خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: گلستان به عنوان یکی از مناطق گردشگری ایران، از جاذبه‌ها و پتانسیل‌های متعددی برای جذب توریست برخوردار است؛ از جنگل‌های هیرکانی به عنوان فسیل‌های چند میلیون ساله در جنوب استان گرفته تا گِل فشان‌ها و دیوار تاریخی در شمال استان که هر کدام طرفداران بی شماری دارد.
یکی از ظرفیت‌های بالقوه استان میزبانی از طیف گسترده انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر است؛ پرندگانی که معمولاً از نیمه دوم سال از مناطق سردسیر مانند سیبری و اروپای شرقی برای زمستان‌گذرانی وارد گلستان می‌شود.
وجود صدها آب بندان و چندین تالاب بین‌المللی مانند آلاگل، آلماگل، آجی گل و تالاب گمیشان، در کنار ظرفیت پهنه آبی خلیج گرگان، این استان را به یکی از کانون‌های مهاجرت پرندگان تبدیل کرده و ۶ ماه از سال این ظرفیت‌های آبی میزبان این موجودات زیبا هستند.
پرنده‌نگری رشته جدیدی در حوزه طبیعت‌گردی و بومگردی محسوب می‌شود که در آن علاقه مندان و دوستداران پرندگان با حضور در اکوسیستم‌های این موجودات به تماشای حیات وحش می‌پردازند.
ثبت عکس و فیلم برداری از این پرندگان و یا مطالعه رفتار شناسی از جمله ظرفیت‌های است که گردشگران عمومی و علمی از آن بهره مند می‌شوند.
با وجود این‌که سالیانه شاهد حضور و فرود صدها هزار پرنده از گونه‌های مختلف در استان هستیم اما این جاذبه‌های ارزشمند مورد غفلت قرار گرفته‌اند؛ پتانسیلی که می‌تواند علاوه بر درآمدزایی و ایجاد مشاغل همسو با طبیعت موجب توانمندی جوامع حاشیه نشین تالاب‌ها و زیستگاه‌های این پرندگان باارزش شود.
این صنعت می‌تواند مشاغلی همچون قایقرانی، تورها و راهنمایان گردشگری، واحدهای بوم گردی، صنایع دستی و غیره را رونق داده و برای ساحل نشینان هم درآمدزا باشد.
در حال حاضر با وجود بیش از ۵۰ هزار هکتار تالاب بین المللی در گلستان تنها یک برجک پرنده‌نگری وجود دارد که نشانه کم توجهی مسئولان به این صنعت پردرآمد در استان است.
حرفه‌های جانبی رونق می‌گیرد
یکی از اهالی بندرترکمن در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: هر ساله ده‌ها هزار پرنده مهاجر از مناطق سردسیر وارد خلیج گرگان می‌شوند؛ پرندگان منحصر به فردی که تماشای آنها موجب حس آرامش و لذت است.
عبدالعزیز کم افزود: تماشای پرندگانی مانند فلامینگو و پلیکان شاید برای بومیان تکراری باشد اما بسیاری، آنها را تنها در باغ وحش دیده‌اند لذا حضور آنها در ساحل و دیدن پرندگان برای مردم دارای جاذبه‌های فراوانی است.
وی بیان کرد: در صورت رونق پرنده نگری در شهرستان برخی از مشاغل مانند شکار، کمرنگ شده و به جای آن مشاغلی همچون راهنمای گردشگری و حرفه‌های جانبی مانند فروش صنایع دستی و غیره رواج خواهد یافت.
کم گفت: دیگر از ترس و دلهره برای اخذ مجوز شکار و کشتار پرندگان خبری نیست و حضور در کنار طبیعت گردان با دوربین‌های عکاسی و شکاری در ساحل و دریا لذت بخش می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین امکان غذا دادن به برخی از پرندگان دریایی مانند کاکایی وجود دارد که این کار هم جاذبه بسیار لذت بخشی است.
کم بیان کرد: همان‌طور که مسئولان به دنبال ایجاد مزارع گردشگری مختلف در گلستان هستند می‌توانند از مناطق ساحلی هم حمایت کرده و با ارائه تسهیلات، در راستای پرنده نگری، تعاونی‌های بومی و محلی را شکل دهند و با استفاده از امکاناتی مانند قایق، تلسکوپ‌های قوی و مراکز اقامتی سنتی از گردشگران زیادی در این مناطق میزبانی کرد.
مسئولان برای پرنده نگری برنامه‌ای ندارند
یک کارشناس گردشگری هم به خبرنگار مهر گفت: پرنده‌نگری همانند بسیاری از جاذبه‌های گلستان مغفول مانده و همان‌طور که استان برای جاذبه‌های بی مانندی همچون گلفشان نفتلیجه و قارنیارق با زیبایی‌های منحصر به فرد برنامه خاصی ندارد برای پرنده‌نگری هم هیچ رویکرد منسجمی دیده نمی‌شود.
با رونق پرنده نگری مشاغلی همچون شکار کم رنگ شده و درآمد بومیان از ارائه خدماتی به گردشگران افزایش خواهد یافت فاطمه زمانی افزود: به گفته کارشناسان حیات وحش بیش از ۱۱۰ گونه انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی در گلستان رؤیت می‌شود اما با این وجود کوچک‌ترین توجهی به این ظرفیت نشده در حالی که در کشورهای اروپایی با یک دهم این تنوع، شاهد آن هستیم که تورهای پرنده‌نگری برای ماه‌ها رزرو شده است.
وی تصریح کرد: پرنده‌نگری صنعتی سبز محسوب می‌شود که در آن کوچک‌ترین آثاری از گردشگر در طبیعت باقی نمانده و صرفاً چند عکس و صرف چای دودی در ساحل به یادگار خواهد ماند.
زمانی فرهنگ‌سازی و آموزش را هم مهم‌ترین جز این شاخه از گردشگری برشمرد که لازم است اصول و شاخص‌هایی رعایت شود.
پرنده نگری رفتار دوسویه با طبیعت است
یکی از کارشناسان حیات وحش هم در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: گلستان از گونه‌های متنوع پرندگان بهره‌مند است که برخی از آنها بسیار نادر هستند و از آن جمله می‌توان به غاز پیشانی سفید کوچک و یا انواع اردک‌ها اشاره کرد.
میثم ذوالفقاری افزود: در سالیان گذشته شاهد حضور محققان خارجی در تالاب‌های استان بودیم که برای تحقیق و مطالعه بر روی مورفولوژی یا رفتارشناسی پرندگان وارد گلستان می‌شدند.
ذوالفقاری ادامه داد: بزرگترین دغدغه بحث پرنده‌نگری در گلستان ناشناخته بودن آن است، یعنی این صنعت که در دنیا طرفداران زیادی دارد برای مردم کشور ما تعریف نشده است.
وی بیان کرد: به عنوان نمونه برای موضوعات ساده‌ای همچون برداشت تمشک و محصولات زراعی دیگر، واحدهای گردشگری راه اندازی شده تا مردم ساعت‌ها در این مزارع به تفریح بپردازند اما جاذبه بی مانندی همچون تماشای پرندگان که موجب تزریق حس آرامش و رهایی از روزمرگی بوده بدون برنامه باقی مانده است.
ذوالفقاری گفت: باید بپذیریم که زیستگاه‌های آبی گلستان به نوبه خود باغ وحش بزرگ محسوب می‌شوند که برای تماشا رفتار طبیعی پرندگان در اختیار مردم قرار گرفته ولی این فرصت به درستی معرفی نشده است.
وی تاکید کرد: در صورتی که بتوانیم صنعت پرنده‌نگری را توسعه دهیم، چالش‌هایی همچون شکار غیرمجاز و کشتار پرندگان کاهش خواهد یافت، یعنی در یک رفتار دو سویه هم بومیان منطقه از این صنعت بهره مند می‌شوند و هم برای جبران کمبود مأموران حفاظت از حیات وحش، گام بزرگی برداشته می‌شود.
ورود میلیون‌ها پرنده به تالاب‌های گلستان
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر پرنده‌های سیبری وارد گلستان شده و به مرور تعداد آنها افزایش خواهد یافت.
محمود شکیبا افزود: دو برجک دیده بانی یکی در آلاگل و تالاب گمیشان وجود داشته که در گمیشان به دلیل عقب نشینی آب دیگر قابل استفاده نیست.
وی بیان کرد: در سال، تورهای پراکنده برای پرنده نگری به سواحل و تالاب‌های استان مراجعه می‌کنند اما تعداد آنها قابل توجه نیست.
شکیبا اضافه کرد: تالاب‌های استان جاذبه‌های خوبی برای گردشگران است اما به طور جدی به این ظرفیت‌های پرداخته نشده و حتی مردم استان با آنها آشنا نیستند.
وی گفت: طبق سرشماری‌ها سالانه ۳۰۰ هزار پرنده وارد گلستان می‌شوند اما این رقم تنها در یک ماه خاص شمارش شده و میلیون‌ها پرنده مهاجر که به استان آمده و رفته‌اند را شامل نمی‌شود.
شکیبا در خصوص گونه‌ها هم بیان کرد: انواع مرغابی‌ها، کشیم، فلامینگو، چنگر، انواع آبچلیک‌ها، پلیکان، حواصیل، ایگرت، انواع قو و غاز وارد گلستان می‌شوند.
وی شکار و خشک و کم آب شدن تالاب‌ها را از جمله تهدیدات پیش روی این پرندگان برشمرد و بیان کرد: این پرندگان در حدود ۶ ماه از سال در زیستگاه‌های آبی استان مستقر شده و سپس مهاجرت می‌کنند که البته چند گونه مانند کشیم ها و چنگرها در استان باقی می‌مانند.
برنامه‌ای نداریم
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان هم گفت: برای پرنده نگری برنامه مجزایی در استان نداریم و تنها در قالب تورهای طبیعت گردی که در مسیرهای مختلف تعریف شده، به این نوع از گردشگری هم پرداخته می‌شود.
احمد تجری بیان کرد: مشاهده پرندگان جزئی از بسته‌های گردشگری است که بسته به موقعیت و مسیر تورها، مورد توجه قرار می‌گیرد.
پرنده نگری در کشور شاخه‌ای نوپا بوده که می‌توان با اندک توجه به این بخش و ایجاد زیرساخت‌های لازم زمینه حفظ محیط زیست و درآمدزایی برای بومیان منطقه را فراهم کرد.