علیرضا خدابخش در گفت و گو با خبرنگار مهر پیرامون ملزومات شکل‌گیری شهر هوشمند و مؤلفه‌های آن اظهار کرد: شهر هوشمند چندین مؤلفه دارد که دولت هوشمند، محیط هوشمند داخل ساختمان، محیط هوشمند خارج ساختمان و شهروند هوشمند را شامل می‌شود که هر کدام به صورت خاص توضیحی دارند.
این کارشناس حوزه دیجیتال ادامه داد: دولتی هوشمند است که برنامه‌ریزی و مدیریت هوشمند داشته باشد یعنی سطحی از کارآمدی را داشته باشد که بتواند همه عناصر و ارکان را به صورت هوشمندانه مدیریت کند، اقتصاد هوشمند داشته باشد و در سطح کلان و کشور بتواند برنامه‌ریزی و عملکرد هوشمندانه داشته باشد.
وی بیان کرد: محیط هوشمند داخل ساختمان به لوازم و ابزاری گفته می‌شود که ساختمان را ساختمانی هوشمند تبدیل می‌کند و در واقع در این سطح مبحث اینترنت اشیا است که همه چیز در آن با این امکان قابل کنترل هستند و به فردی که داخل ساختمان است کمک می‌کنند.
خدابخش تبیین کرد: محیط هوشمند خارجی به خارج از ساختمان بر می‌گردد، حمل و نقل هوشمند، انرژی هوشمند، مراقبت‌های بهداشتی و پزشکی هوشمند و به طور کلی همه لوازمی که فرد خارج از ساختمان نیاز دارد هوشمند باشند که در واقع مؤلفه بعد را تشکیل می‌دهند.
این کارشناس حوزه دیجیتال توضیح داد: مولوفه چهارم شهروند هوشمند است، شهروندی که بتواند از تمام ابزارهای داخل و خارج ساختمان بتواند هوشمندانه بهره برداری کند، زمانی که یک سری ابزار باشد ولی فرهنگ مصرف وجود نداشته باشد به نتیجه‌ای نمی رسیم، شهروند هوشمند باید بتواند به درستی از امکاناتش بهره ببرد و حتی در رفتار خود با دیگران هوشمندانه رفتار کند، این شهروند هوشمند را همان دولت هوشمند تربیت کرده است تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد.
خدابخش با اشاره به این موضوع که در زمینه زیر ساخت‌ها نیازهای زیادی وجود دارد تشریح کرد: در باب زیرساخت‌ها نیازهای زیادی وجود دارد ولی مهمترین آنها این است که شبکه وجود داشته باشد و منظور تنها اینترنت نیست، شبکه ای باید وجود داشته باشد که ابزار را به هم متصل کند، اینکه هر کس بتواند به اطلاعات به صورت آزاد و ایمن دسترسی داشته باشد و امنیت شهروندان به کمک دوربین‌ها و سیستم‌های نظارتی تأمین شود.
وی اضافه کرد: زیرساخت بعدی این است که منابع درآمدی برای کسانی که بخواهند مؤلفه‌های هوشمندی را برقرار کنند وجود داشته باشد به طوری که منابع تحت خطر قرار نگیرد، برای مثال خود دولت یا شهرداری اگر بخواهد وضعیت جامعه هوشمند را برقرار کند باید منابع درآمدی مستقل برای این موضوع داشته باشد.
این کارشناس اضافه کرد: مهم است دولت و مدیر شهری‌ای داشته باشیم که بخواهد شهر هوشمند را راه اندازی کند و یک اراده‌ای وجود داشته باشد که این اتفاق بیفتد و دانش این کار را هم داشته باشد، همچنین به طور کلی برای شکل‌گیری شهر هوشمند باید قوانین اصلاح شود چرا که برخی قانون‌ها راه را برای رسیدن به شهر هوشمند سخت و گاهی مسدود می‌کنند و یکی از مهمترین آنها قوانین ادارات برای ارائه حضوری خدمات است.
خدابخش یادآور شد: سیستم‌های بروکراسی اداری باید اصلاح شود، ملزم کردن شهروندان به بهره برداری از امکانات هوشمند و فرهنگ سازی هم مهم است، باید استفاده صحیح از سیستم هوشمند به شهروندان آموزش داده شود که این امر هم به عهده دولت هوشمند است.
وی با بیان این موضوع که برای جا دادن زندگی هوشمند در جامعه باید تجربه شهر هوشمند را و مزه شیرین شهر هوشمند را به شهروندان بچشانیم گفت: برای مثال می‌توان تجربه‌های سایر کشورها و شهرها را از امکانات هوشمند برای شهروندان تشریح کنیم و یا اگر در شهرمان لوازم شهر هوشمند را ایجاد کردیم مردم را سوق دهیم یک بار خودشان را مطالبه گر می‌کند.
این کارشناس حوزه دیجیتال تبیین کرد: در کشور ما شهر هوشمند هنوز در حد مطالعه است و هنوز گام‌های اجرایی برایش برداشته نشده و یا اگر اقدامی بوده بسیار ضعیف است، نیاز داریم برای این موضوع ابتدا یک متولی مشخص شود و به همه شهرها ابلاغ کند چه باید و چه نبایدهایی داشته باشند و اگر امروز چنین مقامی در سیستم ما نیست ایجاد شود و یا در قدم ابتدایی در شهرها و استانها این متولی ایجاد شود.
وی ادامه داد: این متولی چند وظیفه مهم دارد، اول مطالعه کند که شهر چه اولویت‌هایی دارد و بعد اینکه بتواند سازمان‌ها و نهادها را با هم یکپارچه و همراه کند تا هر سازمان جزیره‌ای عمل نکند چرا که ما جزیره هوشمند نمی‌خواهیم، به دنبال شهر هوشمند هستیم.
خدابخش اذعان کرد: متولی باید در فواصل زمانی متناوب اطلاعات شهر را جمع‌آوری و بررسی کند تا متوجه اولویت‌ها شود و راه رسیدن به اولویت‌ها را نیز بررسی کند، او باید از افراد و شرکت‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند حمایت کند و نیز باید نقش مدیریتی داشته باشد، برنامه‌ریزی کند که این افراد و شرکت‌ها روش‌هایی که معین می‌کند را اجرا کنند.
وی افزود: متولی می‌تواند تمام مؤلفه‌های ذکر شده را تقویت کند، دولت و مدیران شهری را مجاب کند که یک سری تصمیمات برای شهر بگیرند و نیز مؤلفه‌های محیط هوشمند خارجی را به وجود آورد و شهروندان را مجاب کند و انگیزه ایجاد کند و راه را برایشان هموار کند که از امکانات هوشمند استفاده کنند و نهایتاً شهروند هوشمند به وجود آورد که از ابزار هوشمند استفاده کند و در تعاملاتش هوشمندانه برخورد کند و هدایت شهروندان به این راه هم به عهده همان متولی است.
خدابخش در خاتمه خاطرنشان کرد: در قزوین برای حرکت به سوی شهر هوشمند با مسائل زیادی رو به رو هستیم، برخی از مدیران به صورت کلی به داستان شهر هوشمند اعتقادی ندارند و موضوع دیگر قوانین است که اجاره نمی‌دهد به سمت شهر هوشمند برویم و برخی عوامل انسانی نیز مانع این امر می‌شوند چرا که منافع را در این می‌بینند که شهر هوشمند اجرا نشود که این مسئله نوعی فساد است، دیگر آنکه عدم هماهنگی دستگاه‌های مختلف هم به چشم می‌خورد.
وی اضافه کرد: ممکن است ارگانی به سمت شهر هوشمند قدمی بردارد ولی کار باید کاملاً حرفه‌ای و ریشه‌ای انجام شود و پیرو ظاهر سازی یا فرمالیته نباشد، لازم است شهر هوشمند خدمات راهبردی برای سهل کردن امور شهروندان ارائه کند.