خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ اختلاف جغرافیایی شمال و جنوب تهران از همان سال‌های اولیه معرفی اش به عنوان دارالخلافه، در زمان آقا محمد خان قاجار بنای یک تبعیض نانوشته در برخورداری از خدمات و امکانات را به همراه داشت، و آب و هوای ییلاقی شمیرانات که از نزدیکی‌اش به کوهستان البرز ناشی می‌شد، به مذاق ثروتمندان و صاحب منصبان پایتخت نشین خوش‌تر از آب و هوای نزدیک به کویر مرکزی در مناطق جنوبی آمد و رفته رفته سر و کله عمارت‌های اعیانی در مناطق شمالی آن پیدا شد و راه برای تبدیل این تفاوت جغرافیایی به یک تبعیض تاریخی هموار و هموارتر شد تا اینکه در زمان محمدرضا پهلوی، به صورت مشخص واژه جنوب شهری و شمال شهری در فرهنگ عامه جا باز کرد و این تفاوت فرهنگی و اقتصادی را حتی شهروندان می‌توانستند از زباله‌هایی که از جوی‌های سرازیر شده از شمال تهران به سمت جنوب شهر سرریز می‌شد، به خوبی درک کنند.
اختلاف جغرافیایی شمال و جنوب تهران به مرور زمان، طی ۲۰۰ سال گذشته به یک شکاف اجتماعی تبدیل شد، شکافی که هر روز عمیق‌تر می‌شود
شاید اهالی قریه کوچک تهران در سال ۱۲۰۰ هجری قمری فکرش را نمی‌کردند که کوچه باغ‌هایشان روزی محل تلاقی فقیر و غنی در عصرهای بعدی شود و جمعیت ۱۰ میلیونی پایتخت، دو قرن بعد، در کشاکش رسیدن به حقوق اجتماعی شأن از شمال نشین ها باشند.
از شروع شکاف طبقاتی در تهران به عنوان پایتخت که موجب یک فرهنگ طبقاتی در دیگر شهرهای تهران شده است تا سال ۱۴۰۰ شمسی، بارها راه‌های مختلفی برای کاهش این شکاف امتحان شده است تا اینکه مدیریت شهری ششم شهر تهران یکی از مهمترین برنامه‌هایش را کاهش این فاصله تاریخی مطرح کرده است. اکنون علیرضا زاکانی شهردار تهران، اعلام کرده است که می‌خواهد پایتخت را به عنوان الگوی جهان اسلام معرفی کند و مسیری که این شهر ۲۱ کیلومتری زمان آقا محمد خان قاجار با ۳۰۰ هزار نفر جمعیت را با رشد ناموزون و بلای حاشیه نشینی رفته رفته به شهری با مساحت ۷۳۰ کیلومتر مربع تبدیل کرده است، دور بزند.
هرچند پس از انقلاب اسلامی با روحیه مقابله با اشرافی گری سعی شد این شیب تند شمال و جنوب تهران با گسترش خدمات حمل و نقلی و اختصاص سرانه‌های فرهنگی و اجتماعی کندتر شود اما قدرت سرمایه‌ها و سرمایه داران پایتخت بر توزیع امکانات چربید و همچنان این فاصله قابل احساس است.
عدالت شهری در دسترسی به امکانات باید مورد توجه قرار گیرد
اقبال شاکری نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی که سابقه عضویت در شورای شهر تهران را دارد در گفت و گو با خبرنگار مهر درباره رفع این چالش همیشگی گفت: فاصله شمال و جنوب تهران هم در کالبدی و روح شهر وجود دارد، نوع معماری و شهرسازی متفاوت یکی از مهمترین دلایل ایجاد این تفاوت است.
وی افزود: جنوب و شرق تهران در معرض مخاطرات زلزله است و دسترسی‌های ارتباطی کمی نسبت به مناطق شمالی تهران دارند، هرچند در شمال تهران هم می‌توان لکه‌هایی شبیه به معضلات جنوبی را دید اما تفاوت اصلی در عدالت شهری در دسترسی به سرانه‌ها است.
ایجاد توازن در توسعه سرانه‌های ورزشی، فرهنگی، درمانی، اجتماعی و همچنین توسعه امکانات آموزشی و ورزشی می‌تواند خلأ شمال و جنوب موجود در تهران را رفع کند
این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه شهرداری تهران باید به سمت ایجاد برابری و عدالت در دسترسی به امکانات شهری گام بردارد، گفت: ایجاد توازن در توسعه سرانه‌های ورزشی، فرهنگی، درمانی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین امکانات آموزشی و ورزشی می‌تواند خلأ موجود را رفع کند.
توجه توأمان به کالبد و روح شهر از تأکیدات شهردار جدید تهران نیز هست، زاکانی معتقد است در سال‌های گذشته در رابطه با کالبد شهر اقداماتی انجام شده ولی در دوره‌هایی شیوه توسعه برخلاف موازین انقلاب اسلامی هم بر پایتخت حاکم بوده و به مسائل نرم افزاری پر کننده خلأ عدالت در شمال و جنوب تهران توجه نشده است بنابراین باید گام به گام مسیر تحقق اهداف را تسهیل کنیم.
محلات جنوبی تهران برخلاف تصور رایج امکان رشد و توسعه بیشتری دارند
مهدی اقراریان عضو شورای شهر ششم تهران در گفت و گو با مهر یکی از مهمترین علل ایجاد این شکاف اجتماعی را عدم توجه جدی طرح تفصیلی تهران به فاصله شمال و جنوب دانست و گفت: به دلیل اینکه در شمال تهران امکانات متنوعی وجود دارد ناخودآگاه ثروت به سمت شمال حرکت کرده است و آن چیزی که می‌تواند فاصله شمال و جنوب تهران را تغییر بدهد برعکس کردن این هرم است.
تغییر هرم ثروت در تهران از مناطق شمالی و برخوردار به مناطق جنوبی نیاز به حمایت‌های دولت است
وی با اشاره به اینکه برخلاف تصور حاکم بیشترین میزان زمین مناسب برای توسعه و ساخت و ساز در جنوب تهران و در محدوده مناطق ۱۸ و ۲۰ واقع شده است، اظهار داشت: می‌توان با الگو گرفتن از سایر کشورها تلاش کنیم به این محلات که آسیب‌های مختلفی همچون بافت فرسوده، سرانه‌های پایین خدماتی و درمانی و طبقات متوسط پایین جامعه هستند کمک کنیم.
این عضو شورای شهر تاکید کرد: برای حل این معضل یک اهتمام ملی لازم است و دولت رئیسی باید توجه ویژه ای به مساله پایتخت و کاهش شمال و جنوب پایتخت داشته باشد.
کم شدن فاصله شمال و جنوب شهر مهمترین مطالبه و دغدغه شهروندان
مدیریت شهری پنجم با افزایش عوارض ساخت و فریز کردن مبحث نوسازی بافت‌های فرسوده به این شکاف قوت بیشتری بخشید و به جای حل بزرگترین معضل حوزه شهری به راه اندازی کارناوال‌های شادی برگزاری کنسرت در مناطق جنوبی تهران و رنگ آمیزی ساختمان‌های فرسوده در حریم شهر و مناطق فقیر و جنوبی نشین روی آورد بر اساس یافته‌های پژوهش «سنجش عدالت در شهر» بیشترین درصد خط فقر در تهران مربوط به مناطق ۱۹، ۱۵، ۱۸ و ۱۶ و کمترین درصد فقر مربوط به مناطق ۳، ۱ و ۲ است. در نظرسنجی تابستان ۹۶ بعد از آلودگی هوا و ترافیک، کم شدن فاصله شمال و جنوب شهر مهمترین مطالبه و دغدغه مردم بوده است. برای پر کردن این فاصله در دوره‌های مختلف مدیریت شهری برنامه‌های متفاوتی اجرا شده، اما شاید یکی از ضعیف‌ترین دوره‌ها را بتوان دوره مدیریت شهری پنجم عنوان کرد که نتوانست هم گام با رشد سرسام‌آور تورم و افزایش قیمت مسکن فاصله ایجاد شده را مدیریت کند و این شکاف روز به روز عمیق‌تر شد.
مدیریت شهری پنجم با طرح شعاری تحت عنوان «شهر نفروشی»، با افزایش عوارض ساخت و فریز کردن مبحث نوسازی بافت‌های فرسوده به این شکاف قوت بیشتری بخشید و به جای حل بزرگترین معضل حوزه شهری به راه اندازی کارناوال‌های شادی برگزاری کنسرت در مناطق جنوبی تهران و رنگ آمیزی ساختمان‌های فرسوده در حریم شهر و مناطق فقیر و جنوبی نشین روی آورد و به نوعی صورت مساله را پاک کرد.
اکنون مدیریت شهری ششم تهران از اولین روزهای فعالیتش دوباره این موضوع پرچالش را پیش کشیده و در شهرداری تهران از فرصت اولین مصوبات شورای شهر برای نوسازی بافت فرسوده محله نفرآباد در منطقه ۲۰ تهران در حریم حرم مطهر حضرت عبدالعظیم کمک گرفته است، و مشوق کاهش عوارض پرداخت را برای روشن شدن دوباره موتور ساخت و ساز را در نظر گرفته است، هرچند مسیر احیای چنین محلاتی خالی از مشکل نیست و شاید در مدت ۴ ساله پیش رو نتوان در انتظار معجزه بود.