خبرگزاری مهر - گروه استانها- سکینه اسمی: آذربایجان غربی سالانه با تولید بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سیب، قطب این محصول استراتژیک و اقتصادی در کشور به شمار می‌رود اما هر سال به جای طعم شیرین رکورد زنی تولید و صادرات کام باغداران و مردم به دلیل غفلت و بی توجهی و موانع متعدد تلخ می‌شود.
هر سال نبود سورت و بسته بندی مناسب با نیاز بازارهای جهانی، مشکلات ارزی، کمبود ناوگان یخچال دار و عدم بازاریابی مناسب زخم کهنه ای بودند که با آغاز برداشت سیب سر باز می‌زدند و مسئولان در دقایق ۹۰ با نشست‌های پی در پی سعی در رفع این مشکلات داشتند اما امسال کمبود کشتی، بالا بودن تعرفه‌های ناوگان دریایی، عدم تعهد گمرک برای اعطای مشوق‌های صادراتی، فراهم نبودن زیرساخت‌های ثبت سفارش، تعهد ارزی و تعلیق کارت‌های بازرگانی برخی صادرکنندگان استان و تعلل صدور محصولات کشاورزی در برخی مرزها به همراه مشکلات قدیمی بازار سیب استان موجب شد بازار قطب سیب ایران با چالش‌های جدی تری مواجه شود.
وجود ۲۲ واحد سورت و بسته بندی مطابق با بازارهای روز دنیا، پیدا کردن بازارهای جدید از جمله هند و افغانستان و پاکستان در سال‌های اخیر و تلاش‌ها برای رفع تعهد ارزی هم تاکنون نتوانسته این زخم کهنه بازار سیب استان را در آذربایجان غربی التیام ببخشد.
مسائل سیاسی در کشور افغانستان و مسائل اخیر منطقه بر بازار سیب ایران نیز سایه انداخته و اگر مسئولان به موقع برای رفع موانع صادراتی سیب‌های تولیدی آذربایجان غربی چاره اندیشی نکنند تنها بازارهای هدف این محصول اقتصادی از جمله هند، پاکستان، کشورهای اوراسیا و افغانستان از دست خواهد رفت.
گرمای هوا و زودرس بودن سیب‌های تولیدی به دلیل بالا بودن میزان قند فرصت محدود چندماهه صادرات در آذربایجان غربی را محدودتر کرده و اگر تا عید ۸۵۰ هزار تن سیب تولیدی با کیفیت آذربایجان غربی صادر نشود باید منتظر ضررهای اقتصادی بالایی در استانی که معیشت بیش از ۶۰ درصد مردم آن وابسته به کشاورزی است بود.
امرارمعاش بیش از ۶۰ هزار خانوار روستایی و شهری در استان به صنعت سیب‌درختی وابسته است، ۱۰ هزار نفر نیز به‌صورت غیرمستقیم پس از تولید در امر برداشت، بسته‌بندی فروش، صادرات و سایر بخش‌های مرتبط با این محصول فعالیت می‌کنند.
ایران، چهارمین تولیدکننده سیب جهان با سه میلیون و ۴۰۰ هزار تن تولید محصول است و آذربایجان غربی اولین تولیدکننده سیب کشور با سالانه حدود یک‌میلیون تن سیب در ارقام مختلف است ولی سهم بسیار اندکی از بازارهای کشورهای همسایه در اختیار سیب تولیدی آذربایجان غربی است که نیازمند یک آسیب‌شناسی جدی و تدابیر مثمر ثمر برای حضور در بازارهای منطقه است.
۸۵۰ هزار تن سیب درجه یک و دو آذربایجان غربی چشم انتظار صادرات
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه در حال حاضر ۸۵۰ هزار هکتار سیب درجه یک و مقداری سیب درجه ۲ دارای کیفیت بالا در انتظار صادرات هستند، گفت: به دلیل شرایط اقلیمی و آشنایی باغداران استان با سیب امسال میزان تولید سیب و کیفیت آن در آذربایجان غربی افزایش یافته است.
اکبر کرامتی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه از مجموع یک میلیون و ۳۰۰ هزار تن سیب تولیدی در سال جاری، حدود ۹۰۰ هزار تن به صورت صادراتی و تازه خوری روانه بازار شده است، افزود: از این میزان ۸۵۰ هزار تن سیب درجه یک و دو صادراتی دارای کیفیت خیلی خوب هستند.
وی با بیان اینکه آذربایجان غربی سهم ۵۰ تا ۶۰ درصدی در ذخیره و انبار سیب‌های صادراتی کشور دارد، ادامه داد: امسال نیز بیش از ۸۵۰ هزار تن سیب ذخیره‌شده در سردخانه‌های استان از کیفیت بالای صادراتی برخوردار است.
در حال حاضر با فرصت اندک سه‌ماهه برای صادرات سیب‌های انبارشده در سردخانه‌های استان مواجه هستیم، باید در این فرصت اندک با حل موانع صادراتی به همراه اعمال تشویق‌ها و نیز جوازهای لازم صادرات سیب روان‌سازی شود وی با اشاره به اینکه اقدامات اداری با نهادهای ذی‌ربط برای حل موانع صادراتی سیب صورت گرفته است، گفت: در حال حاضر یکی از موانع مهم پیش روی صادرات به‌خصوص صادرات سیب پیمان‌سپاری ارزی و برگشت ارز حاصل از صادرات به کشور است، به دلیل تحریم‌ها و نبود بانک یا صرافی بین کشور ایران و کشورهای صادرکننده برای برگشت ارز حاصل از صادرات، صادرکنندگان با مشکل جدی مواجه هستند.
کرامتی با اشاره به تعلیق کارت‌های بازرگانی عده‌ای از صادرکنندگان به دلیل مشکل تعهد ارزی اضافه کرد: امسال این مشکل تا حدودی برطرف شده و دولت نیز اقداماتی برای حل مشکل رفع تعهد ارزی برداشته است که امیدواریم این روند صادرات سیب استان را تسهیل بخشد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه در حال حاضر با فرصت اندک سه‌ماهه برای صادرات سیب‌های انبارشده در سردخانه‌های استان مواجه هستیم، گفت: باید در این فرصت اندک با حل موانع صادراتی به همراه اعمال تشویق‌ها و نیز جوازهای لازم صادرات سیب روان‌سازی شود چراکه در صورت بی‌توجهی در ماه‌های آتی با مشکل جدی مواجه می‌شویم.
۲۲ گروه سورت و بسته بندی سیب در آذربایجان غربی فعالیت می‌کند
کرامتی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۲ گروه سورت و بسته بندی سیب در استان مشغول به فعالیت است، گفت: با توجه به میزان تولید بالای سیب این میزان جوابگو نیست و باید برای تسریع در روند صادرات افزایش یابد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی کمبود کامیون‌های یخچال دار را از دیگر مشکلات صادرکنندگان سیب استان ذکر و خاطرنشان کرد: کمبود و نبود کامیون‌های یخچال دار به دلیل فسادپذیر بودن محصولات کشاورزی در صورت طولانی شدن روند صادرات مهمترین مشکل بخش کشاورزی استان است.
وی با بیان اینکه سال گذشته ۵۸۰ هزار تن سیب استان صادر شد و ۷۵ هزار تن از سیب از سیب‌های باقی مانده سال گذشته در شش ماه نخست سال جاری صادر شد، گفت: از مهرماه سال جاری با آغاز برداشت سیب روزانه ۱۲۰۰ تن سیب به خارج از کشور صادر می‌شود در حالی که ظرفیت صادرات روزانه بیش از سه هزار تن را داریم.
کرامتی عراق را عمده بازار سیب‌های صادراتی استان عنوان کرد و افزود: مسائل و مشکلات اخیر در افغانستان و جنگ قفقاز روند صادرات سیب به کشورهای منطقه قفقاز و افغانستان عمده بازارهای سیب صادراتی استان را با کندی مواجه کرده است.
دیپلماسی اقتصادی در آذربایجان غربی فعال و تقویت شود
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه آذربایجان غربی یکی از قطب‌های تولید سیب در کشور به شمار می‌رود، گفت: در حال حاضر سیب‌های با کیفیت درجه یک و دو در سردخانه‌های استان آماده صادرات به خارج از کشور است.
سیدسلمان ذاکر در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه آذربایجان غربی با وجود رکورد زنی سالانه در زمینه تولید سیب در بخش صادرات با مشکلات زیادی مواجه می‌شود، افزود: کمبود ناوگان یخچال دار، سورت و بسته بندی، تعهد ارزی و مسائل و مشکلات سیاسی پیش روی کشورهای بازار هدف سیب استان بخشی از این مشکلات هستند.
دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در استان آذربایجان غربی دیپلماسی اقتصادی را تقویت و فعال‌تر کند وی با بیان اینکه امسال عزم جدی مسئولان برای حل مشکل صادرات سیب‌های تولیدی استان جزم شده است، اضافه کرد: نشست‌های متعدد با مدیران اتاق بازرگانی، اتحادیه باغداران، صادرکنندگان و مسئولان بخش کشاورزی استان به همراه مدیران کشوری بخشی از اقدامات برای حل مشکل بازار سیب استان است.
ذاکر حضور رایزنان اقتصادی در کشورهای بازار هدف را از مهمترین اقدامات برای حل مشکل صادرات سیب استان دانست و گفت: در این زمینه باید دفتر نمایندگی وزارت امور خارجه در استان دیپلماسی اقتصادی را تقویت و فعال‌تر کند.
نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی آذربایجان، عراق، ارمنستان، افغانستان، هند، پاکستان را از مهمترین کشورهای بازار هدف سیب استان برشمرد و افزود: با حضور رایزنان اقتصادی می‌توان با رایزنی‌های انجام شده بخشی از مشکلات صادرات سیب را حل کرد.
سنگ کمبود کشتی و بالا بودن تعرفه‌ها پیش پای صادرات سیب آذربایجان غربی
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردات محصولات کشاورزی آذربایجان غربی از وضعیت و مشکلات پیش پای سیب استان بسیار گلایه مند بوده و معتقد است باید زیرساخت‌های صادراتی در کشور و استان فراهم شود.
جعفر نیکزاد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه سیب تولیدی امسال در استان به دلیل شکرکی بودند زود صادر شود، گفت: به دلیل گرمای هوا و زودرس بودن درختان سیب تولیدی سال جاری در استان شکرکی است و باید زود صادر شود اگر بماند به دلیل قند بالا در سیب امکان صادرات نبوده و محصول زود فاسد می‌شود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر هند بازار بسیار خوبی برای سیب آذربایجان غربی است، افزود: برای ارسال سیب آذربایجان غربی به هند از ناوگان دریایی در جنوب استان استفاده می‌شود اما در روزهای اخیر به دلیل کمبود کشتی و بالا بودن تعرفه‌ها به میزان ۳۸۰۰ دلار کانتینرهای حاوی سیب‌های استان در بنادر معطل می‌مانند و کیفیت محصول به شدت پایین می‌آید.
نیکزاد با تاکید بر اینکه به دلیل بالا بودن تعرفه‌ها و کمبود کشتی سیب‌های استان بیش از ۴۰ روز طول می‌کشد به هند بازار هدف برسد که این امر موجب کاهش کیفیت سیب‌ها و در نتیجه نارضایتی کشور هدف می‌شود، عنوان کرد: برای نگه داشتن بازار سیب هند مسئولان کشوری باید در این زمینه چاره اندیشی کنند.
تعهد غیراصولی عدم دریافت مشوق‌های صادراتی برای سیب درجه ۲ برداشته شود رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردات محصولات کشاورزی آذربایجان غربی تعهد غیراصولی از سوی گمرک را یکی دیگر از مشکلات صادرکنندگان سیب در استان دانست و گفت: سیب‌های صادراتی استان درجه یک و دو هستند که هر دو محصول شامل مشوق‌های صادراتی برای تهاتر در زمینه موز را می‌گیرد اما متأسفانه این مشوق‌ها از سوی گمرک برای سیب‌های درجه ۲ اعمال نمی‌شود.
نیکزاد با بیان اینکه سال گذشته برای حل مشکل ارزی صادرکنندگان مقرر شد تجار برای بازگشت ارز اقدام به تهاتر با محصول موز را انجام دهند که این محصول شامل مشوق‌های صادراتی می‌شود، افزود: در حالی که این مشوق‌های صادراتی برای سیب‌های درجه یک و درجه دو تعریف شده اما گمرک اعلام می‌کند اجازه ترخیص به سیب‌های درجه ۲ را زمانی می‌دهد که صادرکنندگان تعهد دهند مشوق‌های صادراتی موز را نمی‌خواهند این تعهد غیراصولی است و باید بزودی رفع شود.
وی کمبود کامیون‌های یخچال دار، کمبود کشتی و تعرفه‌های بالای حمل و نقل در بخش دریایی و نیز کامیون‌های یخچال دار را از دیگر موانع پیش روی صادرات سیب استان دانست و افزود: مهمترین بازارهای هدف سیب آذربایجان غربی کشورهای اورسیا، هند، افغانستان، پاکستان و عراق است باید این موانع برطرف شود تا بتوانیم روند صادرات را تسهیل دهیم چون زمان صادرات سیب بسیار محدود است اگر تا عید صادر نشوند سیب‌های استان کیفیت صادراتی را از دست می‌دهند.
خط سبز صادرات محصولات کشاورزی در مرز آستارا ایجاد شود / زیرساخت‌های ثبت سفارش در وزارت جهاد کشاورزی فراهم نیست
وی با بیان اینکه بیشتر محصولات کشاورزی از مرز آستارا صادر می‌شود به دلیل وجود صف‌های طویل ناوگان حامل محصولات کشاورزی به خصوص سیب معطل می‌ماند و موجب از دست رفتن کیفیت محصولات می‌شود پیشنهاد می‌کنیم مسیر ویژ ه تحت عنوان مسیر سبز ویژه ای برای صادرات محصولات کشاورزی و سیب باز شود تا محصولات کشاورزی در مرزها معطل نمانند.
از سال گذشته ستاد تنظیم بازار به وزارت جهاد کشاورزی محول شده اما نزدیک ۲ الی ۳ ماه هست زیرساخت ثبت سفارش در این وزارت خانه نیز فراهم نیست نیکزاد با تاکید بر اینکه به دلیل تعهد ارزی کارت بسیاری از تجار استان تعلیق شده است، گفت: این امر موجب شده تجار به نام استان نتوانند در زمینه صادرات فعالیت کنند این امر روند صادرات را کند کرده است امیدواریم دولت هر چه سریع‌تر برای رفع این مشکل چاره اندیشی کند.
وی با اشاره به اینکه مرز آذربایجان مرز مخصوص صادرات محصولات کشاورزی به کشورهای اورسیا است، گفت: باید برای تسریع در روند صادرات محصولات کشاورزی به خصوص سیب در این مرز برنامه ریزی اصولی انجام گیرد.
نیکزاد با اشاره به اینکه ستاد تنظیم بازار در سال‌های گذشته مربوط به وزارت صمت بود و به دلیل فراهم نبودن سایت ثبت سفارش برای رفع تعهد ارزی با مشکل مواجه بودیم، گفت: از سال گذشته ستاد تنظیم بازار به وزارت جهاد کشاورزی محول شده اما نزدیک ۲ الی ۳ ماه هست زیرساخت ثبت سفارش در این وزارت خانه نیز فراهم نیست.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردات محصولات کشاورزی آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: این امر موجب شده صادرکنندگان برای تهاتر با موز با هدف رفع تعهد ارزی نتوانند اقدام به ثبت سفارش کنند باید کامنت برای ثبت سفارش توسط وزارت جهاد کشاورزی عملیاتی شود.
به اعتقاد کارشناسان بخش کشاورزی و اقتصادی استان ادامه این روند و عدم رفع موانع صادراتی موجب بروز فاجعه فاسدشدن سیب در سردخانه‌های استان خواهد شد که از دست رفتن دسترنج بخش زیادی از باغداران استان را در پی خواهد داشت.
آذربایجان غربی با تولید سالانه بیش از یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار تن سیب، قطب نخست این محصول در کشور به شمار می‌رود اما به دلیل نبود برنامه‌ریزی مناسب و منسجم سالانه در بخش تولید، عرضه در بازارهای داخلی و خارجی به‌جای اینکه این موضوع نقطه قوت اقتصادی باشد، به مشکل تبدیل‌شده است.
کمتر از چهار ماه فرصت برای صادرات سیب‌های استان باقی است، هرچند تحریم‌های اقتصادی مانعی پیش روی صادرات محصولات کشاورزی است اما با اندکی تدبیر و برنامه‌ریزی ازجمله حل بروکراسی‌های گمرکی و اداری و نیز بازاریابی مناسب می‌توان موانع پیش روی صادرات را به‌راحتی برداشت.