خبرگزاری مهر - گروه استانها- سکینه اسمی: آذربایجان غربی از لحاظ مخاطرات طبیعی جزو مناطق پرمخاطره و بحرانی است و در اکثر فصول سال، سیل‌های مهیب به دنبال بارش باران و نزولات آسمانی در این منطقه کوهستانی جاری می‌شود.
در این میان استان با داشتن ضریب سیل خیزی بالا، همواره منطقه‌ای مساعد برای ایجاد سیلاب و تخریب‌ها محسوب می‌شود اما بررسی ابعاد مختلف سیل در منطقه نشان می‌دهد که وقوع این سیل‌ها خسارات جبران ناپذیر زیادی از خود برجای می‌گذارند که قابل بازگشت نیست.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تخریب جنگل‌ها و مراتع، نبود آبخیزداری صحیح، تجاوز به حریم رودخانه‌ها و برداشت بی رویه شن و ماسه از رودخانه‌ها از مهمترین عوامل وقوع سیل در استان است بررسی‌ها نشان می‌دهد تخریب جنگل‌ها و مراتع، نبود آبخیزداری صحیح، تجاوز به حریم رودخانه‌ها و برداشت بی رویه شن و ماسه از رودخانه‌ها از مهمترین عوامل وقوع سیل در استان است، هرچند خسارات مادی و معنوی به بخش‌های مختلف استان ناشی از جاری شدن سیل نیست بلکه این استان با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص در معرض تهدید خشکسالی، سرمازدگی، زلزله و… نیز قرار دارد.
با وجود اینکه آذربایجان غربی استانی سیل خیز در کشور به شمار می‌رود اما در ۱۰۰ سال گذشته عدم توجه به ساخت و سازها به خصوص در روستاهای استان موجب شده است خطر وقوع سیل و سیلاب و خسارات بالای مادی در استان به دلیل احداث ساخت و سازهای بیش از ۷۵ درصد از روستاها در مسیل سیلاب‌ها این امر تشدید کند.
۲,۰۰۰ میلیارد تومان برای مدیریت مخاطرات طبیعی در آذربایجان غربی نیاز است
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی در خصوص موقعیت استان در زمینه مخاطرات طبیعی از جمله سیل به خبرنگار مهر گفت: بر اساس بررسی و مطالعات انجام شده از ۴۷ نوع بلایای طبیعی به ثبت رسیده در دنیا احتمال وقوع ۳۶ حادثه در این استان وجود دارد که این امر بیانگر موقعیت خطرپذیری و حساس استان به شمار می‌رود.
برای جلوگیری از تهدید سیلاب در مناطق روستایی استان بیش از دو هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است در حالی که میزان اعتبارات تخصیص داده شده به استان محدود و جوابگو نیست امیرعباس جعفری با بیان اینکه متأسفانه در ۱۰۰ سال اخیر به دلیل بی توجهی به ساخت و سازها در مناطق روستایی بالای ۷۵ درصد روستاهای استان در مسیر سیلاب قرار دارند، اظهار کرد: بیش از ۱۰ شهر استان نیز در مسیر سیلاب قرار دارد و برای جلوگیری از بروز خسارات احتمالی باید اقدامات اساسی صورت گیرد.
وی کمبود اعتبارات را از مهمترین مشکلات مدیریت بحران استان عنوان و اضافه کرد: برای جلوگیری از تهدید سیلاب در مناطق روستایی استان بیش از دو هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است در حالی که میزان اعتبارات تخصیص داده شده به استان محدود و جوابگو نیست.
جعفری با انتقاد از تخریب منابع طبیعی، مراتع و پوشش‌های گیاهی استان گفت: دهد تخریب جنگل‌ها و مراتع، نبود آبخیزداری صحیح، تجاوز به حریم رودخانه‌ها و برداشت بی رویه شن و ماسه از رودخانه‌ها از مهمترین عوامل وقوع سیل در استان است.
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر به خصوص سال گذشته اقدامات مناسبی برای جلوگیری از خسارات احتمالی سیلاب در استان انجام شده که از جمله می‌توان به لایروبی رودخانه و مناطق حادثه خیز استان توسط منابع طبیعی و آب منطقه‌ای آذربایجان غربی اشاره کرد.
۱۷۰ کیلومتر رودخانه در آذربایجان غربی لایروبی شده است
جعفری با بیان اینکه سال گذشته ۱۰۰ کیلومتر و امسال نیز ۷۰ کیلومتر لایروبی مناطق حادثه خیز در استان انجام گرفته است، گفت: احداث سیل بند، پوشش گیاهی مناسب در مناطق سیل خیز استان، صیانت از منابع طبیعی و مراتع به همراه تسریع در روند طرح‌های آبخیزداری از مهمترین اقدامات در استان به شمار می‌رود.
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی از وقوع ۵ حادثه سیل و سیلاب در استان طی سال جاری خبر داد و گفت: امسال به دلیل کاهش بارش‌ها حادثه سیل و سیلاب چندانی نداشته‌ایم و نزدیک ۵ حادثه سیل و سیلاب در بهار امسال و یک مورد حادثه سیلاب نیز هفته گذشته در مهاباد روی داده است.
جعفری با بیان اینکه خوشبختانه امسال خسارت جانی ناشی از سیل در استان نداشته‌ایم، عنوان کرد: از بیش از سه هزار روستای استان ۲ هزار و ۷۵ روستا با جمعیت ۶۸۲ هزار نفر در مسیل رودخانه‌ها قرار گرفته است که نشان دهنده همت مسئولان برای چاره اندیشی در این زمینه است.
وی بر لزوم جدی گرفتن آموزش‌های مقابله با مخاطرات طبیعی گفت: برای ارتقای سطح آمادگی‌های کمی و کیفی مدیریت بحران، نیازمند توجه همه‌جانبه به مفاهیم خطر، آسیب‌پذیری و خطرپذیری و به عبارتی مدیریت ریسک در تمامی سازمان‌ها، نهادها و سطوح جامعه و تعیین یک ساختار کارآمد برای مدیریت بحران با حداکثر هماهنگی‌ها هستیم.
پیشگیری از وقوع بحران و آمادگی مقابله با مخاطرات طبیعی در آذربایجان غربی ضروری است
جعفری در خصوص اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از خطرات سیل اظهارکرد: با اقدامات ساده از جمله پرهیز از ساختن خانه در حریم رودخانه، در دسترس داشتن کیف امداد و کمک‌های اولیه به همراه داشتن آب و غذای کافی به همراه قرار دادن اسناد و اوراق بهادار را در جعبه‌ای ضدآب و مطمئن می‌توان جلوی بخشی از آسیب و خسارات را گرفت.
مدیرکل مدیریت بحران آذربایجان غربی تاکید کرد: اگر در جایی زندگی می‌کنید که به طور دائم با خطر سیل‌گرفتگی مواجه هستید، با استفاده از مصالح مناسب و تمهیدات لازم، ساختمان خود را ضدآب کنید و دیوارهای زیرزمین را با عایق‌های ضدآب بپوشانید تا جلوی نفوذ آب و آسیب‌های بعدی گرفته شود.
بیمه محصولات کشاورزی، توجه کشاورزان به هشدارهای هواشناسی و نیز ارائه آموزش‌های اصولی از سوی نهادهای ذیربط برای کاهش حجم خسارات در این خصوص می‌تواند راهکار مناسبی باشد
جعفری پیشگیری از وقوع بحران و آمادگی با حوادث و مخاطرات طبیعی را لازمه مدیریت بحران دانست و اظهار داشت: متأسفانه استان به دلیل موقعیت ویژه جغرافیای در معرض حوادث و بلایای طبیعی قرار گرفته که سیل، رانش زمین، زلزله، سرمازدگی و … مهمترین مخاطرات طبیعی استان محسوب می‌شوند.
وی در خصوص بالا بودن میزان بلایای طبیعی و خسارات ناشی از آن در بخش کشاورزی گفت: بیمه محصولات کشاورزی، توجه کشاورزان به هشدارهای هواشناسی و نیز ارائه آموزش‌های اصولی از سوی نهادهای ذیربط برای کاهش حجم خسارات در این خصوص می‌تواند راهکار مناسبی باشد.
مدیرکل سازمان مدیریت بحران آذربایجان غربی با تاکید بر بازنگری و توجه بیشتر مسئولان ذیربط در تخصیص بودجه اختصاصی به این بخش اظهارکرد: متأسفانه این خسارات سالانه بخش زیادی از ظرفیت کشاورزان استان را از بین می‌برد که نیازمند توجه مسئولان است.
جعفری با بیان اینکه با همکاری سازمان هواشناسی استان مناطق حادثه خیز بخش کشاورزی شناسایی شده، ادامه داد: دستگاه سامانه ضد تگرگ ابرها را در شعاعی حدود ۵۰۰ متر تحت تأثیر قرار داده و هر کدام از این دستگاه‌ها باید در بیش از یک صد هکتار از اراضی اطراف خود را تحت پوشش قرار دهد.
حال سوال اینجاست که وقوع سیلاب‌های اخیر و تحمیل این همه خسارت طبیعی است یا تحمیلی؟
بر اساس اعلام مؤسسه تحقیقات بخش کشاورزی آذربایجان غربی با نگاهی به وضعیت کشاورزی و منابع طبیعی در استان آذربایجان غربی طی سال‌های اخیر با تخریب بی رویه مراتع پوشش گیاهی مراتع استان فوق العاده فقیر گشته و در این میان با کاشت و شخم‌های غیر اصولی در دامنه کوه‌ها و همچنین ساخت و سازهای حاشیه رودخانه‌ها و عدم اجرای طرح‌های مرتعداری و آبخیزداری با احداث سیل بندها و مسیل‌ها، متأسفانه می‌توان اذعان کرد که سیل‌های اخیر محصول بی تدبیری و عدم دوراندیشی است.
این در حالی است که می‌توانست این بارش‌ها به جای تهدید و ایجاد بحران با تحقیق و پژوهش‌های محققان مراکز تحقیقاتی تبدیل به فرصت بهره گرفتن و انتقال و هدایت این آب‌ها به دریاچه ارومیه و استفاده بهینه از منابع آبی شود.
پس در نتیجه این وضعیت به وجود آمده زیاد هم طبیعی نبوده و می‌توان اذعان کرد سیلاب‌های استان متأسفانه تحمیلی است که می‌توان با تزریق اعتبارات مناسب در مراکز تحقیقاتی سرمایه گذاری کرد تا این گونه موارد با مطالعات و شناسایی مبادی سیل خیز استان و ساخت سیل بند پیش نیاید.
هنوز به دلیل ضعف آموزش، آگاهی و اطلاع رسانی کافی به همراه عدم فرهنگ سازی مؤثر اهالی این منطقه هر سال بخشی از ظرفیت کاری خود را به برآورد و جبران میزان خسارات بالای بلایای طبیعی سپری می‌کنند خساراتی که بخش عظیمی از آنها را می‌توان کنترل و پیشگیری کرد.