خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین- سمانه نوری زاده قصری: در اوایل دهه پنجاه شمسی معمولاً آنچه که در دسترس و فضای شنیداری عموم مردم بود نوارهای قرآنی بود که از مرحوم استاد عبدالباسط یا استاد سعید مسلم و… وجود داشت. در شهرهای مذهبی نظیر قم و مشهد در اطراف حرم‌های مطهر افرادی بودند که نوارهای کاست را پخش می‌کردند و معمولاً صداهای ایشان شنیده می‌شد. با پیروزی انقلاب اسلامی فضای فرهنگی کشور تغییر کرد و اکثر مردم توجهشان به قرآن کریم و جلسات مذهبی جلب شد و انگیزه پیدا کردند در این فضاها حضور داشته باشند. پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام جمهوری اسلامی موجب تأسیس نهادها و سازمان‌های و تشکل‌های مردم نهادی شد که در حوزه‌های مختلف دینی و مذهبی خصوصاً در حوزه قرآن کریم، مشغول به فعالیت شدند. خبرگزاری مهر درصدد است با بازخوانی اهداف و ضرورت‌های تشکیل چنین نهادها و تشکل‌هایی و هم چنین بررسی توفیقات، اشکالات و کاستی‌ها در حوزه فعالیت‌های قرآنی، زمینه ساز ارتقای سطح فعالیت‌های قرآنی در کشور گردد. می‌توانید سایر گزارش‌ها و گفتگوهای انجام شده را در اینجا ببینید. یکی از این تشکل‌ها و مؤسسات، مؤسسه قرآنی فرهنگی بیت الاحزان حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.
یکی از تأثیرگذارترین فعالیت‌های این مؤسسه راه اندازی مدارس شبانه روزی حفظ و تفسیر یک ساله کل قرآن کریم می‌باشد. از ابتدای تأسیس این مدارس شبانه روزی تاکنون پانزده دوره حفظ تخصصی یک‌ساله کل قرآن کریم به صورت متوالی برگزار و نزدیک به ۱۰۰۰ نفر از جوانان علاقمند از سراسر کشور و برخی کشورهای خارجی در این مدارس موفق به حفظ قرآن کریم شده‌اند که در این میان نزدیک به ۶۰۰ حافظ کل و ۴۰ حافظ اجزا تربیت شده است. در حال حاضر، ۹ مدرسه شبانه روزی حفظ و تفسیر یک ساله کل قرآن کریم (برادران و خواهران در استان‌های فارس شیراز، فسا و استهبان)، خراسان رضوی (مشهد مقدس) و استان تهران (تهران و پردیس) فعال می‌باشد. از داوطلبان مصاحبه به عمل می‌آید و قبول شدگان در مصاحبه، به دوره آزمایشی ۵۰ روزه دعوت می‌شوند. هفته اول دوره با حفظ نصف صفحه از قرآن کریم آغاز و در هفته‌های بعد قرآن آموزان به ترتیب یک صفحه، ۱/۵ صفحه و سپس ۲ صفحه از قرآن کریم را حفظ و در پایان سال موفق به حفظ کل قرآن کریم می‌شوند.
کلاس‌های تفسیر، تجوید، اخلاق، اردوهای تفریحی، برنامه ورزشی، مراسم جشن ولادت و شهادت ائمه اطهار (ع) قرائت ادعیه، تربیت دینی و کاربردی نمودن سبک زندگی اسلامی در راستای نیل به تمدن درخشان اسلامی مطلوب از قرآن کریم از دیگر برنامه‌های معنوی و تربیتی این مدارس شبانه روزی است.
با توجه به نوع مدل توسعه مؤسسه بیت الاحزان که تمامی اساتید و مربیان و پرورش یافته خود مؤسسه می‌باشند و فضای صمیمانه حاکم بر مدارس شبانه روزی، بسیاری از حافظان این مدارس پس از اتمام دوره حفظ در راستای مهجوریت زدایی از ساحت مقدس قرآن کریم، در کسوت ایستاد و فعال قرآنی در سطح کشور به ترویج فعالیت‌های قرآنی و فرهنگی می‌پردازند. لازم به ذکر است تاکنون بیش از ۲۰۰ حافظ کل قرآن کریم این مدارس به عنوان استاد و فعال قرآنی در سایر نقاط کشور مشغول به تدریس و مدیریت فعالیت‌های قرآنی است.
قرآن آموزانی که در این مدارس حافظ کل قرآن کریم می‌شوند شوند علاوه بر بهره‌مندی معنوی از آیات کلام وحی، اعطای مدرک کارشناسی علوم قرآن و ملیت در صورت قبولی در آزمون، اعطای مدرک حفظ توسط معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشد، رایگان شدن تحصیلات دانشگاهی در رشته‌های مختلف، امکان انتخاب محل خدمت وظیفه و بهره‌مندی از کسر خدمت، ارتقا یک درجه (معادل ۴ ساله) در صورت خدمت در نهادهای نظامی از مزایایی است که این مؤسسه به حافظان خود می‌دهد.
مدارس شبانه روزی مؤسسه
مدرسه شبانه روزی حضرت ابا عبدالله الحسین (ع)
اولین مدرسه شبانه روزی حفظ تخصصی یک‌ساله کل قرآن کریم یک‌ساله کل قرآن کریم در سال ۱۳۸۰ در روستای محمد آباد از توابع استهبان فارس که بعدها به قرآن آباد ایران مشهور شد راه اندازی شد. مدرسه شبانه روزی حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) فعالیت خود را با اجاره ۳ منزل مسکونی و حضور جوانانی از روستاهای اطراف آغاز کرد. در سال‌های بعد به دلیل استقبال بی نظیر جوانان از سایر نقاط کشور با جلب رضایت اهالی روستا طبقه دوم حسینیه صاحب‌الزمان این روستا تغییر کاربری داده و به خوابگاه قرآن آموزان تبدیل شد و طبقه همکف به عنوان سالن قرائت خانه مورد استفاده قرار گرفت.
در حال حاضر، ۹ مدرسه شبانه روزی حفظ و تفسیر یک ساله کل قرآن کریم (برادران و خواهران در استان‌های فارس شیراز، فسا و استهبان)، خراسان رضوی (مشهد مقدس) و استان تهران (تهران و پردیس) فعال می‌باشد
این مدرسه تاکنون موفق به تربیت بیش از ۱۰۰ حافظ کل و بیش از ۱۰۰ حافظ اجزا قرآن کریم شده و حافظان کل قرآن کریم این مدرسه در سال‌های در مسابقات سراسری قرآن کریم خوش درخشیده‌اند.
مدرسه شبانه روزی امام حسن مجتبی (ع)
این مدرسه را می‌توان اولین مدرسه دارای ساختمان مستقل بیت الاحزان دانست که پس از چند سال تلاش مؤسسه مرکزی و حمایت اهالی و خیراندیشان مستقل شده است. این مدرسه تاکنون موفق به تربیت بیش از ۲۰۰ حافظ کل و بیش از ۱۰۰ حافظ ۲۰ جز به بالا شده است و بسیاری از حفاظ این مدرسه بانی فعالیت‌های قرآنی در نقاط مختلف کشور بوده و برخی در مسابقات کشوری و بین‌المللی حائز رتبه‌های برتر شده‌اند.
مدرسه شبانه روزی حضرت امیرالمومنین (ع)
روستای صحرا رود در فسا استان فارس که در سال ۹۰ راه اندازی شد و در چند سال گذشته جوانانی از سراسر کشور و کشورهای اندونزی بنگلادش، پاکستان، هندوستان و افغانستان در این مدرسه شبانه روزی مشغول به حفظ قرآن بوده‌اند. راه اندازی بلند مدت ویژه حافظان کل قرآن از دیگر فعالیت‌های این مدرسه است.
مدرسه شبانه روزی فاطمیه، مدرسه شبانه روی حضرت زینب مدرسه شبانه روزی حضرت ثامن‌الحجج در مشهد روستای سرآسیاب، مدرسه شبانه روزی حضرت شاه‌چراغ در شیراز، مدارس شبانه روزی حضرت ولیعصر در تهران با دو شعبه از دیگر مدارسی است که این مؤسسه قرآنی بزرگ به فعالیت‌های قرآنی در آن می‌پردازد.
تأسیس یک مؤسسه قرآنی راهکار ما برای مقابله با تهاجم فرهنگی
حجت الاسلام علیرضا شاهسونی مدیر مؤسسه بیت الاحزان حضرت زهرا (س) در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: بعد از جنگ تحمیلی با یک مقوله‌ای به نام تهاجم فرهنگی مواجهه شدیم و مقام معظم رهبری در این زمینه بسیار سخنرانی می‌کردند و مقابله با تهاجم فرهنگی را تذکر می‌دادند.
مدیر مؤسسه بیت الاحزان با اشاره به اهمیت و ضرورت مقابله با تهاجم فرهنگی افزود: در این راستا تأسیس یک مرکز قرآنی و مقابله با تهاجم فرهنگی در سایه تبلیغ و ترویج فعالیت‌های قرآنی را هدف قرار دادیم.
حجت الاسلام شاهسونی با اشاره به آغاز فعالیت در سال ۷۵ خاطرنشان کرد: اگر همان موقع ده‌ها مجموعه این چنینی راه اندازی و فعالیت می‌کردند اکنون از نظر فرهنگی در شرایط بهتری بودیم.
وی عنوان داشت: فعالیت خود را در یک خانه خشتی در روستا که تعدادی از اهالی در اختیار ما قرار دادند، پس از انجام تعمیرات مختصری و با حداقل و کمترین امکانات شروع کردیم.
حجت الاسلام شاهسونی تأکید کرد: توصیه من به فعالان فرهنگی و قرآنی این است که منتظر نباشند امکانات در اختیارشان قرار بگیرد و بعد شروع به فعالیت کنند بلکه در هر شرایطی می‌توان برای مقابله با شبیخون فرهنگی اقدام کرد.
وی یادآور شد: از سال ۱۳۷۰ که فعالیت خود را در مرکز قرآنی بیت الاحزان شروع کردیم تا پنج سال اول فعالیت ما در محدوده دهستان و بخش رونیز استهبان بود.
مدیر مؤسسه بیت الاحزان گفت: در سال ۸۰ یک شعبه در شهر استهبان راه اندازی کردیم، ابتدا استحکام یافتیم و سپس به دنبال گسترش فعالیت‌ها بودیم و گاهی از ظرفیت مساجد و حسینیه‌ها استفاده می‌کردیم.
وی اولین اقدام در تأسیس بیت الاحزان را کادرسازی در قسمت برادران و خواهران عنوان و خاطرنشان کرد: از سال ۱۳۸۰ به استان قم آمدم و تجربه‌هایی در زمینه حفظ و معارف قرآن زیر نظر اساتید کسب کردم و پس از آن به عنوان روحانی طرح هجرت در منطقه به صورت مستقیم شروع به فعالیت کردم.
حجت الاسلام شاهسونی خاطرنشان کرد: علاقه مندان در طرح‌های حفظ تخصصی یک و دو ساله حافظ قرآن می‌شدند و دوره‌های تربیت مربی قرآن برای آنها برگزار می‌شد، روش تعلیم و تربیت و روش کار را فرا می‌گرفتند و به عنوان مربی قرآن فعالیت خود را ادامه می‌دادند.
وی با اشاره به اینکه در مناطق مختلف افرادی که آوازه فعالیت بیت الاحزان را شنیده بودند و برای شرکت در دوره‌های تخصصی حفظ قرآن متقاضی می‌شدند، گفت: یکی از نیروهایی که آموزش دیده بودند به عنوان معلم مهاجر و سفیر قرآنی به آن منطقه اعزام می‌شدند و در این زمینه فعالیت می‌کردند.
شاهسونی با اشاره به اینکه افرادی که در شعب مؤسسه فعالیت دارند و نیروهای اصلی مؤسسه همه حافظ قرآن و پرورش یافته‌های مؤسسه هستند، گفت: مدیریت درون‌زایی رمز موفقیت ما تاکنون بوده است.
امدادهای غیبی الهی رمز موفقیت ما در مسیر تربیت حافظان قرآن است
حجت الاسلام شاهسونی با بیان اینکه در مراکز خواهران عموماً از نیروی بومی و برادران نیروی غیربومی استفاده شده است، گفت: رمز موفقیت ما در این مسیر امدادهای غیبی بوده است و به اعتقاد من خداوند ما را در مسیری انداخته که باید به این مسیر برویم.
مدیر مؤسسه بیت الاحزان با بیان اینکه در روزهای اول به این فکر افتادم که خانه‌ای به عنوان خوابگاه برای جوانان علاقه مند به حفظ قرآن در روستا اجاره کنم تا جوانان شب در آنجا استراحت و روزها در مسجد حفظ قرآن را یاد بگیرند، ابراز داشت: پس از استقبال جوانان از جاهای مختلف عنوان خوابگاه شبانه روزی به مرکز شبانه روزی حفظ قرآن تغییر کرد.
شاهسونی با اشاره به ادامه داشتن بحث کادر سازی عنوان داشت: پس از اینکه دو مرکز تخصصی برای خواهران و مرکز شبانه روزی برای برادران شکل گرفت و به مرور فعالیت‌های ما در مهد و پیش دبستانی توسعه پیدا کرد و این مراکز را راه اندازی کردیم.
وی با یادآوری به اینکه بین موسسه‌هایی که به ما کتاب می‌دادند اختلافاتی پیش آمد و ما را از کتب محروم کردند، اضافه کرد: این محرومیت فرصتی شد تا نیروهای بیت الاحزان را تشویق به کتاب نویسی کنم و اکنون بهترین کتاب‌ها در مؤسسه بیت الاحزان تدوین و نوشته می‌شود.
شاهسونی با اشاره به اینکه تحریم کتب سبب شد تا ما روی پای خود بایستیم، بیان کرد: اکنون کتب پیش دبستانی و مهدکودک‌ها در بیت الاحزان نوشته می‌شود و خودمان صاحب سبک شدیم به تبع آن چند مرکز دبیرستان نیز راه اندازی کرده‌ایم که اکنون فعال هستند.
وی با بیان اینکه در سال‌های بعد به مرکز استان شیراز آمدیم و تقریباً سطح استان فارس را پوشش دادیم، اذعان داشت: در اکثر شهرها شعبه تأسیس کردیم، اول از مناطق محروم مثل سیستان بلوچستان شروع کردیم کرمان، خوزستان، قم، تهران، تبریز، مشهد و جاهای مختلف این مراکز توسعه پیدا کرده است.
شاهسونی خاطرنشان کرد: امروزه مؤسسه بیت الاحزان یک حرکت از پایین به بالا را شکل داده است و اکنون داوطلبان زیادی از عراق و لبنان در مراکز شبانه روزی ثبت نام می‌کنند و مراحل گزینش را طی می‌کنند و در کنار اساتید به زبان‌های مختلفی که در مؤسسه فعالیت دارند، حافظ قرآن می‌شوند و پس از آن به دیار خود رفته و شروع به کادر سازی و شبکه سازی کرده و با سبک مؤسسه بیت الاحزان فعالیت می‌کنند.
وی با بیان اینکه اکنون نیز در عراق، پاکستان، هند و لبنان در حال رایزنی هستیم، گفت: به دنبال این هستیم که یک مرکز شبانه روزی در سوریه یا لبنان دایر کنیم از بین علاقه مند پذیرش صورت گیرد و پس از آن اساتید حفظ قرآن را به آن مناطق اعزام می‌کنیم.
شاهسونی به بیان ضرورت و اهمیت کادر سازی پرداخت و گفت: نقطه ضعف اکثر فعالیت‌های قرآنی نداشتن کادر قوی است، از آنجایی که نیروی متخصص ندارند فعالیت‌ها نتیجه بخش نمی‌شود.
وی در ادامه به ضرورت حمایت از شعب تأکید کرد و عنوان داشت: در دنیا شرکت‌های بزرگی که شکل می‌گیرند شعب زیادی راه اندازی می‌کنند، تأثیر کار آنان با این اقدام بیشتر می‌شود، اولین نکته در تأسیس شعب بحث انتقال تجربه است، مؤسسات جدیدی که شکل می‌گیرند باید از تجربیات مؤسسات موفق استفاده کنند.
شاهسونی با بیان اینکه ما تجربیات خود را در اختیار مؤسسات قرار می‌دهیم، یادآور شد: اما برخی مؤسسات چون آن تجربیات را کسب نکرده‌اند، الزامات ما را رعایت نمی‌کنند و پس از یک تا دو سال مؤسسه تعطیل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه مؤسسات تازه تأسیس با کوچک‌ترین مشکل مالی تعطیل می‌شوند، گفت: بحث شعب اینگونه نیست، شعب اگر جایی با مشکل مواجه می‌شوند مؤسسه مادر به کمک آنان رفته و از فروپاشی مؤسسه جلوگیری می‌کنند.
دوره یک ساله حفظ قرآن دوره طلایی برای حافظان است
شاهسونی با اشاره به اینکه در بحث حفظ قرآن، خروجی حفظ‌های چند ساله کم است، ادامه داد: ولی اگر ۲۰۰ نفر در مراکز شبانه روزی را به عنوان شاگرد جذب می‌کنیم، حداقل ۱۵۰ نفر آن حافظ کل قرآن می‌شوند و پنجاه نفر دیگر حافظ ۲۰ جز می‌شوند و ممکن است فقط ۱۰ نفر ریزش داشته باشد.
وی با بیان اینکه خروجی دوره‌های حفظ قرآن قابل مقایسه نیست، گفت: اکثریت شاگردان دوران یک ساله را طلایی‌ترین دوره عنوان می‌کنند.
مدیر مؤسسه بیت الاحزان ایمان به امدادهای الهی را رمز موفقیت دانست و ابراز داشت: این باور درونی کمک می‌کند در مشکلات مقاوم باشیم و تأثیر روحی، روانی نیز دارد و فرد برای رسیدن به موفقیت باید جهاد کند، جهاد به منظور کار و فعالیت فوق توان است و وقتی خدای متعال تلاش فرد را ببیند، در این مسیر او را یاری می‌کند.
اعتماد سازی؛ مهم‌ترین عامل برای جذب خیرین است
وی به اهمیت جذب خیرین برای ادامه فعالیت مؤسسات تأکید کرد: مؤسسات برای ادامه فعالیت و جذب خیرین باید تلاش کنند و خروجی داشته باشند و خیرین زمانی عظمت کار را ببینند جذب می‌شوند.
شاهسونی با اشاره به اینکه ۲۰۰ نفر در مراکز شبانه روزی ما فعال هستند و هر نفر ماهی ۲ میلیون تومان هزینه دارند یعنی ماهی ۴۰۰ میلیون هزینه مراکز شبانه روزی ماست، خاطرنشان کرد: به طور متوسط ماهی ۵۰ میلیون شهریه می‌گیریم و ۴۰۰ میلیون تومان هزینه می‌کنیم اضافه این هزینه را خیرین کمک می‌کنند.
وی بر ضرورت اعتمادسازی برای جذب خیرین در مؤسسه‌های قرآنی تأکید کرد و گفت: راه‌های جذب خیرین ارائه و در حیطه قرآنی در زمینه جذب خیرین کلاس‌هایی برگزار شود.
شاهسونی ورود به فعالیت اقتصادی را راهکاری برای کمک مالی به مؤسسات عنوان کرد و اظهار داشت: اگر بخواهیم هر مؤسسه‌ای وارد این بحث شود اولین شرط تفکیک مدیریت است، باید مدیریت اقتصادی از بخش آموزشی و فرهنگی تفکیک شود.
وی تصریح کرد: در حوزه اقتصادی و کسب و کار باید مدیری جداگانه در نظر گرفته شود و درآمدهای بخش اقتصادی در بحث فرهنگی و آموزش هزینه شود، چراکه اگر مدیر وارد فعالیت اقتصادی شود فعالیت‌های فرهنگی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند.
شاهسونی یادآور شد: هم اکنون ما در دفتر زیارتی، کارگاه تولیدی محصولات سیمانی، تولید پوشاک و در بخش کشاورزی و باغات در حوزه اقتصاد فعالیت اقتصادی داریم و در فعالیت‌های اقتصادی مؤسسه، کار اقتصادی، اشتغالزایی و کسب درآمد برای فعالیت‌های قرآنی هزینه می‌شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون نیز به دنبال ورود در زمینه بسته بندی مواد غذایی هستیم و در بخش کشاورزی فعالیت‌های گلخانه‌ای را شاید وارد کنیم، تصریح کرد: مؤسسات برای موفقیت نباید فعالیت‌های خود را قطع کنند بلکه باید به فعالیت خود شاخ و برگ بدهند.
جایگاهی برای قرآن و قرآنیان در جامعه قائل نیستند
شاهسونی با اشاره به اینکه برخی برای قرآن و قرآنیان در جامعه جایگاهی قائل نمی‌شوند، تأکید کرد: تا بخواهی از قرآن حرف بزنی می‌گویند قرآن را مادی گرایی نکنید، در جامعه برای حافظ قرآن اولویت قائل نمی‌شوند و کسانی که حافظ قرآن شدند، سرخورده می‌شود و جایگاهی ندارند و این تأثیرات اجتماعی برجای می‌گذارد.
وی ادامه داد: علی رغم تأکیدات امام و رهبر معظم انقلاب برخی مسئولان در جامعه جایگاهی برای قرآن و قرآنیان قائل نشدند.
جذب سالانه ۲۰۰ نفر در مراکز شبانه روزی حفظ قرآن
شاهسونی با اشاره به استقبال از مراکز شبانه روزی حفظ قرآن، خاطرنشان کرد: سالانه ۲۰۰ شاگرد در این مراکز جذب می‌شود و اینکه آمار بیشتر نشده است، بخاطر عملکرد ضعیف ما است، اگر قوی عمل کنیم عموم مردم و کف مردم در هر شرایطی قرآن را رها نمی‌کنند.
مدیر مؤسسه بیت الاحزان علت دیگر عدم افزایش جذب در مراکز شبانه روزی قرآن را نبود جایگاهی برای حافظان قرآن در جامعه عنوان کرد و گفت: بخش دیگری نیز به مسائل اقتصادی بر می‌گردد، مربیان قرآن چون درآمد ندارند به دنبال شغل دوم رفته و فعالیت‌های قرآنی را رها می‌کنند و نتیجه این می‌شود وقتی مربی و نیرو نیست کلاس‌ها تشکیل نمی‌شود و مؤسسه تعطیل می‌شود.
شاهسونی با بیان اینکه مؤسسه بیت الاحزان چند ویژگی دارد که آن را از دیگر مؤسسات متمایز می‌کند، اذعان داشت: این مؤسسه یک مؤسسه قرآنی و اهل بیتی به معنای واقعی است، مؤسسه در ایام محرم حسینیه، ایام فاطمیه، فاطمیه است و در ایام رمضان عین مساجد در فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی به صورت قوی فعالیت دارد.
وی با اشاره به استحکام مؤسسه بیت الاحزان در انجام فعالیت‌ها، گفت: این مهم حاصل بیش از ۲۰ سال فعالیت است، خاطرنشان کرد: کادرسازی، تدریجی و جهادی کار کردن، تمسک به اهل بیت ویژگی مؤسسه بیت الاحزان است.