خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمد حسن مقدم نیا: طبق اعلام سازمان گمرک درآمد گمرک استان سمنان در شش‌ماهه نخست سال جاری ۱۵۸ میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل تقریباً ۳۰ درصد بیشتر شده است، از سوی دیگر صادرات نیز کیفی‌تر و بیشتر شده اما مشکل اینجا است که هم تعداد شرکت‌های صادرکننده و هم تعداد اقلام صادراتی استان در یکسال اخیر کاهش محسوسی یافته است.
در سال ۹۸ بیش از ۱۱۴ قلم کالا توسط ۱۱۰ شرکت صادراتی استان سمنان صادر شد اما تعداد اقلام صادراتی استان به ۹۰ قلم و تعداد شرکت‌های صادراتی به ۸۰ شرکت کاهش یافته که نشان می‌دهد تعدادی از شرکت‌های صادراتی استان با مشکلات عدیده روبرو هستند پیش از پرداختن به مشکلات واحدهای صادر کننده استان سمنان ابتدا نگاهی به وضعیت صادرات این استان داریم.
افزایش درآمدهای گمرک استان سمنان
مدیرکل گمرک استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره شرایط صادرات استان در سال جاری، گفت: در شش‌ماهه نخست سال جاری ۱۱۲ هزار و ۸۶۷ تن کالا از استان صادر شده که ارزش این کالا تقریباً ۱۷۰ میلیون دلار برآورد می‌شود از سوی دیگر در این بازه زمانی درآمد گمرک استان ۱۵۸ میلیارد و ۵۵۴ میلیون ریال بوده است.
علی سعدالدین با بیان اینکه شمش سرب، پودر لباسشویی، سیمان، کرک و موی بز، هیدروکربن سبک و… در زمره کالاهایی هستند که از استان طی شش‌ماهه نخست سال جاری صادر شده‌اند، تاکید کرد: استان سمنان دارای توان خوبی در زمینه صادرات است از سوی دیگر علی رغم این ظرفیت‌ها همچنان صادرات استان با مشکلاتی روبرو است که از جمله آنها می‌توان به حمل و نقل، افزایش هزینه تولید و… اشاره کرد که امیدواریم با تدبیر دولت سیزدهم شاهد کاهش موانع و افزایش صادرات در استان باشیم.
مشکل حمل و نقل
درباره مشکل حمل و نقل برای واحدهای تولیدی و صادراتی که یکی از مشکلات عدیده صادرات محسوب می‌شود، هفته گذشته استاندار سمنان و مدیرکل راه آهن شمال شرق (۱) نشستی را برگزار کردند که ماحصل آن کمک ناوگان ریلی استان به واحدهای صنعتی و تولیدی بود آنطور که استاندار سمنان می‌گوید: باید تلاش کرد تا بخشی از امور صادراتی و بویژه حمل و نقل کالاهای صادراتی تولید شده در استان از طریق راه آهن انجام شود.
فرشاد زادخور مدیرکل راه آهن شمال شرق (۱) نیز در این دیدار با بیان اینکه در سال‌های اخیر توسعه بسیار خوبی در حوزه راه آهن شمال شرق (۱) به انجام رسیده است، گفت: با مجموعه اقدامات انجام شده فعلی به نسبت سه سال پیش به میزان ۸۰ درصد و به نسبت سال گذشته ۲۲ درصد افزایش در میزان حمل بار اعم از صادراتی و … به انجام رسیده است.
هزینه بالای صادرات و تولید
یکی از فعالان حوزه صنعت استان سمنان نیز به خبرنگار مهر گفت: واحدهای تولیدی برای صادرات با دو مانع روبرو هستند نخست موانعی که سبب می‌شود تولیدمان کاهش پیدا کند که از آنها به مثابه موانع تولید یاد می‌کنیم و دوم موانع صادرات که از جمله آنها می‌توان افزایش هزینه حمل و نقل، بروکراسی وقت گیر، فقدان بازاریابی درست، رها شدن شرکت‌های تولیدی به امان خدا از سوی مسئولان و… نام برد.
محمدرضا اسماعیلی با بیان اینکه هزینه‌های تولید برای واحدهای صادراتی استان سمنان بسیار گران شده است، تاکید کرد: متأسفانه نه تنها حمایتی از سوی دولتی‌ها صورت نمی‌گیرد بلکه مشوق‌هایی نیز برای صادرات در نظر گرفته نمی‌شود تا بتوانیم از آنها استفاده کنیم برای مثال می‌توان معافیت‌های مالیاتی را برای صادرکنندگان استان در نظر گرفت اما مشکل اینجا است که ما رها شده‌ایم.
وی با بیان اینکه از جمله مشکلات واحدهای صادراتی استان سمنان حمل و نقل است، تاکید کرد: امروز واحدهای تولیدی با مشکلات متعددی در زمینه حمل و نقل روبرو هستند و ناوگان حمل و نقل استان به خصوص در حوزه جاده‌ای هر قیمتی که می‌خواهد اعمال می‌کند نه آن چیزی که نرم و قاعده است. برای مثال امروز از کرایه از گرمسار تا بندر یا بالعکس نه تنها نرخ خاصی ندارد بلکه هر راننده یک نرخ می‌دهد. چندی پیش راننده‌ای به ما اعلام داشت که کرایه هر تن ۸۰۰ هزار تومان است اما یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان درخواست دارد که واقعاً برای ما مقدور نیست.
زمینه صادرات خوب در استان سمنان وجود دارد
استاندار سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه سمنان یکی از استان‌هایی است که در زمینه صادرات توان و ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد، گفت: متأسفانه باید گفت ۴۵ درصد از صادرات استان توسط تولیدکنندگان و از مبادی غیر گمرک صادر می‌شود در نتیجه این اقلام شناسه‌های صادراتی دریافت نمی‌کنند پس در آمار صادرات استان درج نمی‌شوند در صورتی که هم میزان و هم ظرفیت‌های صادراتی استان بیش از چیزی است که امروز تصور می‌شود.
سید محمد رضا هاشمی با بیان اینکه می‌بایست مشوق‌هایی را در نظر بگیریم که تولیدگر راغب شود تا از گمرک رسمی استان سمنان کالاهای خود را صادر کند، بیان داشت: اداره کل گمرک استان سمنان می‌بایست موضوعات و مشوق‌هایی را پیشنهاد کند همچنین اقداماتی را صورت دهد تا تولیدکننده ما ترغیب به صادرات از گمرک شود برای مثال می‌توان در فصول مختلف و مقاطع مختلف سال نمایندگان گمرک را به شهرستان‌های مختلف فرستاد و در نتیجه رایزنی خوبی برای صادرات صورت داد.
وی با بیان اینکه مرز هوایی سمنان و استفاده از ظرفیت فرودگاه بین‌المللی شاهرود از دیگر ظرفیت‌هایی است که باید در راستای توسعه صادرات استان به کارگیری شود، تاکید کرد: هواپیما به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم در کمترین زمان همه چیز را صادر کنیم و در محصولاتی که جنبه تازه خوری دارد، مانند پسته دامغان این امر می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
نرخ ارز و مشکلات صادرات
عضو انجمن شرکت‌های مدیریت صادرات ایران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره موانع صادرات با بیان اینکه خوشبختانه رویه در دولت سیزدهم قدری تغییر کرده و امیدواریم مسائل به زودی حل شود، گفت: صادرکنندگان چند سال بسیار دشوار را گذراندند و با مشکلات و موانع عدیده ای روبرو شدند که از جمله آنها می‌توان به مشکلات ارزی اشاره کرد.
سید محمود حسینی با بیان اینکه ارز نیمایی، ثنائی، سبزه میدان، آزاد، جهانگیری و نرخ‌های مختلف ارز هرکدام به نوعی مشکلاتی را برای صادرات کشور ایجاد کردند، بیان داشت: اختلاف بین ارز نیمایی و آزاد در برخی مقاطع حتی به ده هزار تومان هم رسید و امروز بین پنج تا شش هزار تومان است حال سوال جدی این است که چرا توقع وجود دارد که صادرکننده باید با ارز آزاد تجارت کند اما با ارز نیمایی فروش خود را اظهار کند؟ این اختلاف مقداری که باید از سوی بازرگان پرداخته شود آنقدر زیاد است که دیگر رغبتی برای صادرات نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه از دیگر موانع کار صادرات این است که نهادهای دست‌اندرکار حوزه حمایت‌های صادراتی عمدتاً با مشکلات بودجه‌ای روبرو هستند در نتیجه نمی‌توانند به خوبی به صادرات کمک کنند و موضوعی که در واقعیت رخ می‌دهد این است که حمایت‌ها در حد بخش نامه‌ها و دستورالعمل‌ها باقی می‌ماند، افزود: ارز و مقوله رفع تعهد ارزی همیشه از جمله مشکلات صادرکنندگان بوده است. جالب اینجا است که بسیاری می‌گویند چرا صادرکنندگان ارزهای حاصل از صادرات را بازنمی‌گردانند در حالی که چنین گزاره‌ای درست نیست صادرکننده تمایل به این امر دارد اما مشکل در چند نرخی بودن ارز است.
ضرورت حمایت از صادرات
همانطور که این صادرکننده نیز معتقد است ضرورت حمایت از صادرکنندگان بر هیچکس پوشیده نیست اما متأسفانه باید گفت صادرکننده ایرانی آنقدر که از تحریم داخلی ضربه خورده از تحریم‌های خارجی ضرر ندیده است. عملکرد نادرست در قبال صادرکنندگان متأسفانه موانع بسیاری را پیش پایشان قرار داده است اما همه مشکلات هم به دولت باز نمی‌گردد و باید گفت که صادرکنندگان و واحدهای صنعتی در درون خودشان هم دارای مشکلات هستند.
یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه شرکت‌های تولیدکننده و صنعتی استان سمنان مانند دیگر نقاط کشور گاهی درک درستی از شرکت‌های صادراتی و مقوله صادرات ندارند، گفت: تولیدکننده مسئول تولید است و باید تمام دغدغه خود را بر مقوله تولید بگذارد و در مقابل صادرکننده، فقط صادر می‌کند و با تولید کاری ندارد در نتیجه زمانی صادرات صورت می‌گیرد که یک تولیدکننده دست خود را در دست یک صادرکننده یا همان شرکت‌های صادراتی بگذارد اما امروز این کار صورت نمی‌گیرد و واحدهای تولیدی صنعتی خودشان به دنبال صادرات می‌روند که بعضاً نیز موفق نمی‌شوند چرا که تخصص امر را ندارند.
علیرضا صالحیان با بیان اینکه مشکل اینجا است که تولیدگر خوب صادرکننده خوبی نیست، تاکید کرد: تفکر حاکم بر صنعت استان سمنان متأسفانه نه تنها درست نیست بلکه مخرب هم است و برخی صادرات‌ها اگر صورت نگیرد بیشتر به نفع کشور است زیرا تنها آبروی ایران را می‌برد. بسیار شاهد هستیم که شرکت‌های تولیدی معتقد هستند که باید مصرف داخل را کنار گذاشت و هر چه در انتها باقی ماند را صادر کرد که اینگونه نیست اتفاقاً باید با کیفیت ترین اقلام صادر شوند. اینها مسائلی هستند که در تعامل بین صادرکننده و تولیدگر به دست می‌آید و استان سمنان از آن بی بهره است.
وی افزود: دومین نگاه منفی و نادرست این است که وقتی می‌خواهیم کالایی را صادر کنیم باید حتماً سه برابر قیمت اصلی آن بفروشیم چرا که تصور اشتباهی از گذشته وجود دارد که کالای صادراتی باید گران قیمت باشد و تا می‌توان باید از یک تبادل و معامله خارجی پول درآورد در صورتی که این نگاه مخرب است امروز شرکت‌های موفق شرکت‌هایی هستند که قیمت اقلام صادراتی شأن با اقلام مصرفی در درون کشورشان تفاوت ندارد که هیچ، کیفیت کالاهای صادراتی شأن بیشتر هم است. شما پنیر فرانسه را در انگلستان حتی می‌توانید ارزان‌تر هم بخرید و نهایتاً قیمت‌ها برابر است اما در ایران تصور این است که باید پوست خریدار اقلام تولیدی را به یک باره درآورد و با اولین معامله سود کرد.
کاهش شرکت‌های صادراتی
سود صادرات در تکرار آن است و از سوی دیگر بازاریابی خوب می‌تواند یک شرکت نیمه تعطیل صنعتی را به یک شرکت سرپا و مولد بدل کند اما به شرطی که سه رکن اصلی شامل حمایت از تولید و صادرات، تعامل تولیدکنندگان و شرکت‌های صادراتی و همچنین تغییر نگرش نسبت به صادرات صورت گیرد. حال باید دید که سیاست‌های دولت سیزدهم در این زمینه تا چه میزان جواب می‌دهد. از سوی دیگر در سفر اخیر رئیس جمهور به استان سمنان اعتباراتی برای تسهیلات رونق تولید مصوب شده که واحد های تولیدی امیدوار هستند به وسیله آن بتوانند بخشی از مشکلات شان را کاهش یافته ببینند.
موضوعی که مسئولان استان سمنان کمتر دوست دارند درباره آن صحبت کنند این است که در همین دو سال اخیر تعداد شرکت هایی که در استان سمنان کار صادرات را انجام می دادند کاهش چشم گیری داشته و برخی اقلام که در سال های قبل صادر می شدند امروز دیگر در سبد صادرات استان جایی ندارند که البته دلیل آن به مشکلات تولید و موانع صادرات نیز باز می گردد از سوی دیگر تعداد کشورهایی که میزبان کالاهای استان است نیز کاهش یافته به صورتی که طبق تحقیقات خبرنگار مهر مشخص شده تعداد کشور از ۴۶ در سال ۹۸ به ۳۳ در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است حال باید دید که سیاست های اقتصادی دولت سیزدهم می تواند در زمینه حمایت از صادرات و تولید مثمر ثمر باشد؟