خبرگزاری مهر - گروه استانها - سکینه اسمی: در سال‌های ابتدایی بحران خشک شدن دریاچه ارومیه وجود سدها یکی از مهمترین عوامل بروز این بحران مطرح شد در این راستا یکی از اولین اقدامات ستاد احیای دریاچه ارومیه، توقف سدسازی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بود، اقدامی که از ابتدای دولت یازدهم تا انتهای دولت دوازدهم با وجود تمامی فشارها، به قوت خود باقی ماند. اما امروز با ابراز نگرانی کارشناسان از بحران آب شرب ارومیه در سال‌های آینده مجدد اتمام سدهای نیمه تمام در این منطقه مطرح شده است.
تداوم بحران خشکسالی دریاچه ارومیه، معضل مهاجرت در برخی روستاهای منطقه حوضه آبریز دریاچه ارومیه به خصوص در شهرستان‌های جنوب آذربایجان غربی، هشدارها نسبت به کمبود و بحران آب شرب در ارومیه از یک سو بیم تشدید تداوم وضعیت بحرانی دریاچه با از سرگیری سدسازی در این منطقه به کلاف سردرگم این روزها در ارومیه تبدیل شده است.
در سال ۹۲ با آغاز فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه از نخستین اقداماتی که در زمینه احیای این دریاچه انجام شد، متوقف کردن ۳۳ سد در دست اجرا و یا مطالعه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بود که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به توقف احداث چهار سد بزرگ ملی سیمینه، لیلان، باراندوز و نازلو در کنار سایر سدهای این حوضه اشاره کرد کارشناسان معتقدند که سدسازی بیش از حد و غیر اصولی سبب شده تا حق آبه دریاچه ارومیه به شدت کاهش یابد و با غلبه تبخیر بالای آب در فصل گرما، تراز دریاچه سال به سال کاهش قابل توجهی داشته باشد.
اما در نکته مقابل برخی کارشناسان به خصوص کارشناسان آب منطقه‌ای استان معتقد هستند سدها کمتر از ۵ الی ۷ درصد در بروز بحران خشک شدن دریاچه ارومیه تأثیرگذار بودند و توقف سدسازی در این مدت تأثیری بر بهبود و یا احیای دریاچه ارومیه نداشته در مقابل توقف سدسازی موجب بحران تأمین آب شرب و آب موردنیاز بخش کشاورزی در این منطقه به تبع آن آغاز مهاجرت برخی از روستاهای استان شده است.
موافقت برخی نمایندگان آذربایجان غربی و انتقاد از توقف سدسازی و مشکل آب شرب و بخش کشاورزی در روزهای اخیر موجب شد موضوع سدسازی مطرح شده و در مقابل مسئولان محیط زیست با هشدار نسبت به سدسازی بر تشدید روند بحرانی دریاچه ارومیه تاکید دارند.
در سال ۹۲ با آغاز فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه از نخستین اقداماتی که در زمینه احیای این دریاچه انجام شد، متوقف کردن ۳۳ سد در دست اجرا و یا مطالعه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بود که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به توقف احداث چهار سد بزرگ ملی سیمینه، لیلان، باراندوز و نازلو در کنار سایر سدهای این حوضه اشاره کرد.
هر چقدر مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه از سیاست اتمام و سرگیری سدسازی در حوضه این دریاچه انتقاد کند اما موافقت نمایندگان مردم آذربایجان غربی و برخی مسئولان استان بر اتمام سدهای نازلوچای و باراندوز ارومیه را به محل تنش بین مقامات تبدیل کرده است.
بحران آب شرب ارومیه در راه است / ضرورت اتمام احداث سد نازلوی ارومیه
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی ارومیه ۱۰ مهرماه امسال در نشست خبری خود اظهار کرد: احداث سد، ۵ تا ۷ درصد در خشکی دریاچه ارومیه تأثیر دارد، سدسازی مزایای زیادی دارد و با توجه به معضل آب، اگر سد نازلو احداث نشود طی سال‌های آینده مردم ارومیه با مشکل آب شرب مواجه خواهد شد، ضروری است این سد احداث شود.
حجت الاسلام سیدسلمان ذاکر با بیان اینکه طرح‌های ستاد احیای ارومیه موفقیت آمیز نبوده و موجب هدر رفت بیت المال شده است، گفت: برای احداث سد نازلوچای ارومیه بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان هزینه شده اما این سد به دلیل بحران خشک شدن دریاچه ارومیه متوقف شده است.
وی با بیان اینکه امروز سد شهرچایی ارومیه جوابگوی نیاز آب شرب شهرستان ارومیه نیست و در سال‌های آینده با ادامه این روند بحران جدی در زمینه تأمین آب شرب خواهیم داشت، ادامه داد: در سال‌های گذشته اعتبارات مورد نیاز احداث سدهای نازلوچای و باراندوز ارومیه قطع به احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافت امروز نه تنها دریاچه ارومیه احیا نشده و بلکه با مشکل آب شرب و کشاورزی مواجه هستیم.
در سال‌های گذشته اعتبارات مورد نیاز احداث سدهای نازلوچای و باراندوز ارومیه قطع به احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافت امروز نه تنها دریاچه ارومیه احیا نشده و بلکه با مشکل آب شرب و کشاورزی مواجه هستیم رئیس مجمع نمایندگان آذربایجان غربی با بیان اینکه دبی آب سد شهرچایی کاهش یافته و جوابگوی نیاز آب شرب نیست، عنوان کرد: در جنوب استان نیز به دلیل ارسال حق آبه ارومیه به استان آذربایجان غربی و تبریز و کمبود آب مهاجرت در روستاها آغاز شده بسیاری از احشام نیز به دلیل نبود آب تلف می‌شوند.
ذاکر با انتقاد از اینکه چرا حق آبه ارومیه به تبریز می‌رود، گفت: باید حق آبه دریاچه ارومیه هرسال به میزان ۶۵۰ میلیارد مترمکعب از سدها و ۳۰۰ میلیون مترمکعب از رودخانه ارس تأمین می شده، متأسفانه نه تنها حق آبه دریاچه ارومیه را اضافه نکردند، بلکه حق آبه اولیه را به دیگر استانها دادند، به همه هشدار می‌دهم که خشک شدن دریاچه ارومیه یعنی گرفتاری ۱۵ میلیون نفر از مردم شمال غرب و بروز بحران بزرگ طوفان نمک، گرفتار شدن مردم به امراض تنفسی و خشک شدن اراضی و باغات را در پی دارد.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: هم اکنون روستاهای گل تپه، پر، تیزخراب و بسیاری از روستاهای ارومیه با وجود نزدیکی به سد نازلوچای با بحران آب و نیز کیفیت نامناسب آب شرب مواجه هستند.
وی با بیان اینکه در بحث سد شهرچایی پدافند غیرعامل نداریم و در صورت بروز هر حادثه‌ای با بحران آب شرب در ارومیه مواجه می‌شویم اضافه کرد: با توجه به کثرت جمعیت و سیاست افزایش جمعیت باید برای رفع مشکل آب شرب در ارومیه چاره اندیشی شود.
ذاکر خاطرنشان کرد: با گزارشی که از سوی شرکت آب و فاضلاب استان به دست بنده رسیده آب سد شهرچایی جوابگوی تأمین آب شرب مردم شهر ارومیه نیست و منبعی نیز برای حل این بحران در نظر گرفته نشده است.
وی گفت: همچنین آب از سد نازلو تا پیکره دریاچه ارومیه ۳۰ کیلومتر مسیر را طی می‌کند و در این مسیر موانع زیادی بر سر راه حق آبه دریاچه وجود دارد، اما بعد از ساخت سد و ذخیره سازی مناسب با هدایت صحیح می‌توان ظرف مدت زمان کوتاه آب را به پیکره اصلی دریاچه ارومیه رساند.
مردم مناطق انزل و نازلوی ارومیه با مشکل آب شرب مواجه هستند
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی در خصوص از سرگیری سدها با توجه به بحران دریاچه و مشکل آب شرب در ارومیه با اشاره به تأثیر ۷ درصدی سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه بر خشکی دریاچه ارومیه گفت: ظرفیت ۷ سد حوضه آبریز دریاچه ارومیه یک میلیارد و ۴۵۵ میلیون مترمکعب است که از این ۷ سد، سدهای مهاباد و سد بوکان با ظرفیت یک میلیارد مترمکعب از سال ۵۰ در حال بهره برداری هستند.
تغییر رژیم بارشها که باعث کاهش مدت بارش و زمان بارشها شده است، تغییر کاربری زمین‌های دیم به آبی، تغییر الگوی کشت از محصولات کم آب بر به پر آب بر و پل میانگذر دریاچه ارومیه که باعث برهم خوردن اکوسیستم و گردش آب دریاچه ارومیه شده است از دلایل اصلی خشکی دریاچه ارومیه هستند یاسر رهبر دین با بیان اینکه اگر سدها موجب خشکی دریاچه ارومیه بودند در دهه‌های ۷۰و ۸۰ شاهد پیشروی دریاچه ارومیه نبودیم، عنوان کرد: تغییر رژیم بارشها که باعث کاهش مدت بارش و زمان بارشها شده است، تغییر کاربری زمین‌های دیم به آبی، تغییر الگوی کشت از محصولات کم آب بر به پر آب بر و پل میانگذر دریاچه ارومیه که باعث برهم خوردن اکوسیستم و گردش آب دریاچه ارومیه شده است از دلایل اصلی خشکی دریاچه ارومیه هستند.
وی با اشاره بر اینکه مردم منطقه انزل و نازلو با مشکل کیفیت آب شرب مواجه هستند گفت: با از سرگیری ساخت سد نازلو با توجه به تغییرات اقلیمی از این پس سال‌های نرمال از نظر بارش نخواهیم داشت و شرایط حدی حاکم خواهد بود یعنی احتمال ترسالی یا خشکسالی در سال‌های آینده مشهود است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی افزود: جهت کنترل سیلاب و همچنین تأمین آب شرب مردم ارومیه و روستاهای منطقه انزل و محال نازلو با از سرگیری احداث این سدها میسر خواهد شد، همچنین با ذخیره سازی مناسب آب در فصول پربارش و رهاسازی در زمستان حق آبه دریاچه ارومیه با بیشترین دبی و کمترین زمان ممکن به پیکره آن می‌رسد و در نهایت علاوه بر جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز، تبخیر در مسیر رسیدن به دریاچه ارومیه نیز به حداقل می‌رسد.
وی خاطرنشان کرد: با احداث سد نازلو علاوه بر تأمین آب شرب مردم شهرستان ارومیه، مشکل حق آبه دریاچه ارومیه که به دلیل تبخیر، نفوذ آب در مسیر و برداشت‌های غیرمجاز در فصول رهاسازی کاهش می‌یافت مرتفع می‌شود.
با پایان فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه بحث آغاز سدسازی مطرح شده باید منتظر ماند و دید طرح این موضوعات تا چه اندازه می‌تواند به واقعیت تبدیل شود، در صورت اجرایی شدن این امر وضعیت دریاچه ارومیه که این روزها در شرایط بسیار بحرانی قرار دارد تا چه میزان تحت تأثیر قرار خواهد داد.