خبرگزاری مهر -گروه دین و آئین-نگار احدپور اقبلاغ: هفته دفاع مقدس برای همه مردم ایران یادآور روزهای تلخ و شیرین جبهه و جنگ، یادآور شور و شوق دفاع، تکاپوی جوان و نوجوان، و روزهای ایثار و شهادت است. یک یادآوری با طعم غرور و افتخار. افتخاری که همه مردم از پیر و جوان و زن و مرد در رقم خوردن آن نقش داشتند.
اکنون که در هفته دفاع مقدس قرار داریم، در گفت و گو با حجت الاسلام حبیب رضا ارزانی، رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور، به بررسی نقش مساجد در پشتیبانی از رزمندگان جبهه‌های دفاع مقدس و پیروزی ایران اسلامی در جنگ ۸ ساله با عراق پرداخته‌ایم.
حجت الاسلام ارزانی در ابتدا با اشاره به جایگاه مسجد در دین اسلام، عنوان کرد: هنگامی‌که حضرت رسول اکرم (ص) از جانب خداوند به منظور ابلاغ دین اسلام، به رسالت برگزیده شدند، یکی از نخستین مأموریت‌های ایشان، بنا نهادن پایگاهی برای اجتماع مسلمانان بود؛ میعادگاهی امن و مقدس که شایسته تشکیل گردهمایی مردم برای دریافت کلام وحی از سوی رسول خدا و یاران نزدیک ایشان باشد، مکانی آشنا برای طرح برنامه‌های مهم دینی، فرهنگی، اجتماعی.
مسجد محلی برای اجتماع و آگاهی بخشی به مسلمین
وی در این خصوص افزود: همانطور که از کیفیت انتخاب مسجد قبا در مدینه و انتخاب آن به عنوان خانه پیامبر (ص) مستحضرید، محل اجتماع مسلمین و خانه پیامبر در یک مکان قرار گرفت و به عنوان مبدأ رسالت و تبلیغ دین، مرکز فرماندهی، محل قضاوت و سیاست و میعادگاه تجمع و تصمیمات شناخته شد. بر این اساس در دوران صدر اسلام، مهم‌ترین و اساسی‌ترین تصمیم‌گیری‌های مسلمانان در مسجد اتفاق می‌افتاد.
ارزانی خاطرنشان کرد: تاریخ اسلام همواره شاهد نقش مؤثر مساجد برای رساندن پیام الهی به مؤمنان بوده است، مسجد به عنوان یکی از قوی‌ترین وسایل ارتباط جمعی دارای آثاری بسیار مقدس است که شناخت و بهره‌گیری از ابعاد ارتباطی آن در استفاده هرچه بهتر و بهینه این مکان، مؤثر خواهد بود. هرچند مسجد از ابتدای ظهور اسلام به خاطر انجام مراسم عبادی دارای شأن و منزلتی ویژه است؛ لیکن کارکردهای دیگر آن نیز همچون سیاستگزاری و قضاوت، رسیدگی به امور مسلمین، تدارک جنگی و … بسیار حائز اهمیت بود.
وی در ادامه گفت: در آن زمان، مساجد کانون عبادت و بندگی، محل رسیدگی به مشکلات افراد جامعه، مرکز فعالیت مبارزاتی و جهاد، کانون نشر معارف و تعلیم اصول و احکام دینی بوده است. همچنین مساجد در صدر اسلام، جایگاهی برای به دست آوردن آگاهی و انواع دانش، محلی برای آموزش نظامی، مکانی برای اقامه عدل و اجرای احکام کیفری و درنتیجه مجموعه ای کامل و منسجم از نهادهای دینی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و نظامی بوده است.
نقش مساجد در پیروزی انقلاب اسلامی
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور همچنین با اشاره به نقش مسجد در تحولات و روزهای پر التهاب تاریخ معاصر کشورمان، گفت: در جریان انقلاب اسلامی، مساجد در شکلگیری نهضت اسلامی و مبارزه علیه ظلم رژیم طاغوت نقشی بسزا ایفا نموده است؛ انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان یک جنبش اجتماعی با استفاده از مساجد فراگیر شد؛ شبکه مساجد و جلسات مذهبی همانند حلقه رابط میان علما، رهبران انقلاب و مردم انقلابی بودند که وظیفه بسیج مردم را در جهت مخالفت با سیاست‌های حاکم برعهده داشتند.
وی افزود: مساجد، همواره کانون‌هایی تأثیرگذار بوده که با برنامه و تدارک کافی در صحنه حضور داشته‌اند؛ بدون شک مساجدی که تحت ولایت امامی پارسا، انقلابی، برخوردار از اخلاقیات نیکو، مردمی، خلاق برای چگونگی جذب نیروهای جوان و تربیت و سازماندهی نسل نو هستند، باعث رونق و شکوفایی فرهنگ دینی در بین جوانان و حضور پرشور و حماسهساز آنان برای دفاع از میراث انقلاب و جمهوری اسلامی است.
حجت الاسلام ارزانی خاطرنشان کرد: مساجد به پایگاه‌های نیرومند انقلاب اسلامی و سنگرهای مستحکم مبارزه تبدیل شدند؛ اقشار انقلابی به‌روش وفاق گروهی در درون این پایگاه‌های عظیم محلی با مسئولیت‌های دینی، تصمیمات انقلابی و تعاون اجتماعی آشنا شده و خود را برای یک نبرد طولانی به‌منظور حاکمیت بر سرنوشت خویش آماده کردند؛ در نهادهای مذهبی همچون مساجد همواره گروه‌هایی از مسلمانان، سازمان‌های غیررسمی تشکیل داده و در جهت تحقق اهداف متعالی اسلام و احیای برخی کنش‌های اجتماعی پیوسته همچون همکاری، هم‌یاری و نیز نفی کنش‌های اجتماعی گسسته‌ای چون رقابت و ستیزه تلاش می‌کردند.
وی با بیان اینکه مساجد پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دوباره سامان یافته و به هویت دیرینه خویش بازگشتند؛ گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی رونق اولیه به مساجد بازگردانده و به مثابه زمان پیامبر میعادگاه مسلمانان شد؛ افراد انقلابی، مردم را از اوضاع زمان و مشکلاتی که جامعه با آن درگیر بود، آگاه کردند و غیر از نماز و دعا، عبادات دیگری نیز در آن مکان معنوی برگزار می‌شد؛ عباداتی مانند رهانیدن مردم از نادانی، پرورش اندیشه‌ها و مطلع کردن آنان از سیره نبوی با ایراد خطابه، تشویق و ترغیب مردم به شرکت پرشور در نماز جماعت، استفاده از امکانات متنوع مسجد از جمله کتابخانه و غیره که در اختیار عموم قرار می‌گرفت، کلاس‌های گوناگونی همچون آموزش قرآن و احکام اسلامی، مسائل عقیدتی سیاسی، آموزش‌های نظامی (تاکتیک، تکنیک و روش مقابله با حملات شیمیایی، میکروبی، رادیواکتیو) که توسط اشخاص تحصیلکرده حوزه و دانشگاه و افراد خبره برگزار می‌شد.
نقش مساجد در پشتیبانی از رزمندگان دفاع مقدس
رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های مساجد کشور، مسجد را پایگاهی مردمی و تنها رسانه ارتباطی میان مردم و روحانیت برای شکل دهی به حرکت‌های انقلابی و تجهیز نیروی مردمی جهت مبارزه با ظلم و ستم دانسته و به دوران دفاع مقدس اشاره و عنوان کرد: دوران جنگ ۸ ساله ایران و عراق و دفاع مقدس از جمله دورانی است که مردم ایران بار دیگر در مقابل ظلم و ستم ایستادگی کرده و حضوری گسترده داشتند، حضور یکپارچه مردم در صحنه جنگ و حتی پشت جبهه برای کمک رسانی به رزمندگان، نشان از وطن دوستی و صیانت از آئین و فرهنگ اسلامی دارد.
مسجد سنگر است
وی در همین رابطه به جمله حضرت امام (ره) اشاره و تصریح کرد: حضرت امام رضوان الله از مسجد به عنوان "سنگر" یاد کردند. چراکه در زمان جنگ، سنگر بودن مساجد در دو عرصه خیلی مشهود بود؛ در آن زمان فضای فیزیکی مسجد محل ارتباط و تلاقی مردم ایمان باور و مؤمن بود و همه در فضای مسجد جمع می‌شدند و یک اجتماع مومنانه شکل می‌دادند تا بتوانند در مقابل دشمن مشترک ایستادگی کنند و لذا اگر دفاع مقدس شکل گرفت و توانستیم در مقابل دشمن دفاع کنیم از لحاظ بنیه و انرژی بهترین پایگاه ما مسجد بود. در عرصه نرم افزاری هم ما اندیشه‌های ناب را از مسجد می‌گیریم چون بر اساس این آیه شریفه «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلّهِ....» مساجد از آن خداست و عمران و آبادانی مساجد نزد کسانی است که ایمان به خدا و روز قیامت دارند و ارزش‌های دینی برایشان مهم است.
مسجد، محلی برای همفکری و هماهنگی رزمندگان
ارزانی تصریح کرد: مساجد کانون ارتباط بود و حرکت‌های ایثارگرانه‌ای که در زمان جنگ اتفاق می‌افتاد باعث دلگرمی فرماندهان و رزمندگان ما شده بود، شهدا درباره مسجد سفارش‌های زیادی داشتند که راه ما را با حضور در مساجد شما ادامه دهید و وقتی از جبهه برمی‌گشتند شهدای ما دوباره در مسجد حضور پیدا می‌کردند. دوستانشان را در آن مکان می‌دیدند و به سمت جبهه‌ها می‌رفتند.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین تحولات جنگ در پشت جبهه‌ها بود که مسجد در این میان نقش اساسی داشت؛ جوانان برای پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی در مسجد گردهم می‌آمدند و مدیریت هماهنگی نیروها برای اعزام به مناطق جنگی در مساجد انجام می‌شد.
پشتیانی های مادی و معنوی مردم از فرزندان ایران در مساجد
ارزانی ضمن بیان کارکردهای مختلف مساجد در آن زمان افزود: در آن زمان مساجد کارکرد فرهنگی، تربیتی، آموزشی و نظامی و تشکیلاتی داشت، اتحاد جوانان و نوجوانان، امام جماعت مسجد، ریش سفیدان و هیأت امنا موجب تشکیلات منسجم برای رفع نیاز خلاء های جنگ شد. مردم کمترین سرمایه‌های خود را تقدیم جنگ می‌کردند و از این طریق کمک‌ها جمع آوری می‌شد و به رزمندگان ما می‌رسید.
وی در پایان گفت: اگر حضور و پشتیبانی مردم از رزمندگان دفاع مقدس در مساجد نبود، قطعاً ما نمی‌توانستیم، با این کیفیت در مقابل کشوری که تمام جهان پشتیبان و حامی آن بوده و برای براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی تلاش می‌کردند، بایستیم.