به گزارش خبرنگار مهر، علی بیت الهی ظهر دوشنبه در وبینار بررسی فرونشست در جهان و ایران و ارائه راهکارهای مقابله با آن، اظهار داشت: از سال ۱۳۷۸ تاکنون این اولین جلسه‌ای است که با حضور شهردار یک شهر تشکیل می‌شود که نشان از درک مسئله دارد.
وی در ادامه به مقایسه فرونشست زمین و زلزله پرداخت و افزود: زمین لرزه تأثیر موضوعی و ناگهانی دارد اما فرونشست هر روز رخ می‌دهد و وسعت آن از شرق تا غرب کره زمین از سواحل ژاپن و اندونزی تا پاکستان، عربستان، ایران، یونان، ایتالیا و شرق و غرب آمریکا گسترده شده است.
همگرایی مسئولان و اندیشمندان در برابر فرونشست ضروری است
مدیربخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه وسعت اثر تغییرات اقلیمی میلیون‌ها برابر یک زلزله است، خاطرنشان کرد: بُعد جانی زلزله برای مردم محسوس است اما تهدیدات فرونشست نه، از این رو باید نگاه مسئولان شهری و زمین شناسی را درک کرد تا محیطی قابل زیست و پایدار برای نسل‌های اتی داشته باشیم که نیاز آن همگرایی مسئولان در رابطه با فرونشست زمین است.
بیت الهی با تاکید بر اینکه مسئولان باید از حالت تقابلی پرهیز کنند، ابراز داشت: بین کسانی که به فرونشست زمین اهمیت می‌دهند نباید تقابل باشد از سوی دیگر نباید فرونشست زمین در اصفهان را قومی کنیم زیرا این پدیده یک معضل ملی است و در سطح ملی باید حل و فصل شود.
وی با بیان اینکه کنترل وقوع فرونشست برخلاف زلزله، در دست بشر است، افزود: برغم همه تهدیدها و بدی‌های فرونشست، این پدیده قابل کنترل بوده و تجربیات چندین کشور جهان از جمله چین و ژاپن گویای این امر است که توانستند با روش‌های علمی نرخ فرونشست را از ۱۲ سانتیمتر در سال به صفر برسانند.
مدیربخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه اصفهان می‌تواند الگو و نمونه شهرهای جهان در غلبه بر فرونشست زمین شود، خاطرنشان کرد: باید رویکردها را تغییر داد زیرا فرونشست قابل کنترل است و مردم را به این مسئله می‌توان امیدوار کرد.
بیت الهی با تاکید بر اصل همگرایی و گفتمان واحد مسئولان و اندیشمندان برای مقابله با فرونشست زمین، تصریح کرد: اصفهان می‌تواند شهر پایلوت اجرای مقررات ملی کاهش فرونشست زمین در ایران قرار گیرد و در سه بُعد کنترل خطر فرونشست، کنترل آثار این پدیده و تاب آوری المان‌ها و تأسیسات شهری در برابر آن برنامه ریزی کند و برای هر سه کارگروهی تشکیل شود.
لزوم تأمین و جریان مستمر آب در تالاب گاوخونی و زاینده رود
وی با بیان اینکه اصفهان نه در آسیب پذیری بلکه در مقابله با فرونشست می‌تواند سرآمد شهرهای بزرگی مانند شانگهای چین و توکیو ژاپن باشد، گفت: تاریخ اصفهان، تاریخ ملی ایران و آثار آن گویای این امر است، بنا به تاکید رئیس جدید سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه فرونشست‌ها، آب تالاب‌ها باید تأمین شود؛ این یک اصل اساسی است که در طول تاریخ بوده و اگر آب تالاب بین المللی گاوخونی تأمین شود و زاینده رود مستمر جریان پیدا کند مهمترین گام در زمینه کنترل فرونشست زمین برداشته می‌شود.
مدیر بخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به وضعیت آب و کشاورزی در کشورهای مختلف جهان، اظهار داشت: در آمریکا حدود ۴۴ هزار کیلومتر مربع وزن فرونشست برآورد شده و در کشورمان از ۳۰ حوضه آبریز، ۲۹ حوضه دارای فرونشست است این در حالی است که ایران یک سوم میانگین جهانی بارندگی و سه برابر تبخیر دارد.
بیت الهی با اشاره به اینکه ۳۳ درصد اقتصاد ایران به کشاورزی وابسته است، اضافه کرد: هشت میلیون هکتار اراضی کشاورزی داریم که همه درگیر فرونشست است و از ۷۳۵ هزار حلقه چاه و رشته قنات نزدیک به ۴۰۰ هزار حلقه چاه کشاورزی است و ۶۶ درصد برداشت آب کشاورزی از زیرزمین تأمین می‌شود.
همه ۶۰۹ دشت کشور درگیر فرونشست است
وی با بیان اینکه نرخ فرونشست در کشور به طور متوسط سالانه ۱۰ سانتیمتر برآورد شده است، ادامه داد: تغییرات اقلیمی و خشکسالی سبب برداشت و فشار بیشتر بر زمین و افت شدید سطح آب زیرزمینی شده به طوری که در دشت ورامین تهران که تا چند سال پیش با حفر سی متر به آب می‌رسیدند و تأمین کننده محصولات کشاورزی برای سراسر کشور بود اکنون با حفر ۱۲۰ متر چاه به آب نمی رسند.
مدیربخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه در ۴۵ سال گذشته کیفیت و کمیت آب‌های زیرزمینی کاهش یافته و افت سطح آب سبب شوری آن شده است، ابراز داشت: از ۶۰۹ دشت ایران هم اکنون همه درگیر فرونشست است و ۴۱۰ دشت ممنوعه اعلام شده است.
بیت الهی با بیان اینکه خطر پذیری فرونشست در استان‌های اصفهان، تهران و خراسان رضوی بسیار بالا است و این شرایط در استان اصفهان شدیدتر است، خاطرنشان کرد: نرخ فرونشست در جنوب شهر تهران ۲۴ سانتیمتر بوده و اصفهان کمتر است اما شکاف‌هایی که در اصفهان مشاهده کردیم در جنوب تهران ندیدیم و اگر گفته می‌شود که شرایط اصفهان خطرناک است برای این است که به درون شهر نفوذ کرده و آثار تاریخی، ساختمان‌ها و تأسیسات را تهدید می‌کند.
وی با اشاره به اینکه گودبرداری‌ها جلوی رگ آب‌ها و قنات‌ها را می‌گیرد و آب شستگی در زمین ایجاد می‌کند، اضافه کرد: یکی از راهکارها در مقابله با فرونشست زمین در اصفهان توجه به این موضوع است که ضوابطی برای آن تعیین شود.
مدیربخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ابراز داشت: امید است دولت جدید راهکارهای اجرایی در برابر فرونشست زمین را در قالب لایحه مصوب کرده و برای آن بودجه تخصیص دهد؛ میزان حساسیت مسئولان را در تخصیص بودجه و اعتبار می‌توان سنجید که تاکنون برای این امر در اصفهان بودجه‌ای اختصاص نیافته است.
تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها طرحی موفق در مقابله با فرونشست در آمریکا و ژاپن
بیت الهی با اشاره به اینکه علت عمده فرونشست زمین در بسیاری از مناطق جهان به دلیل افت سطح آب زیرزمینی است، خاطرنشان کرد: کار بسیار خوبی که در طراحی شهرهای سازگار با فرونشست در آریزونا آمریکا انجام شد تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها و جلوگیری از پایین رفتن سطح آب زیرزمینی بود؛ یا تجربه مشابه کشور ژاپن در سال ۱۹۶۵ میلادی که نرخ فرونشست آن ۱۲ سانتیمتر در سال بود اما با برنامه کنترل مصرف و تزریق مصنوعی آب و کاهش پمپاژ منابع آب زیرزمینی توانستند فرونشست سالانه را در سال ۲۰۰۲ به یک سانتیمتر برسانند.
وی با اشاره به مطالعات انجام شده توسط سه دانشمند ایرانی درباره منابع آب زیرزمینی کشور که نتایج آن چندی پیش منتشر شد، گفت: براساس این مطالعات ۱۳۵ کیلومتر مکعب حجم آب زیرزمینی ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۰۰ کم شده است که برای درک بهتر فاجعه، در نظر بگیرید که عمق دریای خلیج فارس ۳۵ متر است.
۳ گام اساسی برای غلبه بر فرونشست اصفهان
مدیربخش زلزله شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به راهکار غلبه بر فرونشست زمین در اصفهان، تاکید کرد: کنترل فرونشست در گام نخست بسیار اهمیت دارد که چه اقدامات و تمهیداتی باید اجرا شود تا نرخ آن کاهش یابد، دومین گام کنترل آثار فرونشست است که از هم اکنون باید برای کنترل توسعه شکاف‌ها اقدام کرد زیرا اثرات نفوذ آب به آبخوان چندین سال طول می‌کشد و تا آن زمان باید المان‌های شهری و تأسیسات را محافظت کرد.
بیت الهی با بیان اینکه در گام سوم تأسیسات برق و گاز، المان‌های شهری و ساختمان‌ها باید با تمهیدات سازه‌ای و ژئوتکنیکی در برابر فرونشست مقاوم شوند تا از بروز شکاف‌های نامتقارن جلوگیری کرد؛ همچنین باید روند بستن و تعدیل چاه‌های غیرمجاز و مجاز در اصفهان ادامه یابد و اگر این سه را به طور جدی آغاز و پیگیری کنیم یک شهر نمونه و قابل عرضه در زمینه مقابله با فرونشست زمین سطح جهان خواهیم شد.
وی با بیان اینکه در اصفهان نباید برنج کشت شود، ابراز داشت: نفوذ پذیر کردن شهر اصفهان با ایجاد چاه‌های جذبی از دیگر راهکارها برای تغذیه منابع آب زیرزمینی است؛ همچنین زهکشی برای جلوگیری از فرسایش تونلی از دیگر راهکارها در برابر فروریزش زمین است.
همچنین علی قاسم زاده شهردار اصفهان در این نشست اظهار داشت: در جامعه ما متأسفانه یک موضوع زمانی که به التهاب یا پدیده اجتماعی تبدیل شده و بر عرصه‌های اقتصادی و شهری آثار آن پدیدار می‌شود مورد توجه قرار می‌گیرد اما با برگزاری این نشست‌ها تلاش می‌کنیم فارغ از هیاهوی دنیای ژورنالیستی، به پدیده فرونشست به عنوان یک مسئله محیط زیستی و شهرسازی و براساس واقعیت‌های موجود بپردازیم و راهکارهای مقابله با آن را در پیش بگیریم.