خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: بخش عمده‌ای از سرمایه دامی خراسان جنوبی شامل یک میلیون رأس دام سبک و سنگین جز جمعیت دامی عشایر این استان است و این روزها به سبب کاهش ۸۵ درصدی بارندگی‌ها و خشکسالی و به دنبال آن کاهش چشمگیر پوشش گیاهی مراتع، در کنار گرانی بی حد و حصر و کمبود نهاده‌های دامی جمعیت دامدار و عشایر استان که حرفه‌ای دیگر ندارند را در گرداب مشکلات این صنعت گرفتار کرده است.
به منظور کوتاه کردن دست دلالان و حمایت از عشایر استان طرح خرید تضمینی دام زنده از این قشر اجرایی شد که در همان آغاز کار با اما و اگرهایی همراه شد.
حال با گذشت چندین ماه از شروع اجرای این طرح با وجود قرمز بودن شرایط دامداری در استان همچنان برخی معضلات و مشکلات این طرح به قوت خود باقی است.
گویا برخی دستورالعمل‌های ابلاغی این طرح با وجود پیگیری‌های مدیران جهاد کشاورزی و عشایری استان گره به کار عشایر انداخته و گلایه‌هایی از جمله پرداخت نشدن هزینه دام خریداری شده از عشایر، شرایط خاص خرید دام‌ها و … در کنار گرانی نهاده و جولان دلالان، پایین‌تر بودن قیمت خرید دام در مقایسه با هزینه‌های چشمگیر تولید از سوی دامداران و عشایر مطرح است.
از سویی برخی ضعف‌های زیرساختی مانند نبود کشتارگاه صنعتی در کنار هزینه‌های سنگین برای حمل و نقل دام به کشتارگاه‌های استان‌های همجوار، بدهی‌های بانکی و مهلت ندادن بانک‌ها به عشایر از دیگر مشکلاتی است که مطرح می‌شود.
ردیف ردیف گلایه
یک دامدار عشایر نهبندانی در گفتگو با مهر می‌گوید: برای خرید دام عشایر در طرح اما و اگرهای بسیاری وجود دارد.
عرب با بیان اینکه هر دامی با هر وزن خاصی خریداری نمی‌شود، تصریح کرد: به سبب خشکسالی بیشتر دام‌های عشایر به وزن مد نظر در این طرح نمی‌رسند و ما ناچاریم دام مولد و ضعیف را به نرخ پایین و زیر قیمت بازار به دلالان و به صورت مدت دار بفروشیم.
وی با اذعان به اینکه نهاده‌های دامی چندین برابر افزایش قیمت داشته‌اند، گفت: مراتع خالی است و تغذیه دستی برای دام انجام می‌دهیم.
به گفته وی هزینه تولید بسیار بالاست و یک محاسبه سرانگشتی برای ما نشان می‌دهد که با این وضعیت دامداری مقرون به صرفه نیست.
دامدار عشایر طبسی هم در گفتگو با مهر به خشکی شدید و گرانی و کمبود نهاده اشاره کرد و افزود: در طرح خرید تضمینی تعدادی از دام‌هایم که شرایط طرح را داشتند توسط دولت خریداری شد.
حبیبی نسب ادامه داد: حدود ۵۰ درصد هزینه پرداخت شده و با گذشت چند ماه از خرید این دام‌ها هنوز الباقی هزینه‌ها پرداخت نشده است.
وی بیان داشت: گوشت دام سنگین این روزها از دام سبک قیمت بیشتری دارد و ما دامداران عشایر که بیشتر دام سبک داریم به شدت در حال زیان دهی هستیم چرا که به سبب نبود علوفه و گرانی نهاده‌ها در بازار آزاد و کمبود نهاده دولتی روز به روز از وزن دام کشتاری ما کم می‌شود و با اشباع بازار برای خرید دام گوشت دام سبک کاهش پیدا می‌کند.
وی تصریح کرد: دام خریداری شده در طرح خرید باید در باسکول و کشتارگاه استان دیگر وزن شود و هزینه حمل و نقل هم به عهده دامدار است و این وضعیت جز ضرر عایدی برای دامدار ندارد.
ایرادات طرح خرید دام عشایر
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی طبس هم به نمایندگی از قشر دامدار و عشایر این شهرستان گلایه و مشکلات را روی دایره خبر ریخت و گفت: تنها شهرستان طبس و عشایر این شهرستان بر اساس برآوردهای انجام شده بیش از ۲۰ هزار دام مازاد دارند و طبق اخبار و اطلاعات ارائه شده تاکنون فقط سه هزار و ۸۰۰ رأس دام این قشر آن هم به زور و ضرب و با هزار اما و اگر خریداری شده است.
مسعود رضا بندگی اظهار کرد: اگر چه قیمت خرید دام در استان ما در مقایسه با استان‌های دیگر کمی بهتر شده است اما باز هم این قیمت جوابگوی هزینه تمام شده تولید نیست چرا که نهاده‌ها افزایش قیمت چند برابری داشته است.
وی در ادامه با اشاره به گرانی نهاده‌ها و کمبود سهمیه نهاده دولتی از فاجعه‌ای در چند ماه آینده خبر داد و گفت: اگر مدیران جهادی استان برای آن تدبیر نداشته باشند جمعیت دام استان به شدت کاهش می‌یابد و تولید با مشکل مواجه می‌شود.
بندگی بیان داشت: بر اساس برآوردها ۹۹ درصد پهنه شهرستان طبس با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند و این روزها ۱۰۰ درصد تغذیه دام‌ها دستی انجام می‌شود.
وی ادامه داد: از آنجا که در روزهای جفت‌گیری و فصل رویش دام قرار داریم برای زاد و ولد مناسب دام باید تغذیه دام به درستی انجام شود و برای این کار هم نیاز به نهاده مناسب از جمله جو است اما سهمیه‌های دولتی کفاف نمی‌دهد و در بازار آزاد هم کمبود و گرانی داریم.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی طبس با بیان اینکه همچنین بیشتر سهمیه‌های جو راهی کارخانه خوراک دام برای تبدیل شدن به کنسانتره می‌شود، گفت: کاه این روزها عجیب گران شده و از کیلویی هزار تومان به ۵ و ۶ هزار تومان رسیده که با جیب عشایر همخوانی ندارد و می‌طلبد مدیران جهاد و امور دام عشایر برای حفظ زنجیره غذایی و جلوگیری از کاهش جمعیت دام و افزایش تولیدات برای تغذیه مناسب نهاده‌های بیشتری مانند جو در اختیار دامداران قرار دهند در غیر این صورت در چند ماه آینده با این تغذیه نامناسب شاهد اتفاقات ناخوشایند در دامداری خواهیم بود.
بندگی در ادامه به معایب طرح خرید تضمینی دام عشایر هم اشاره کرد و افزود: در گذشته باسکول طبس را ملاک وزن خرید دام در این طرح قرار دادند که خوب بود اما در ابلاغ جدید ملاک باسکول یزد و کشتارگاه مقصد است و کرایه حمل و نقل دام هم به عهده عشایر گذاشته شده که این نهایت بی انصافی است.
به گفته وی در گذشته این هزینه را پشتیبانی امور دام پرداخت می‌کرد و در حال حاضر با دستورالعمل‌های ابلاغی جدید توپ پرداخت هزینه‌ها به زمین عشایر افتاده و می‌طلبد بار دیگر تجدید نظر انجام شود.
دیر پرداخت شدن هزینه‌ها
وی همچنین از پرداخت ۵۰ درصد هزینه خرید دام به عشایر دامدار خبر داد و افزود: یک دامدار که جو کیلویی هزار تومان را امروز کیلویی ۶ هزار تومان خریداری می‌کند چگونه می‌تواند با این وضعیت ادامه دهد.
دبیر اجرایی نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی طبس تصریح کرد: از سویی سهمیه‌های تخصیص یافته دولتی به عشایر و دامداران هم کم است و تا واگذاری سهمیه جدید؛ باید نهاده با قیمت زیاد از بازار آزاد تهیه شود.
به گفته بندگی این روزها دستورالعمل‌های ابلاغی به بانک‌ها که رنگ و بوی اجرا هم به خود نمی‌گیرند دیگر مشکلی است که دامداری، دامداران و عشایر و کشاورزان را تحت فشار قرار داده است و برای باز پرداخت تسهیلات بانکی در روزهایی که درآمدشان به یک سوم تقلیل یافته قوز بالا قوز شده است.
وی افزود: بانک‌ها گویا مصوبات و دستورالعمل ابلاغی را برنمی تابند و با آنکه این مشکل را از مراجع مختلف مانند نمایندگان و مجلس پیگیری کرده‌ایم اما گویا مصوبات فقط روی کاغذ است و عشایر و ضامن را برای باز پرداخت تحت فشار قرار می‌دهند و خبری از مهلت نیست.
وی از وزیر جهاد می‌خواهد تا وارد میدان شود و مشکلات دامداران را از نزدیک دیده و برای خروج از این بحران اقدام در خور داشته باشد.
بندگی همچنین از پیشنهاداتی می‌گوید که به وزارت خانه ارسال شده است و می‌خواهد این خواسته‌ها که در سال گذشته نیز برای کاهش مشکلات دامداران است دوباره مورد بررسی قرار گیرند.
قیمت دام در بازار
علی افضلی رئیس میدان دام بیرجند هم در گفتگو با مهر بیان داشت: قیمت هر کیلو دام سبک بین ۴۵ تا ۵۵ هزار تومان است که در مقایسه با مدت مشابه گذشته چندان تفاوتی ندارد و این ثبات قیمت گوشت در حالی است که قیمت نهاده‌ها همواره در حال افزایش است.
به گفته وی در میدان دام هر نوع دامی خرید و فروش می‌شود و محدودیتی وجود ندارد.
به اظهار وی دام مولد هم با اینکه فصل تولید مثل است به سبب مشکلات در حوزه دامداری کشتار می‌شود.
این گفته‌ها و قیمت‌ها هم در حالی مطرح می‌شود که نرخ خرید دام از عشایر از نظر دامداران توسط دولت کم است و جوابگوی هزینه‌های تولید نیست.
برخی محدودیت‌های طرح خرید دام عشایر
مدیر پشتیبانی امور دام جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفتگو با مهر از پرداخت ۱۰۰ درصد مطالبات دامداران طی هفته جاری خبر داد و بیان داشت: برای طرح خرید تضمینی سقف و محدودیتی وجود ندارد و دام‌های دارای شرایط طرح خریداری و هزینه‌ها هم به موقع پرداخت می‌شود.
مهدی روشن ادامه داد: تا پیش از این بخشی از مطالبات دامداران باقی مانده بود که در هفته جاری همه مطالبات پرداخت شد و مشکلی از این نظر وجود ندارد.
وی تصریح کرد: همچنین روزانه توانایی خرید ۵۰۰ تا ۶۰۰ رأس دام دارای شرایط طرح وجود دارد و باید اعلام شود که در این طرح دام کم وزن و مولد و آبستن خریداری نمی‌شود.
وی توضیح داد: در این طرح به ازای خرید هر کیلو دام زنده از عشایر سه کیلو نهاده جو به دامدار با نرخ دولتی عرضه می‌شود و مشکلی از نظر تأمین نهاده و خرید دام هم وجود ندارد.
به گفته وی در دستورالعمل اول ابلاغ شده در طرح از نظر محل خرید و باسکول و.. معایبی وجود داشت که با پیگیری‌های متعدد مشکلات رفع شد و با آنکه طبق دستورالعمل باسکول یزد ملاک خرید دام بود اما با پیگیری باسکول استان ملاک قرار گرفت.
مدیر پشتیبانی امور دام خراسان جنوبی عنوان کرد: همچنین با آنکه می‌بایست در استان و در طرح فقط ۲۰ درصد دام‌های خریداری شده از عشایر بز و میش باشند اما ما خرید ۸۰ درصدی داشتیم.
به گفته روشن برای تأمین نهاده هم مشکلی وجود ندارد و باید اعلام کنیم اگر در طول سال گذشته ۹۰ هزار تن نهاده توزیع کردیم امسال و طی این مدت بیش از ۸۲ هزار تن نهاده دولتی توزیع شده است.
روشن تصریح کرد: همچنین در دوره اول اجرای طرح اگر چه به استناد دستورالعمل ملاک وزن دام کشتارگاه بود و هزینه حمل و نقل هم به عهده دامدار بود اما با مساعدت و پیگیری انجام شده ملاک وزن دام در محل دامداری قرار گرفت اما در دستورالعمل دوم ابلاغ شده ملاک وزن دام در مقابل کشتارگاه است.
وی مسئول جمع‌آوری و شناسایی دام‌های قابل خریداری از محله‌های عشایری نقاط مختلف استان را، اداره کل امور عشایری و تشکل‌های آن اعلام کرد و گفت: شرکت پشتیبانی امور دام فقط عامل خرید است.
وی با بیان اینکه دام مازاد عشایر استان به دلیل شرایط خشکسالی و کمبود نهاده خریداری و برای کشتار اغلب به استان یزد ارسال می‌شود، گفت: در زمینه کشتارگاه و عدم ارسال دام به استان‌های مجاور با محدودیت مواجه هستیم.
خرید ۱۶ هزار رأس دام عشایر
مدیر کل امور عشایر خراسان جنوبی در گفتگو با مهر با اشاره به کاهش ۶۲ درصدی بارندگی‌ها که سبب وارد کردن خسارت به ۸۰ درصد مراتع در اختیار عشایر و کاهش کیفیت علوفه‌های موجود شده است، گفت: بیش از ۸۵۰ میلیارد تومانی خشکسالی به عشایر خسارت وارد کرده است.
مهدی عصمتی پور عنوان کرد: با این وضعیت ۱۰۰ درصد دام‌های عشایر دستی تغذیه می‌شوند و به سبب تداوم این وضعیت تولیدات دامی عشایر استان با کاهش ۵۰ درصدی مواجه شده است.
به گفته وی توزیع نهاده‌های دامی در بین عشایر افزایش دو برابری داشته است و در طرح اجرای خرید دام عشایر که از خرداد ماه اجرایی شد تاکنون بیش از ۱۶ هزار رأس دام خریداری شده است که با توجه به ضعف‌های زیرساختی موجود باز هم جز استان‌های پیشرو در طرح بوده‌ایم.
طرح خرید تضمینی دام اگر چه برای کمک به عشایر اجرایی شد اما حال با گذشت چندین ماه از شروع طرح و خرید بیش از ۱۶ هزار رأس دام برخی دستورالعمل‌های ابلاغی که به سبب ضعف‌های زیرساختی مانند نبود کشتارگاه در استان و … سبب تحمیل هزینه‌های گزاف بر عشایر دامدار شده و می‌طلبد تا اقدامی مناسب برای کم کردن بار مشکلات عشایر و صنعت دامداری استان برداشته شود.