خبرگزاری مهر - گروه استانها: در سال ۱۳۹۳ برای توسعه فضای سبز در آق قلا، زمین ۲۱ هکتاری برای ایجاد بوستان انتخاب شد تا بتواند علاوه بر پوشاندن فقر کمبود فضای سبز در شمال استان، منطقه تفرجگاهی برای مردم باشد.
در نقشه جامع این بوستان که به نام چهار هزار شهید گلستان مزین است، امکاناتی همچون سالن اجتماعات و همایش‌ها، نمازخانه، خیابان بندی ها، آلاچیق‌ها و غیره گنجانده شد اما نه تنها این فضاها ایجاد نشده بلکه هم اکنون اثری از درختان غرس هم نیست.
در ابتدا حدود ۱۵ هزار اصله نهال در بوستان کاشته و به دلیل شوری خاک منطقه اقداماتی همچون زهکشی‌ها، حصاربندی ها و غیره انجام شد اما بعد از هفت سال این منطقه به حال خود رها شده و درخت چندانی در آن رشد نکرده است.
علیرغم هزینه اداره منابع طبیعی و واکاری سالیانه درخت در این پارک، سرانجام خوبی در انتظار بوستان چهار هزار شهید نبوده و لازم است تا دستگاه‌های متولی برای حفظ این ظرفیت و جلوگیری از مرگ نهال‌های باقی مانده و احیای مجدد آن عزم جدی داشته باشند.
کاشت گونه‌های غیربومی در بوستان
یک کارشناس جنگلداری در خصوص جانمایی فضاهای سبز به خبرنگار مهر گفت: برای ایجاد هرگونه پارک یا فضای سبز در عرصه‌های شهر، مطالعات متعدد نیاز است تا بتوان یک پارک جنگلی و یا فضای سبز احداث کرد.
قاسم آذریان افزود: ارزیابی بافت خاک، اقلیم شناسی و بررسی منابع آب در دسترس از جمله مطالعات بدوی برای احداث فضای سبز است.
گونه‌های بومی و سازگار با اقلیم و بافت خاک باید در منطقه کاشته شود وی بیان کرد: باید از گونه‌های بومی و سازگار با اقلیم و بافت خاک منطقه برای کاشت استفاده کرد؛ به عنوان مثال کاشت گونه‌های سوزنی برگ در مناطق فلات مرکزی ایران و یا حتی مناطق نیمه بیابانی شمال گلستان امری غیرکارشناسانه و بی‌ثمر است.
آذریان تأکید کرد: برای آنکه فعالیت‌های درختکاری در هر منطقه به ثمر برسد باید برای آنها طرح تهیه شود که در آن مباحثی همچون بودجه، روش‌های آبیاری، مدت اجرای طرح، تهدیدات و آسیب‌های هر جامعه رویشگاهی گنجانده می‌شود.
وی در خصوص بوستان چهار هزار شهید آق قلا هم گفت: آنچه مسلم است کاشت برخی گونه‌های غیربومی و ناهمخوان سبب شده که این پروژه شکست بخورد.
آذریان افزود: غرس نهال‌هایی همچون سنجد تلخ در این محدوده بیانگر آن است که طرح فاقد هرگونه مطالعه بوده و انتخاب گونه‌های اوکالیپتوس هم انتخاب مناسبی برای آن منطقه نبوده است.
وی بیان کرد: مجریان این پروژه می‌توانستند با کاشت درختچه گز و نهال‌های آن، زودتر و مطمئن‌تر به یک فضای سبز پایدار و مستمر در منطقه برسند زیرا درختچه گز با خاک نیمه شور و قلیایی منطقه آق قلا همخوانی داشته و نیاز آبی آن نسبت به سایر گونه‌ها کمتر است.
آذریان بیان کرد: همچنین روش آبیاری پیش‌بینی شده در این طرح هم قدیمی و منسوخ بوده و می‌توان با لوله گذاری و ایجاد شبکه بندی، امکان توزیع آب مناسب به درختان کاشته را فراهم و اثربخشی میزان آب محدود را افزایش داد تا شاهد خشکی درختان نباشیم.
شوری خاک منطقه بالا است
با توجه به اینکه منابع طبیعی متولی کاشت درختان است به سراغ رئیس اداره جنگلکاری و پارک‌ها اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان رفتیم، علی اصغر نیکویی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: این پارک از لحاظ مکان‌یابی مشکل داشته چون محدودیت خاک در آنجا وجود دارد و هرچند کانال زهکش هم ایجاد شده اما شوری خاک بالا است و باید هر ۱۰ روز آبیاری شود و این امر وظیفه شهرداری یا دهیاری است.
وی افزود: در سیل سال ۹۸ این منطقه به طور کامل به زیر آب رفت و نهال‌ها از بین رفتند.
نیکویی ادامه داد: این پارک از طرف شهرداری و دهیاری درخواست داده شده بود ولی آنها نتوانستند از آن حفاظت کنند.
وی گفت: با ان که وظیفه منابع طبیعی نیست اما ما در طول سال تا حد مقدور بوستان را آبیاری می‌کنیم و هم اکنون حدود سه هزار نهال در آن باقی مانده است اما چون به طور مستمر از بوستان حفاظت نمی‌شود به دلیل ضعف و محدودیت و شوری خاک با مشکلات متعددی روبرو شده است.
نیکویی با اشاره به واکاری سالیانه درخت در این بوستان، بیان کرد: هر سال حدود چهار هزار اصله نهال در آنجا می‌کاریم اما به دلیل شرایط خاک، استقرار نهال آنجا مشکل است.
وی افزود: یکی از نهال‌هایی که به خوبی می‌تواند در آنجا رشد کند اکالیپتوس و زیتون تلخ است که نسبت به سرما حساسیت کمتری داشته و می‌توانند شوری خاک را هم تحمل کنند.
نیکویی گفت: هم اکنون در این منطقه بیشتر اکالیپتوس و گونه‌های سوزنی و زیتون تلخ کاشته شده است.
وی در خصوص جانمایی هم گفت که باید از دهیاری و شورای وقت پرسید زیرا قرار بود که ما یک مکان را درختکاری کرده و تحویل دهیم و حفاظت هم به عهده دستگاه‌های دیگر باشد.
بوستان باید حفظ شود
اما در حالی که رئیس اداره جنگلکاری منابع طبیعی گلستان بیان می‌کند وظیفه حراست از پارک چهار هزار شهید بر عهده دستگاه‌هایی همچون شهرداری است، فرماندار آق قلا نظر دیگری دارد، عبدالغفور غراوی به خبرنگار مهر گفت: یکی از موضوعاتی که از بدو ورود به سمت فرمانداری -حدود ۶ ماه- دغدغه آن را داشته و پیگیر آن بودم، وضعیت پارک چهار هزار شهید بود.
وی موقعیت پارک را در مسیر آق قلا- گنبدکاووس، نرسیده به سه راهی عطاآباد اعلام کرد و افزود: این فضا، زمین مرتعی بود که در چند سال گذشته توسط مدیران وقت به بوستان تبدیل و مزین به نام چهار هزار شهید استان شد.
فرماندار آق قلا با بیان اینکه در اسفند ۹۴ این بوستان افتتاح شد، گفت: تا قبل از سیل ۹۸ شرایط بوستان خوب بود اما بعد از سیل به دلیل خشکسالی و موارد دیگر وضعیت آن تغییر کرد.
غراوی افزود: متولی این منطقه منابع طبیعی بوده و اخیراً هم مدیرکل آن بیان کرده است که اگر کسی درخواستی برای نگهداری این فضا دارد می‌تواند در قالب تفاهم نامه آن را به وی واگذار کنیم تا از آن استفاده بهینه شده و حفظ و احیا شود.
وی بیان کرد: در کمیته برنامه‌ریزی و توزیع اعتبارات شهرستان، هم به رئیس وقت منابع طبیعی گفتم «زیبنده نیست بوستانی که اقدام به کاشت درخت شده به این شکل رها شود».
آق قلا دچار فقر فضای سبز است
غراوی اضافه کرد: با توجه به وقوع ریزگردها و افزایش گرما در منطقه می‌طلبد که حفظ و حراست و نگهداری از این منطقه در دستور کار قرار بگیرد نه آنکه به این شکل رها شود.
فرماندار آق قلا بیان کرد: برخی بیان می‌کنند که منطقه آب ندارد و زمین آن شور است که البته زهکشی‌هایی در آن انجام شده است و اینکه اگر مرتعی در منطقه گرم و خشک را حفظ و احیا کنیم، الگویی برای سایر مناطق خواهد شد.
وی در خصوص مشکل آبیاری هم توضیح داد: در زمان احداث بوستان، مسئولان وقت باید برای آبیاری یک چاه حفر می‌کردند که این امر اتفاق نیفتاد و بنده پیشنهاد دادم از محل اعتبارات جلوگیری از بیابان‌زایی، حفر چاه در دستور کار قرار گیرد که منتظر ابلاغ موافقت‌نامه هستیم.
غراوی با بیان اینکه آق قلا دچار فقر فضای سبز است و جنگل ندارد، افزود: می‌توان با احیای این منطقه آن را به نقطه گردشگری و تفرجگاهی مردم تبدیل کرد.
وی با اشاره به بحران ریزگردها، عقب نشینی آب دریا و گرمای هوا و خشکسالی، گفت: در حالی که در مناطق شمال استان در زمینه فضای سبز چالش داریم باید یکی از اولویت‌ها حفظ و احیای این منطقه باشد.
در شرایطی که وقوع ریزگردها در شمال گلستان امری محتمل است مسئولان باید با ایجاد کمربندهای سبز در اطراف شهرها به مقابله با این پدیده بروند. بوستان چهار هزار شهید آق قلا هم علیرغم جانمایی غلط، نیازمند حفظ و احیا بوده تا علاوه بر آثار مثبت زیست محیطی، مکانی برای تفرج مردم باشد.