم که نسبت به حفاظت از بناهای تاریخی اردستان کوشا باشند چراکه کم کم نفوذ مدرنیته باعث شده بسیاری از این میراث‌های عظیم فرهنگی در خطر قرار گیرد همانگونه که از برخی آثار تاریخی اردستان چیزی باقی نمانده است.
محمد رضا صدوقی نیز در ارتباط با این مسجد خسرو اردستان به خبرنگار مهر می‌گوید: نوشته‌هایی بر روی کتیبه‌های این مسجد در محله راهمیان وجود دارد که سال ۱۱۳۵ هجری قمری را نشان می‌دهد؛ در واقع این بنا مربوط به اواخر دوره صفویه است و ملحقاتی از دوره قاجار نیز در آن وجود دارد.
کاربری‌های خاص مسجد ۳ طبقه
کارشناس مسائل تاریخی ادامه داد: این مجموعه مسجد دارای سه طبقه است؛ طبقه شبستان، همکف و طبقه بالا، که هر کدام کاربری‌های خاص خود را داشته است.
وی یادآور شد: جالب است که از طبقه شبستان که بزرگترین قسمت بنا است برای فصل زمستان از آن استفاده می‌شده است؛ از طبقه همکف و بالا نیز در فصل تابستان استفاده می‌شد.
صدوقی خاطرنشان کرد: در مجاورت مسجد یک باغ قرار دارد که فضایی مطبوع و دلنشین را فراهم ساخته است؛ البته به طور کلی محیط اطراف بناهای تاریخی در اردستان را باغ‌هایی پوشش می‌دهد و این ویژگی خاص این بناها را متمایز و خاص می‌کند.
کارشناس مسائل تاریخی تصریح کرد: یک آب‌انبار در کنار این مجموعه مسجد وجود دارد که در دوره قاجار ساخته شده است.
وی یادآور شد: در سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۵ شمسی مرحوم آیت الله زاده شیرازی مدیر کل وقت میراث فرهنگی استان به همراه استاد فرهیخته مرحوم نصراله هاشمی این بنا را مرمت کردند.
صدوقی با بیان اینکه در دهه ۸۰ مرمت‌های اصولی در بنا انجام شد، تاکید کرد: کانال‌های زهکشی در اطراف بنا برای دفع رطوبت ایجاد شده ولی هنوز کامل نیست.
ساخت و سازهای غیر اصولی مسجد خسرو را تهدید می‌کند
کارشناس مسائل تاریخی خاطرنشان کرد: یکی از مسائلی که این بنا را در موقعیت کنونی تهدید می‌کند ساخت و سازهای غیر اصولی است که در کنار این بنا ایجاد شده و باعث خسارت می‌شود. ت.
پس از پیگیری‌های خبرنگار مهر در ارتباط با مرمت این مسجد خسرو، خسرو، مسئولان قول آغاز مرمت و بازسازی این مسجد طی دو الی سه هفته دیگر را دادند، به گفته این مقامات تاکنون هیئت امنای مسجد همکاری لازم با میراث فرهنگی را نداشتند که این امر تأخیر در روند مرمت را در پی داشته است.
جذب اعتبار برای مرمت مسجد خسرو
مهدی مشهدی در این ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: مسجد خسرو اردستان بیش از دو سال است که نیاز به مرمت و بازسازی دارد و با پیگیری‌هایی که از سوی میراث فرهنگی صورت گرفت، بخشی از اعتبارات از سوی اداره کل استان و بخشی دیگر نیز از طرف خیران جذب شد.
رئیس اداره میراث فرهنگی اردستان در خصوص تأخیر در روند مرمت این بنا، افزود: نامه نگاری‌هایی مرتباً از سوی میراث فرهنگی اردستان با هیئت امنا این مسجد صورت گرفت اما متأسفانه همکاری خوبی نداشتند که همین امر موجب شد کار مرمت مسجد با تأخیر انجام شود.
وی خاطرنشان کرد: مصالح و ابزار آلات برای مرمت و بازسازی تهیه و آماده شده است؛ در حال حاضر به یک بنایی که بتواند مرمت بنای تاریخی را به خوبی انجام دهد نیازمند هستیم.
مشهدی تصریح کرد: در این رابطه با بنایی که مشغول مرمت یک بنای تاریخی دیگر در شهرستان هست صبحت کردیم، قول مساعد دادند که طی دو الی سه هفته آینده مرمت این بنا آغاز می‌شود.
مسجد سه طبقه خسرو اردستان از جاذبه‌های گردشگری ایران به شمار می‌رود که تاکنون مسافران بسیاری را نیز جذب خود کرده است؛ به یقین در شرایطی که بسیاری از آثار اردستان در هجوم روزمرگی شهری از میان رفته است با مرمت بناهایی مانند این مسجد تاریخی می‌توان به جذب گردشگران بیشتری به ویژه در دوران پساکرونا نیز امیدوار بود.