خبرگزاری مهر- گروه دانش و فناوری؛ معصومه بخشی پور: برقراری کلاس‌های آموزش مجازی در کشور به دلیل فراگیری ویروس کرونا وارد سومین سال شد و تجربه جدیدی را در نظام آموزشی کشور در استفاده از اینترنت رقم زد. به نحوی که نتایج برخی نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که در سال‌های اخیر بیشترین استفاده جدید از اینترنت در کشور به موضوع آموزش مجازی اختصاص دارد.
در دو سال اخیر با شروع ترم‌های جدید تحصیلی، دانش آموزان، دانشجویان، اساتید و معلمان برای برقراری کلاس‌های درس با مشکلاتی از جمله کیفیت نامناسب اینترنت و شرایط نامطلوب برقراری کلاس‌ها روبرو بودند و به رغم وعده‌های متعددی که از سوی وزارتخانه‌هایی مانند ارتباطات، علوم و آموزش و پرورش که هر یک به نوعی در زمینه برقراری امکانات آموزش مجازی تکالیفی برعهده دارند، داده شد اما در عمل اقدامات صورت گرفته رضایت بخش نبود.
روش‌هایی مانند ایجاد سامانه آموزشی شاد، ارائه بسته اینترنت رایگان برای دانش آموزان، دانشجویان، معلمان و اساتید و نیز دسترسی رایگان به سامانه‌های آموزشی در دو سال اخیر آنطور که باید رضایت کاربران آموزش مجازی را جلب نکرد و بسیاری از آنها نسبت به مشکلات کیفی سامانه شاد و سایر سامانه‌های آموزش مجازی در کشور، عدم فعالسازی بسته‌های اینترنت و نیز نبود زیرساخت‌های مناسب ارتباطی به ویژه در روستاها و مناطق محروم برای حضور در کلاس‌های آنلاین و امتحانات مجازی، اعلام نارضایتی کردند.
آمادگی زیرساخت‌های ارتباطی برای آموزش مجازی
امسال اما در آستانه سال تحصیلی و در اواسط شهریورماه، وزیر جدید ارتباطات در راستای ارزیابی میزان آمادگی زیرساخت‌های ارتباطی کشور برای آموزش مجازی و تحقق زیست بوم جامع آموزش مجازی، دستور تشکیل کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی دانش آموزان را داد تا راهکارهای بهبود تجربه کاربری و ارتقا کیفی خدمات در بستر پلتفرم‌های مختلف ارائه‌دهنده این خدمات و استانداردهای مدنظر، بررسی و عملیاتی شود.
عیسی زارع پور برای بررسی ملاحظات کمی و کیفی خدمات آموزش مجازی دانش آموزان در بستر سامانه «شاد» در جلسه مشترکی با حضور سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش، با اعلام آمادگی کامل این وزارتخانه برای پشتیبانی از نظام تعلیم و تربیت کشور، با تشکیل کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی موافقت کرد.
وی با تاکید بر اینکه راه‌اندازی شبکه شاد کار بسیار بزرگی بود و متخصصان کشور تهدید کرونا را تبدیل به یک فرصت برای نظام آموزشی کشور کردند، گفت: شاد باید تقویت شود و توسعه یابد. این شبکه باید به نحوی توسعه یابد که حتی یک نفر نیز از تجربه کار با آن ناراضی نباشد و برای کاربر تجربه مثبتی در استفاده از این شبکه ایجاد شود. اینکه همزمان حدود ۲.۵ میلیون نفر کاربر از محتوای چند رسانه‌ای در یک پلتفرم داخلی استفاده کنند، تاکنون سابقه نداشته است.
زارع پور با اشاره به اینکه باید فضای رقابتی و اکوسیستم در حوزه آموزش مجازی شکل گیرد نیز گفت: باید طوری تدبیر کنیم که فضای رقابت در حوزه پلتفرم‌ها و خدمات آموزش الکترونیکی با مدل اقتصادی مشخص در این حوزه ایجاد شود. در غیر این صورت با این شکل حمایت‌ها امکان ادامه مسیر دشوار است و ضمن اینکه زیست بوم آموزش الکترونیک کشور با چالش جدی روبرو می‌شود.
پس از آن نیز با آغاز شروع سال تحصیلی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در حاشیه حضور در مراسم بازگشایی یکی از مدارس تهران گفت: با توجه به اینکه آموزش مجازی در کنار آموزش حضوری همچنان ادامه دارد، بر اساس قولی که به وزارت آموزش و پرورش داده بودیم ترافیک بسته شاد برای دانش آموزان سراسر کشور رایگان شده و بسته‌های ترافیکی رایگانی هم به عنوان هدیه در اختیار اساتید حوزه و دانشگاه، دانشجویان، معلمان و طلاب قرار می‌گیرد.
جزئیات اعطای بسته اینترنت به اساتید، معلمان و دانشجویان
مطابق با اعلام وزارت ارتباطات، قرار است که بسته رایگان ۶ ماهه ۶۰ گیگابایتی در اختیار اساتید حوزه و دانشگاه، بسته اینترنت با حجم ۴۰ گیگابایت در اختیار معلمان و بسته ۳۰ گیگابایتی در اختیار دانشجویان و طلاب قرار گیرد.
مطابق با اعلام وزارت ارتباطات، قرار است که بسته رایگان ۶ ماهه ۶۰ گیگابایتی در اختیار اساتید حوزه و دانشگاه، بسته اینترنت با حجم ۴۰ گیگابایت در اختیار معلمان و بسته ۳۰ گیگابایتی در اختیار دانشجویان و طلاب قرار گیرد ثبت نام برای دریافت این بسته‌ها از ۷ مهرماه ۱۴۰۰ آغاز شده و در این فرآیند، امکان فعال سازی بسته هدیه روی تلفن همراه مشمولان یا روی خطوط ثابت اینترنت (ADSL) فراهم شده است.
مهلت ثبت‌نام نیز حداکثر ۷ روز به ازای هر کد ملی در نظر گرفته شده است. در این زمینه با توجه به تجربه سال گذشته در عدم موفقیت دریافت بسته اینترنت، در صورتی که به‌دلیل عدم وجود اطلاعات پایه‌ای، ثبت نام با موفقیت انجام نشود، در آخرین مرحله ثبت نام، امکان ثبت اعتراض در سامانه پیش بینی شده است و اعتراضات به صورت دوره‌ای در اختیار مراجع ذیربط (وزارت عتف، وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و مراکز حوزوی) قرار می‌گیرد.
تشکیل مداوم جلسات کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی
ستار هاشمی معاون نوآوری و فناوری وزیر ارتباطات در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص راهکارهای حل مشکلات آموزش مجازی و تمهیداتی که وزارت ارتباطات در این زمینه در نظر گرفته است، توضیح می‌دهد.
وی با اشاره به تشکیل جلسات مداوم کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی با حضور مسئولان وزارت آموزش و پرورش و مدیران سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، شرکت ارتباطات زیرساخت و یکی از اپراتورهای موبایل در کنار معاونت نوآوری و فناوری وزارت ارتباطات، می‌گوید: با دستور وزیر ارتباطات کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی کشور ایجاد شده و طی مدت کوتاه از این تصمیم، بالغ بر ۴ جلسه برگزار شده تا مشکلات مربوط به آموزش مجازی کشور مرتفع شود.
هاشمی با بیان اینکه در سال جدید تحصیلی، وزارت ارتباطات تمهیداتی را برای توسعه آموزش مجازی در کشور به عنوان یکی از متولیان این بخش در نظر گرفته است، در تشریح این برنامه‌ها اظهار داشت: برنامه‌های وزارت ارتباطات در حوزه آموزش مجازی از جنس حمایتی بوده و در دو قالب دانش آموزی و دانشجویی دنبال می‌شود.
۹ میلیون و ۶۰۰ هزار کاربر به سامانه شاد متصل شدند
وی با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای توسعه آموزش مجازی در مدارس و برای دانش آموزان گفت: با هماهنگی‌های انجام شده هم اکنون تمامی ترافیک‌های راهیابی شده به سمت سامانه آموزشی شاد رایگان شده است. به این ترتیب فارغ از اینکه دانش آموزان، والدین آنها و معلمان از چه اپراتور و به چه میزانی از شبکه آموزشی شاد استفاده می‌کنند، هزینه ترافیک ارتباطی آنها رایگان است.
معاون وزیر ارتباطات با اشاره به اقدامات صورت گرفته برای توسعه و ارتقای کیفی این سامانه در جهت تقویت زیرساخت‌های پردازشی، خاطرنشان کرد: هم اکنون سامانه آموزشی شاد بخشی از مؤلفه‌های یک سیستم آموزشی LMS (سامانه مدیریت آموزش الکترونیکی) را دارد و این سرویس به مرور متناسب با بازخوردهای دریافتی بلوغ بیشتری پیدا خواهد کرد.
وی از برگزاری ۴ جلسه متناوب با وزارت آموزش و پرورش در قالب کارگروه مورد نظر وزیر ارتباطات در هفته‌های اخیر خبر داد و گفت: مطابق با اعلام وزارت آموزش و پرورش استفاده از پلتفرم شاد از سوی دانش آموزان با رشد خوبی همراه است و استفاده از این سامانه با رضایتمندی بیشتری نسبت به قبل دنبال می‌شود.
هاشمی با اشاره به وجود ۱۲ میلیون دانش آموز در کشور گفت: از این تعداد بیش از ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر در روزهای ابتدای سال تحصیلی جدید (اوایل مهرماه) به سامانه شاد مراجعه کردند و ۹۰ درصد این کاربران نیز از نسخه جدید شاد استفاده کرده اند.
هیچ‌گونه قطعی در سامانه شاد گزارش نشد
نارضایتی از کیفیت شبکه شاد در دو سال گذشته یکی از مشکلاتی بود که سبب شده بود برخی معلمان و دانش‌آموزان برای برگزاری کلاس‌های مجازی، علاوه بر «شاد» از شبکه‌های اجتماعی دیگر نیز کمک بگیرند. از سوی دیگر بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان در مناطق محروم و روستاها به دلیل عدم دسترسی مناسب به زیرساخت‌های ارتباطی و شبکه اینترنت نتوانستند به راحتی از آموزش مجازی بهره مند شده و در کلاس‌های درس حاضر شوند.
در این زمینه عیسی زارع پور وزیر جدید ارتباطات نیز در مراسم اخذ رأی اعتماد از مجلس با بیان اینکه دسترسی کلیه روستاها دارای جمعیت بالای ۲۰ هزار خانوار به شبکه پرسرعت اینترنت تا پایان سال ۱۴۰۱ محقق خواهد شد، گفت: «این موضوع دغدغه اکثر نمایندگان است؛ من از هزاران دانش آموزی که به خاطر دسترسی نداشتن به اینترنت نتوانستند از آموزش مجازی استفاده کنند مطلع هستم و قول می‌دهم ظرف یک سال و نیم آینده این مشکل را حل کنم.»
با این وجود این سوال از معاون وزیر ارتباطات پرسیده شد که تضمین کیفیت برای برقراری ارتباط دانش آموزان و دانشجویان در کلاس‌های آنلاین چگونه است و در صورتی که دانش آموزان برای حضور در کلاس‌های مجازی نیاز به اینترنت داشته باشند آیا بسته رایگانی برای آنها در نظر گرفته شده است؟
هاشمی در این باره تاکید کرد: نگاه ما حمایت از آموزش مجازی است و از این بابت زیرساخت‌های دریافت این خدمات در کشور نسبت به سال گذشته توسعه یافته اند و تمهیدات اندیشیده شده توسط وزارت ارتباطات برای پایداری سیستم‌های ارتباطی پاسخگوی آموزش مجازی کشور است. برای مثال مطابق با آمار اعلامی از سوی وزارت آموزش و پرورش، شاهد استقبال بسیار بیشتری نسبت به گذشته از سامانه شاد در هفته اول آغاز سال تحصیلی بودیم و استفاده از ظرفیت این سامانه نسبت به سال گذشته تسهیل شده است.
به گفته معاون وزیر ارتباطات، آماری که روز سه شنبه هفته گذشته در کارگروه پشتیبانی از آموزش مجازی با حضور مسئولان وزارت آموزش و پرورش مطرح شده است نشان می‌دهد که طبق این آمارها، حجم ترافیک مصرفی شاد نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده است و ۹.۶ میلیون کاربر به سامانه مراجعه کرده اند.
وی گفت: در روزهای نخست مراجعه دانش آموزان به سامانه شاد در آغاز سال تحصیلی، هیچ گونه قطعی در این سامانه گزارش نشده است. در همین حال یک میلیون و ۸۹۰ هزار کاربر به صورت همزمان از این سامانه استفاده کرده اند.
در روزهای نخست مراجعه دانش آموزان به سامانه شاد در آغاز سال تحصیلی، هیچ گونه قطعی در این سامانه گزارش نشده است. در همین حال یک میلیون و ۸۹۰ هزار کاربر به صورت همزمان از این سامانه استفاده کرده اند هاشمی خاطرنشان کرد: آمارها نشان می‌دهد که شاهد فرآیند بهبود مستمر در خصوص سامانه شاد و نیز پایداری سرویس هستیم به نحوی که در روزهای نخست آغاز سال تحصیلی قطعی سرویس در این سیستم گزارش نشده است.
بسته اینترنت دانشگاهیان و طلاب تا پایان هفته فعال می‌شود
معاون وزیر ارتباطات با اشاره به برنامه‌های حمایتی وزارت ارتباطات برای اساتید، معلمان، طلاب و دانشجویان در آموزش مجازی نیز گفت: این برنامه در قالب ارائه بسته رایگان اینترنت دنبال می‌شود و روال آن مطابق با شرایطی است که در سامانه ثبت نام هدیه‌های وزارت ارتباطات و فناوری‌اطلاعات اعلام شده است.
به گفته وی، در روز نخست ثبت نام برای دریافت بسته هدیه اینترنت ویژه اساتید، معلمان، دانشجویان و طلاب بیش از ۶۰۰ هزار نفر درخواست خود را ثبت کرده اند.
هاشمی توضیح داد: در این فرآیند ممکن است برخی دانشجویان که به تازگی در دانشگاه پذیرفته شده اند و یا طلاب خارجی، نامشان در لیست دریافت هدیه اینترنت نباشد، از این رو گزینه درج اعتراض را فعال کرده ایم تا در صورت دریافت اعتراض به نبود اسامی متقاضیان، مشخصات جمع آوری شده و به مراجع ذیربط ارسال شود. در صورت تأیید این مراجع، این بسته در حساب کاربری متقاضیان فعال می‌شود.
معاون وزیر ارتباطات، مهلت زمانی ثبت نام برای دریافت هدیه اینترنت را ۷ روزه و از روز چهارشنبه ۷ مهرماه عنوان کرد و گفت: ۳ روز نخست این بازه زمانی، ثبت نام بر اساس کد ملی مراجعه کنندگان انجام شد و پس از آن نیز طی ۴ روز باقی مانده تمامی افراد جامانده از ثبت نام می‌توانند نسبت به ثبت درخواست خود اقدام کنند.
به گفته وی، بالغ بر ۵ میلیون استاد دانشگاه و حوزه، دانشجو، طلاب و معلم در کشور وجود دارد که می‌توانند بسته اینترنت هدیه برای آموزش مجازی دریافت کنند.
وی ادامه داد: پس از اتمام زمان ثبت نام و پالایش درخواست‌ها، لیست مدنظر به اپراتورهای مربوطه ابلاغ می‌شود و امیدواریم از انتهای هفته جاری فعالسازی بسته اینترنت متقاضیان در قالب بسته‌های ۳۰، ۴۰ و ۶۰ گیگابایت آغاز شود. این مرحله در قالب پیامک با سر شماره اپراتورها به واجدان شرایط اطلاع رسانی خواهد شد.
دلیل کاهش حجم بسته‌های اینترنت و عدم اجرای طرح ترافیک رایگان سامانه‌های آموزشی
معاون وزیر ارتباطات در مورد کاهش حجم بسته‌های اینترنت در نظر گرفته شده برای آموزش مجازی نیز به خبرنگار مهر گفت: با توجه به رشد واکسیناسیون و پیگیری‌های صورت گرفته، امید می‌رود که امسال بخشی از آموزش را به صورت حضوری داشته باشیم و به همین دلیل با جمع بندی که با وزارت خانه‌های علوم و آموزش و پرورش داشتیم به این نتیجه برای تعریف حجم بسته‌ها رسیده ایم؛ البته این تعامل ادامه دارد و در صورت نیاز حجم بسته‌ها قابل تغییر خواهد بود.
هاشمی با تاکید بر اینکه وزارت ارتباطات تمام قد در کنار نظام تعلیم و ترتیب کشور ایستاده است، در مورد هزینه اینترنت اتصال به ترافیک سایت‌های آموزشی که سال گذشته رایگان محاسبه می‌شد، نیز گفت: با مدیریت صورت گرفته از سوی وزارت ارتباطات، هم اکنون تمامی سایت‌هایی که در داخل کشور میزبانی (هاست) می‌شوند، مشمول تعرفه ترجیحی (یک دوم) می‌شوند.
وی ادامه داد: سال گذشته برای رایگان سازی ترافیک سامانه‌ها و مراکز آموزشی لیستی را از وزارت علوم دریافت کردیم تا تعرفه ترافیک به سمت این سامانه‌ها رایگان شود. با وجود اینکه زیرساخت پردازشی سایت‌ها مرتب در حال تغییر بود، این تغییرات سبب می‌شد که در بسیاری مواقع ترافیک به ناچار رایگان محاسبه نشود و این موضوع با نارضایتی اساتید و دانشجویان همراه شد. به همین دلیل برای رفع این مشکل و با مذاکرات صورت گرفته، امسال تصمیم بر این شد که برآوردی از میزان ترافیک افراد برای آموزش مجازی داشته باشیم و مطابق با آن، اینترنت مورد نیاز را در حساب کاربری آنها شارژ کنیم تا جایگزین طرح ترافیک رایگان سامانه‌های آموزشی شود.