خبرگزاری مهر - گروه استانها؛ زمین‌های خشکیده، بارانی که چند سال است بر تن تشنه و تفدیده سیستان نباریده، در کنار زخم عدم دریافت حق آبه رودخانه هیرمند از کشور افغانستان این روزها شرایط سخت و عجیبی را بر مردمان این دیار اساطیری تحمیل کرده است، دشت سیستان که زمانی سرسبزترین منطقه جنوب شرق ایران بود چندسالی است که بر اثر قهر طبیعت و بی مهری همسایه شرقی به کویری خشک تبدیل شده و خشکسالی و طوفان‌های شن بسیاری از مردم این سامان را مجبور به مهاجرت و زندگی را برای بازماندگان سخت و طاقت فرسا کرده است.
البته موضوع خشکسالی سیستان و بلوچستان و پرداختن به معضلات ناشی از آن اصلاً موضوع تازه و جدیدی نیست و سال هاست که در رسانه‌ها مطرح می‌شود اما نگرانی اصلی اینجاست که تاکنون هیچ اقدام مطالعاتی و عملیاتی دقیقی برای بررسی این مهم در این منطقه استراتژیک کشور انجام نشده است.
از سوی دیگر خشک شدن دریاچه هامون این روزها به یک معضل مهم زیست محیطی برای منطقه و شاید دنیا تبدیل شده و متأسفانه به تبع این اتفاق شرایط زندگی در سیستان و بلوچستان بسیار سخت‌تر از گذشته شده و مردمان این منطقه با معضلاتی همچون آلودگی هوا، بیماری‌های قلبی و ریوی، بیکاری، مهاجرت و حاشیه نشینی رو به رو هستند.
گفتنی است، خبرگزاری مهر پیش از این در گزارش‌های متعددی به این موضوع و اثرات آن اشاره و حتی راهکارهای عملیاتی در خصوص مواجهه با بحران کم آبی در سیستان و بلوچستان ارائه کرده که استفاده از آب‌های ژرف و موضوع انتقال آب از دریای عمان از آن جمله است.
لزوم ادامه اکتشافات آب‌های ژرف در سیستان و بلوچستان
شهاب قنبری، کارشناس حوزه آب و انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: در راستای حل معضل آب در استان سیستان و بلوچستان موضوعات مختلفی از جمله انتقال آب از دریای عمان، بحث حفر چاه‌های ژرف، پیگیری دریافت حق‌آبه تالاب بین‌المللی هامون از کشور افغانستان و همچنین جلوگیری از تبخیر آب موجود از جمله مواردی است که باید به صورت همزمان آنها را پیگیری کرد.
وی با تاکید بر اینکه تنها با پیگیری یکی از این موارد نمی‌توان معضل کمبود آب در سیستان و بلوچستان را رفع کرد، افزود: استفاده از آب‌های ژرف تجدید پذیر این روزها به عنوان یکی از منابع طبیعی زیرزمینی و یک سرمایه استراتژیک در دنیا شناخته می‌شود که با توجه به خشکسالی‌های اخیر خصوصاً در مناطق شرقی و جنوب شرقی کشور، شناخت این منابع راهبردی بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
این کارشناس حوزه آب و انرژی با تاکید بر لزوم ادامه اکتشافات آب‌های شرف در استان سیستان و بلوچستان تصریح کرد: البته قطعاً اینکه بگوییم با حفر چاه‌های ژرف مشکل کمبود آب در استان سیستان و بلوچستان به کلی رفع خواهد شد، اغراق است، اما با یک دید منطقی احتمالاً بخشی از مشکل آب شرب و بهداشتی این منطقه استراتژیک و کم آب کشور حل می‌شود.
استخراج آب‌های ژرف در سیستان‌و بلوچستان که سال‌هاست با کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند هزینه کمتری نسبت به تصفیه آب دارد همچنین هزینه انتقال و پمپاژ هم نخواهد داشت
وی ادامه داد: استخراج آب‌های ژرف در سیستان‌و بلوچستان که سال‌هاست با کم آبی دست و پنجه نرم می‌کند هزینه کمتری نسبت به تصفیه آب دارد همچنین هزینه انتقال و پمپاژ هم نخواهد داشت.
قنبری با اشاره به اینکه آب‌های موجود در اعماق زمین به دو دسته فسیلی و تجدید پذیر دسته بندی می‌شوند، گفت: خوشبختانه طبق اعلام کارشناسان آب‌های جاری در اعماق زمین در منطقه شرق و جنوب شرق کشور از نوع تجدید پذیر بوده و آب حاصل از آن هم احتمالاً قابل شرب است ضمن اینکه در کویر ایران هم این آب قابل دستیابی است.
وی افزود: البته در حال حاضر برخی از فعالان محیط‌زیست به دلایل مختلف، مخالف برداشت از آب‌های ژرف هستند اما کشورهایی چون استرالیا، کانادا، آمریکا و حتی عربستان از این آب‌ها برداشت کرده و می‌کنند و در شرایط فعلی ظاهراً به نظر می‌رسد ما هم با تعدیل بهره وری می‌توانیم بخشی از نیازمان را از این راه تأمین کنیم.
این کارشناس حوزه آب ادامه داد: خوشبختانه مطالعات اکتشافی انجام شده توسط شرکت‌های دانش بنیان کشور در سال‌های اخیر در این خصوص موفقیت آمیز بوده و با تلاش و همت متخصصان ایرانی دست یابی به این منابع در اعماق زیاد میسر شده اما همچنان نیاز به مطالعه و بررسی بیشتر دارد.
شناسایی منابع جدید آبی یکی از راه‌های برون رفت از بحران است
حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: در حال حاضر برای تأمین آب مورد نیاز مردم سیستان و بلوچستان چند هدف را به صورت همزمان دنبال می‌کنیم که استخراج آب ژرف، انتقال آب از دریای عمان، جلوگیری از تبخیر آب چاه نیمه‌ها و پیگیری حق آبه هامون از مهمترین اهداف برای تأمین آب مورد نیاز این منطقه است.
وی با اشاره به اینکه در برآوردهای اولیه پیش بینی شده که ۲ هزار میلیارد آب از چاه‌های ژرف منطقه سیستان برداشت شود، افزود: در زمینه حفر چاه‌های ژرف تاکنون نتایج امیدبخشی حاصل شده و در این راستا تاکنون ۱۰۰ نقطه در استان سیستان و بلوچستان برای حفر چاه ژرف جانمایی شده است.
رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی گفت: سیستان که روزی انبار غله ایران بود حالا شهرهایش روزانه با طوفان‌های سهمگین و اثرات آن رو به رو است و موجب مهاجرت تعدادی از ساکنین این منطقه به حاشیه شهرها شده است.
وی با بیان اینکه با توجه به بحران آبی استان سیستان و بلوچستان، شناسایی منابع جدید یکی از راه‌های برون رفت از بحران آب است، تصریح کرد: دیپلماسی ناکارآمد آبی در دریافت حق‌آبه هامون و سیاست‌های نابجای کشاورزی در دولت‌های گذشته توسط دولت سیزدهم باید اصلاح شود.
شهریاری با اشاره به اینکه یکی دیگر از منابع مطمئن تأمین آب انتقال آب از دریای عمان است، گفت: از همین رو بهره‌برداری از خط اول و عملیات اجرایی خطوط دوم و سوم طرح انتقال آب خلیج فارس به فلات مرکزی ایران و همچنین عملیات اجرایی انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان به صورت همزمان در تاریخ ۲۴ اسفند ماه سال ۹۹ با دستور رئیس جمهور وقت آغاز شد.
نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اما تاکنون هیچ اقدام عملیاتی در این خصوص انجام نشده که امیدواریم دولت سیزدهم هرچه سریع‌تر در این خصوص اقدامات لازم را مدنظر داشته باشد.
لزوم فعال سازی بخش خصوصی برای تسریع در حفر چاه‌های آب ژرف
حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان و بلوچستان در نشست بررسی و رفع مشکلات آبی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: در خصوص موضوع چاه ژرف مقرر شد موضوع نهایی شدن تأمین برق چاه شماره ۳ منطقه سیستان توسط شرکت توزیع برق استان پس از تنظیم توافق‌نامه سازمان مدیریت استان در اسرع وقت پیگیری و اجرایی شود.
وی افزود: برای ۷ چاه باقی‌مانده ژرف حوزه سیستان شرکت آب و فاضلاب استان پیگیری برای تسریع در روند اجرایی پروژه را حداکثر طی ۲ هفته پیگیری و اقدام کند.
استاندار سیستان و بلوچستان بیان کرد: موضوع حفر ۲ چاه ژرف در منطقه «گشت» شهرستان سراوان و حوزه شهرستان خاش توسط آب و فاضلاب استان پیگیری و اقدام شود.
پس از اتمام کار دکل حفاری چاه شماره ۳ ژرف موضوع شروع پروژه حفاری چاه ۴ ژرف سیستان پیگیری و اجرایی شود
وی اظهار داشت: پس از اتمام کار دکل حفاری چاه شماره ۳ ژرف موضوع شروع پروژه حفاری چاه ۴ ژرف سیستان توسط آب منطقه‌ای و آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان پیگیری و اجرایی شود.
مدرس خیابانی گفت: آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان مکاتبه‌ای پیرامون انتقال آب «تهلاب» به زاهدان به امضای استاندار خطاب به وزیر نیرو تنظیم و پیگیری کند.
وی ادامه داد: برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی جلسه تخصصی با سرمایه‌گذاران شاخص توسط معاونت هماهنگی امور اقتصادی و سازمان صمت پیگیری و حداکثر طی یک ماه آینده صورت پذیرد.
استاندار سیستان و بلوچستان بیان کرد: صدور مجوز دستگاه‌های آب شیرین کن توسط بخش خصوصی و خرید تضمینی آن توسط آب منطقه‌ای و شرکت آب و فاضلاب پیگیری و اجرایی شود.
وی با بیان اینکه خط انتقال آب ۷۰۰ مربوط به شهرستان زهک تا پایان ماه جاری توسط شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان به بهره‌برداری برسد گفت: ۱۰ چاه حفر شده در منطقه «سردرگان» برای حوزه کشاورزی (کشت پنبه) توسط آب منطقه‌ای در اختیار جهاد کشاورزی استان قرار گیرد.
مدرس خیابانی گفت: آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان حداکثر طی ۲ هفته آینده موضوع توسعه بخش کشاورزی و تأمین آب آن در منطقه «بمپور» را بررسی و نتیجه را اعلام کنند.
سومین چاه آب ژرف منطقه سیستان به آب رسید
پس از افتتاح و بهره برداری از چاه‌های ژرف اول و دوم خوشبختانه روز گذشته سومین چاه آب ژرف سیستان روز یکشنبه ۹ آبان در شهرستان نیمروز به آب رسید و حجت الاسلام مجتبی عزیزی امام جمعه زابل، به همراه تعدادی از مردم سیستان در آن منطقه نماز شکر به جا آوردند.
در مجموع نکته حائز اهمیت اینجاست که خشکسالی به عنوان پدیده‌ای آرام و خزنده با گسترش مکانی زیاد هر ساله خسارات بسیار زیادی را به بخش‌های مختلف سیستان و بلوچستان وارد می‌سازد اما این روزها اوضاع بسیار وخیم‌تر شده است به گونه‌ای که با خشک شدن آب چاه نیمه تأمین آب شرب بیش از نیمی از جمعیت استان با مخاطره روبه رو می‌شود و قطعاً موضوع آب شرب به هیچ عنوان قابل چشم پوشی نیست از همین رو بنابر گفته کارشناسان با حفر و بهره برداری از چاه‌های ژرف بخشی از درد خشکسالی در شمال استان تسکین می‌یابد.