حسین مروتی، جمعیت شناس و عضو کمیته مطالعات جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص دلایل مؤثر بر کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: چند عامل مختلف در خصوص کاهش نرخ باروری وجود دارد که متأسفانه تعداد فرزندان ما در بازه زمانی ۵۵ تا ۶۵ از ۶.۵ فرزند به ۱.۶ دهم فرزند رسیده است؛ ازجمله عواملی که در این خصوص نام برده می‌شود تغییر سبک زندگی، گذار از سبک سنتی به مدرنیته، برنامه‌های تنظیم خانواده از دلایل این کاهش چشمگیر است.
عضو کمیته مطالعات جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: موفقیت برنامه‌های تنظیم خانواده در سال‌های ۶۵ تا ۷۱ سبب شد که ما یک سوم باروری خود را از دست داده و به نظر می‌رسد که دلیل کاهش چشمگیر نرخ جمعیت تغییر سبک زندگی و یا پیشروی به سوی مدرنیته نباشد و اینجا این سوال مطرح است که ظرف شش سال چه اتفاقی افتاده است که ما به این نرخ پایین رسیده‌ایم؟
وی بیان کرد: به نظر می‌رسد در ابتدای کار برنامه‌های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت نقش مؤثری داشته‌اند؛ برای مثال در این سال‌ها نرخ طلاق در پایین‌ترین میزان خود قرار داشته است و در نیم قرن اخیر کمترین آمار طلاق مربوط به سال ۷۱ بوده است.
مروتی عنوان کرد: برنامه کنترل جمعیت به این شکل نبود که به مردم داده شد برای مثال ما ۱۳ روش جلوگیری از بارداری را به خصوص روش‌های هورمونی که بسیار مضر هستند را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار دادیم؛ تنظیم خانواده صرفاً دادن این اطلاعات به مردم نبود بلکه القای یک طرز تفکر به مردم بود که بهانه‌های مختلف شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» را القا می‌کرد، به بیان دیگر به مردم آموزش می‌داد که فرزندآوری بیش از دو یا سه فرزند ضد ارزش است.
این جمعیت شناس تصریح کرد: این مسئله به صورت ویژه از طریق شبکه گسترده بهداشت و سلامت که تا دور افتاده‌ترین روستاهای کشور هم نیرو دارد منتقل شد و ارزش کم فرزندآوری را القا کردند و فرزند بیشتر را ضد ارزش دانستند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر اگر به خاطرات افرادی که در این سال‌ها فرزندآوری داشته‌اند مراجعه کنید شاهد تجربه‌های تلخ شأن هستید؛ متأسفانه هنوز هم رسوبات این تربیت باقی مانده است.
مروتی خاطرنشان کرد: اخیراً هم نحوه برخورد با مادران به هنگام زایمان بسیار چالش برانگیز و قابل تأمل و بسیار تلخ است؛ بنابراین برنامه کنترل جمعیت از طریق القای همین ارزش فرزندآوری کمتر بسیار مؤثر بوده است، در کنار این موارد دیگری نیز در کاهش نرخ جمعیت ما مؤثر است.
این جمعیت شناس با اشاره به اینکه جامعه ما به سمت فردگرایی سوق پیدا کرده است بیان کرد: متأسفانه مردم ما فردگراتر شده‌اند که این مسئله هم ناشی از همان شعار تنظیم خانواده است به بیان دیگر ما بر روی فردگرایی سرمایه گذاری کردیم و حاصل آن نرخ پایین جمعیت است.
عضو کمیته مطالعات جمعیت شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: مسئله دیگری که در خصوص کاهش نرخ جمعیت بسیار مؤثر است ایجاد ترس از فرزندآوری در بحث‌های اقتصادی، به خطر افتادن سلامت و عدم تربیت درست فرزندان و یا کمبود منابع زیست محیطی برای جمعیت بیشتر همگی از بهانه‌هایی است که برای عدم فرزندآوری القا شد.
وی در خصوص وجود طرح‌هایی مانند «طرح جوانی جمعیت» برای افزایش جمعیت گفت: در تمام زمینه‌هایی که نام بردم طرح جوانی جمعیت می‌تواند سبب تغییر فضا شود و حتی در بعضی از موارد می‌تواند تحول و انقلابی را به وجود آورد؛ برای مثال فضای آموزش عالی ما که ضد ازدواج و فرزندآوری است را می‌تواند به طور کامل دگرگون کند و در بعضی از حیطه‌ها که حرفی برای گفتن نداشته‌ایم هم می‌تواند مؤثر واقع شود برای مثال باید نظارتی بر روی شیطنت‌های بین‌المللی در بحث فرزندآوری باشد که بسیار اتفاق خوبی است.
مروتی اظهار کرد: تا پیش از این نهادهای بین‌المللی مانند صندوق جمعیت سازمان ملل کنترل جمعیت را پیش می‌برد و ما هم نظاره‌گر بودیم و متأسفانه هزینه‌های بسیار زیادی را در راه اهداف آنها می‌کردیم اما با وجود این طرح به اعتقاد من اتمسفر فرهنگی کشور تغییر خواهد یافت به شرط اینکه این طرح تصویب شود.