علیرضا شاهرخی پخش‌کننده بین‌المللی فیلم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره سیر صعودی عطش فیلمسازان کوتاه برای حضور در جشنواره‌های سینمایی گفت: هر سینماگری علاقمند است فیلمش دیده شود و در جشنواره‌ها شرکت کند. این علاقمندی طبیعی است. اما متأسفانه در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد دیده شدن حتی نابه‌جا و حتی در جشنواره‌های خیلی‌خیلی کم‌ارزش هم برای عده‌ای تبدیل به ارزش شده، مشکل کمی عقب‌تر هم رفته و برخی فیلمسازان در زمان ساخت فیلمشان، نگاه‌شان به جشنواره‌هاست.
وی ادامه داد: بارها در گفتگو با فیلمسازان جوان از آن‌ها خواسته‌ام که برای جشنواره‌های فیلم نسازند. فیلمی را که دل‌شان می‌خواهد بر اساس دانشی که دارند، بسازند، بعد به جشنواره فکر کنند. نه تنها در فیلم کوتاه که در سینمای بلند هم شاهد هستیم که عده‌ای شرکت در هر جشنواره‌ای را برای خود افتخار به حساب می‌آورند. برخی حتی اصول اولیه را هم رعایت نمی‌کنند، یعنی ممکن است فیلم خوبی هم ساخته باشند اما به جای رعایت اولویت‌ها و حضور در جشنواره‌های معتبر و مهمتر سراغ رویدادهای کم‌اهمیت‌تر می‌روند.
اولویت برای پخش‌کننده‌های حرفه‌ای چیست؟
این پخش‌کننده سینمای کوتاه در ادامه گفت: هر کس اندک آشنایی با این حوزه داشته و همزمان عجله‌ای برای دیده‌شدن نداشته باشد، با یک برنامه‌ریزی درست در این حوزه حرکت می‌کند. ما در هر دسته‌بندی‌ای از فیلم کوتاه یا بلند، جشنواره‌هایی داریم که جشنواره‌های «خوب» محسوب می‌شوند. تلاش هر پخش‌کننده‌ای در درجه اول، حضور در این جشنواره‌هاست. طبیعتاً هر چه فیلم در جشنواره‌های بزرگ‌تر و معتبرتر انتخاب و دیده شود، در مراتب بعد در جشنواره‌های کم‌اهمیت‌تر هم می‌تواند حضور داشته باشد. این اولین استراتژی‌ای است که هر پخش‌کننده‌ای مدنظر دارد. فیلمسازان هم باید به آن توجه داشته باشد.
وی با اشاره به عجله برخی فیلمسازان برای دیده‌شدن در جشنواره‌ها بیان کرد: برای عده‌ای کیفیت جشنواره‌ها مهم نیست و بیشتر به دنبال کمیت حضور هستند. به همین دلیل در هر جشنواره‌ای که فیلمشان را می‌پذیرد، حضور پیدا می‌کنند. در بخش رسانه‌ای هم ما دچار مشکل هستیم چرا که خیلی به این نکات توجه نمی‌شود. به‌ویژه در شرایط فعلی که فضای مجازی قدرت گرفته است و هر حضور جشنواره‌ای که الزاماً خیلی اهمیت خبری هم ندارد، مورد توجه قرار می‌گیرد.
شاهرخی در ادامه صحبت‌های خود افزود: بخشی از ماجرا هم به پخش‌کننده‌هایی برمی‌گردد که تعدادشان در سال‌های اخیر زیاد هم شده است. این پخش‌کننده‌ها به شکل موردی و یا پکیجی، پول از فیلمسازان دریافت می‌کنند. گاهی ثبت‌نام یک فیلم در یک جشنواره نیاز به پرداخت مبلغ دارد که از ۱۰ الی ۱۵ دلار این مبالغ شروع می‌شود تا ۱۰۰ دلار. این بحثش جدای از نکته‌ای است که می‌خواهم عرض کنم. برخی پخش‌کننده‌ها هستند که مثلاً به یک فیلمساز می‌گویند ما ۱۵ میلیون تومان می‌گیریم برای حضور فیلمت در ۱۰۰ جشنواره. وقتی روال به این شکل می‌شود، برای آنکه آمار حضور جشنواره‌ای یک فیلم بالا برود باید ثبت‌نام‌های بیشتری هم صورت بگیرد که خواه‌ناخواه فرد به سمت جشنواره‌هایی با کیفیت پایین‌تر کشیده می‌شود.
فیلمسازان اندکی صبر و حوصله داشته باشند
وی تأکید کرد: این معضل یک پدیده چند جانبه است که پخش‌کننده، فضای رسانه‌ای و فیلمساز به‌عنوان مالک فیلم در آن دخیل هستند. این سه عامل گاهی دست به دست هم می‌دهند و اتفاقاتی را رقم می‌زنند که خیلی خوشایند نیست. شاهد هستم افرادی که به من مراجعه می‌کنند، وقتی می‌بینند ما مبلغی دریافت نمی‌کنیم و تنها در صورت موفقیت در فروش فیلم، درصدی را می‌گیریم، باور نمی‌کنند و محترمانه می‌گویند که شما انگار این کاره نیستید! فیلمسازان ما باید اندکی صبر و حوصله داشته باشند، به پخش‌کننده باید اجازه دهند تا فرآیند اصولی این ماجرا طی شود. اینکه بخواهند زودتر به جشنواره‌ها برسند و برای آن خبر کار کنند، این آسیب است. رسانه‌ها هم باید دقت داشته باشند تا روی خبرهای واقعاً مهم در این حوزه مانور بدهند. هر خبر و هر جشنواره‌ای ارزش توجه ندارد.
این پخش‌کننده درباره مانور رسانه‌ای برخی فیلمسازان روی تعداد حضورهای جشنواره‌ای آثارشان مطرح کرد: گاهی فیلمساز روی تعداد ثبت‌نام فیلمش در جشنواره‌های بین‌المللی مانور می‌دهد و مثلاً می‌گوید در ۴۰۰ جشنواره ثبت‌نام کرده‌ام که اساساً هیچ ارزشی ندارد. اگر فیلمی در ۴۰۰ جشنواره حضور پیدا کرده و به نمایش درآمده است، طبیعتاً اعتباری برای آن فیلم محسوب می‌شود که البته در واقع چنین ارقامی وجود ندارد و مثلاً یک فیلم در ۵۰ جشنواره شاید حضور داشته باشد.
وی در عین حال تأکید کرد: در این موارد وزن جشنواره‌ها هم مسئله است. برخی جشنواره‌ها مثل ایدفا در حوزه فیلم مستند، جشنواره‌های اسمی و سنگین محسوب می‌شوند و از این جهت اهمیت دارند که می‌دانید اگر فیلم شما به «ایدفا» برود، همه آدم‌هایی که در حوزه فیلم مستند فعال هستند، این رویداد را رصد می‌کنند. پس حضور در چنین رویدادی حائز اهمیت است. یا جشنواره‌ای اعتبار اسمی دارد، یا احتمال فروش فیلم در آن وجود دارد، یا جوایز نقدی خوبی دارد و یا حداقل احتمال حضور عوامل در آن وجود دارد. یک جشنواره حداقل یکی از این چهار مورد را باید داشته باشد تا بگوییم ارزش حضور دارد. وقتی ملاک کلن به سمت کمیت می‌رود، شاهد کم‌توجهی به این موارد هستیم.
جشنواره‌ها باید ویترینی برای فروش فیلم باشند
شاهرخی در ادامه توضیح داد: جشنواره از نگاه ما به‌عنوان پخش‌کننده، ویترینی برای فروش فیلم است. همه تلاش ما از حضور یک فیلم در جشنواره این است که در نهایت بتوانیم آن را بفروشیم. اگر بخواهیم در تعداد بالایی جشنواره حضور داشته باشیم و نتوانیم فیلم را هم بفروشیم ارزش خبری پیدا نمی‌کند. هر کدام از جشنواره‌ها، یکی از چهار المان بالا را پررنگ‌تر در اختیار داشته باشد، قطعاً اعتبار و اهمیت حضور در آن هم بیشتر است. فیلمی که به جشنواره‌ای مانند «ونیز» می‌رود، اولاً شانس دیده شدنش بیشتر می‌شود، ثانیاً احتمال فروش بیشتری دارد، شانس جایزه نقدی خوب دارد و شرایط حضور عوامل فیلم هم در آن می‌تواند فراهم باشد، پس هر چهار عامل اصلی را دارد که به یک فیلم اعتبار بدهد.
این پخش‌کننده درباره اهمیت افزایش دانش فیلمسازان در حوزه حضورهای جشنواره‌ای هم گفت: در دهه هفتاد که ما کار در این حوزه را آغاز کردیم، تنها یک تقویم سالیانه از جشنواره‌ها وجود داشت که از سوی نشریه ورایتی منتشر می‌شد و در دفاتر پخش براساس آن کار می‌کردیم. از مقطعی همان جدول هم پولی شد، دیگر نتوانستیم آن را تهیه‌کنیم و پیدا کردن اطلاعات مرتبط با جشنواره‌ها بسیار سخت بود. امروز اما ده‌ها پلتفرم وجود دارد که به راحتی اطلاعات جشنواره‌ها را در اختیار شما قرار می‌دهد و به راحتی هم می‌توانید از طریق همان‌ها ثبت‌نام کنید. البته اگر قرار است تهیه‌کننده یا کارگردانی خودش از این پلتفرم‌ها استفاده کند و جشنواره‌های خوب را شناسایی کند، نیاز به تخصص دارد. یک پخش‌کننده حرفه‌ای و مجرب این مسائل را به خوبی بلد است اما چون برخی از این دوستان می‌خواهند سریع به نتیجه برسند و سریع آمار حضور جشنواره‌ای به‌دست بیاورند، سراغ پخش‌کننده‌ها نمی‌آیند و می‌گویند خودمان این کارها را می‌کنیم.