خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - زهرا میرظفرجویان: بیست سال از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ می‌گذرد و هنوز ابهامات این حادثه و پشت پرده سناریوی برنامه‌ریزی‌شده آن، افکار عمومی را رها نکرده است. از آن زمان تاکنون گزارش‌های امنیتی، مقالات و نوشته‌های زیادی درباره ابهامات و دست داشتن سیاستمداران آمریکایی در این حوادث منتشر شد.
به طور کلی آنچه که سیاستمداران و نظریه پردازان آمریکایی در نظر داشتند، ایجاد یک نظم نوین بر اساس منافع آمریکا در حوزه‌های مختلف جهان بود. بنابراین افغانستان به عنوان نخستین مقصد این سناریوی از پیش طراحی شده، انتخاب شد.
در نخستین گام، انگشت اتهام حوادث ۱۱ سپتامبر به سمت القاعده و پناهگاه جغرافیایی آن یعنی افغانستان متمرکز شد. ۱۱ سپتامبر بهانه‌ای برای اشغال افغانستان بود تا به وسیله آن آمریکایی‌ها گستره جغرافیایی غرب آسیا را در در حیطه و تسلط خود قرار دهند.
اما پرسش اینجا است که چرا ۲۰ سال بعد از این حوادث مشکوک، آمریکایی‌ها با هزینه یک تریلیون دلاری به طور تحقیر آمیز از افغانستان خارج شدند. در همین راستا، «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد دانشگاه جورج تاون کلمبیا در گفتگویی با خبرنگار مهر، دلایل زیادی را برای شکست آمریکایی‌ها در افغانستان عنوان کرد و آنها را در تحقق اهدافی مانند ملت سازی و ایجاد دموکراسی ناکام خواند.
شیرین هانتر می‌گوید طی ۲۰ سال حضور آمریکا در افغانستان، هیچ حمله تروریستی در آمریکا که نشات گرفته از افغانستان باشد، صورت نگرفت اما این در حالی است که حضور نظامی آمریکا در افغانستان، امنیت را برای این کشور به همراه نیاورد.
*ایالات متحده ۲۰ سال به بهانه مبارزه با تروریسم، پروژه ملت سازی و تحمیل ارزشهای غربی در افغانستان حضور داشت اما همانطور که اکثر کارشناسان اذعان کرده‌اند، ایالات متحده در تحقق اهداف خود در این کشور شکست خورده است. به نظر شما دلایل شکست آمریکا چه بود؟
آمریکا در تحقق برخی از اهداف خود موفق شد. به عنوان مثال، در بیست سال گذشته هیچ حمله تروریستی در آمریکا که نشات گرفته از افغانستان باشد انجام نشده است. تحصیلات مدرن نیز در کشور افغانستان گسترش یافت و زنان نیز در این کشور پیشرفت‌هایی کردند. با این حال، آمریکا در مورد اهدافی مانند ملت سازی و ایجاد دموکراسی شکست خورد.
دلایل زیادی برای این امر وجود دارد: اول اینکه آمریکا وارث کشوری شد که به دلیل جنگ‌های طولانی مدت شوروی و همچنین جنگ‌های داخلی افغانستان ویران شده بود. دلیل دیگر وجود شکاف‌های قومی، قبیله‌ای و فرقه‌ای فراوان در جامعه افغانستان است. اختلاف بین رهبران افغانستان و فساد گسترده در دولت کابل نیز از دیگر دلایل این شکست هستند. دلیل آخری که برای شکست آمریکایی‌ها در افغانستان می‌توان ذکر کرد کارشکنی متحدان آمریکا مانند پاکستان بود که حتی پس از سال ۲۰۰۰ نیز از طالبان حمایت کردند.
*بسیاری بر این باورند که سقوط کابل نتیجه توافقات پشت صحنه بین ایالات متحده و طالبان بود. آیا شما نیز با این دیدگاه موافق هستید؟
بین آمریکا و طالبان توافق شد. اما این توافق پشت صحنه نبود. مذاکره آشکارا توسط زلمای خلیلزاد فرستاده ویژه در امور افغانستان، صورت گرفت.
*خروج شتابزده و غیرمسئولانه ایالات متحده از افغانستان انتقادات زیادی را در بین متحدان و شرکای خود به همراه داشت. نظر شما در این رابطه چیست و آیا این نوع رفتار برای یک ابرقدرت شرم آور نیست؟
متحدان آمریکا، به ویژه اروپایی‌ها زمان زیادی برای حفظ امنیت خود به آمریکا وابسته بودند و در عین حال به شدت از آمریکا انتقاد می‌کنند. بنابراین انتقاد آنها نشان دهنده نگرانی از این بابت است که آمریکا دیگر مایل به تحمل بارهای امنیتی آنها نخواهد بود.
بدیهی است که قدرت گرفتن طالبان در افغانستان ضربه‌ای به جایگاه بین المللی ایالات متحده است. با این حال، آمریکایی‌ها اولویت‌های دیگری هم در داخل کشور خودشان و هم در سطح بین المللی دارند و ماندن در افغانستان دیگر گزینه‌ای مناسب برای آنها نبود.
*پس از خروج آمریکا از افغانستان، آنها سلاح‌های زیادی را که اکنون در دست طالبان است، از خود به جا گذاشتند. به نظر شما این امر چه عواقبی می‌تواند برای منطقه داشته باشد؟
این موضوع بستگی به این دارد که طالبان در قبال همسایگان افغانستان چه سیاست‌هایی اتخاذ کند. اگر آنها بخواهند با رویکرد سازشکارانه تصمیم بگیرند، عواقب آن بسیار زیانبار نخواهد بود. اما اگر آنها تصمیم بگیرند که ایدئولوژی خود را صادر کرده و نگرش خصمانه‌ای نسبت به همسایگان خود اتخاذ کنند، در این صورت احتمال درگیری افزایش می‌یابد. به طور بالقوه، ایران ممکن است از جانب حکومت تحت سلطه طالبان در کابل اذیت شود.
*سیاست لشکرکشی آمریکا در کشورهایی مانند عراق و افغانستان باعث ویرانی‌هایی در این کشورها شده است. آیا زمان آن فرا نرسیده که ایالات متحده در سیاست‌های نظامی خود تجدید نظر کند؟
مدتی است که مخالفت فزاینده ای با مداخلات نظامی آمریکا در کشورهای دیگر وجود دارد، مگر اینکه برای امنیت کشورشان کاملاً ضروری باشد. خروج از افغانستان تا حدی به دلیل مخالفت فزاینده آمریکایی‌ها با مشارکت‌های نظامی در خارج از کشور است.
با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که بدون ۱۱ سپتامبر، ایالات متحده به افغانستان حمله نمی‌کرد و سیاست‌های صدام در منطقه نیز به تصمیم آمریکا برای حمله به عراق کمک کرد.