به گزارش خبرنگار مهر، دومین جلسه از سلسله جلسات تخصصی نوحه با عنوان «دم آهنگ» با هدف بررسی سیمای امام حسین (ع) در نوحه‌های دهه ۹۰ با حضور جمعی از فعالان عرصه نوحه کشور در حوزه هنری برگزار شد.
در ابتدای این نشست مهدی امین فروغی دبیر علمی این نشست با بیان اینکه هنر و ادبیات ترجمان فرهنگ و احساسات اقوام و ملل است، اظهار داشت: هنر آئینه ای است که روحیات و خلقیات جوامع را نشان می دهد بنابراین در شعر و هنر می توان تاریخ، آداب و رسوم اقوام مختلف را مشاهد کرد. کتاب های تاریخ در طول تاریخ بشری عمدتاً توسط کسانی نوشته شده که از طرف سلاطین وقت دستور به نگارش داشتند از این رو نفع و زیان حکومت ها را در نوشته های خود در نظر می گرفتند اما در کنار کتاب های تاریخی شعر، هنر و ادبیات را داریم که آن زوایایی از جامعه و مردم را در خود نشان می دهد که در کتاب های تاریخ اثری از آن نیست.
وی آثار هنری را آیینه برخواسته از بطن جامعه خواند و عنوان کرد: در این آثار وضع روحی و روانی جامعه کاملاً مشهود است. اشعار شاعران و آثار هنری باقی مانده از هنرمندان گذشته بیانگر احساسات جهان بینی بوده که در دوره های مختلف زندگی می کردند. آثار هنری، شعر و ادبیات آئینه است و آئینگی این آثار بسیار مهم است. نوحه ها هم در میان این هنرها در سرزمین ما وضعیتی دارند که می توان از آن وضعیت جامعه و مردمانی که در آن دوره زندگی می کردند را مشاهده کنیم.
فروغی ادامه داد: در نوحه می توان احوالات سراینده و خواننده و مخاطب را مشاهده کرد. آئینگی نوحه در دهه ۹۰ بسیار مهم است. نوحه را در دهه ۹۰ می توان از منظرهای مختلف جامعه شناسی و روانشناسی مشاهده کرد و مورد بررسی قرار داد. اینکه جامعه در چه وضعیتی قرار داشته که نوحه سرا چنین نوحه هایی را سروده است یا چه اعتقاد و ادراکاتی جامعه داشته که نوحه سرا چنین آثاری را سروده است.
ضرورت بهره گیری از مفاهیم جامعه کبیره در نوحه سرایی
دبیر علمی این نشست با تاکید بر اینکه شعر و موسیقی در نوحه تابع محتوا است، تصریح کرد: محتوا است که شعر را می آفریند و این هر دو هستند که وضعیت موسیقی را به ما نشان می دهد. در نوحه های دهه ۹۰ ما با سه امام حسین (ع) مذبوح، معشوق و مزور روبرو هستیم. شیعه سندی در دست دارد که نام آن جامعه کبیره است سندی که امام شناسی را تبیین می کند. امام معصوم در این زیارت یاد داده که با امام چگونه سخن گفته شود که این مهم در نوحه های دهه ۹۰ کمتر دیده می شود. مقصود این نیست که عبارت زیارت در نوحه ها آورده شود بلکه مراد مفهوم زیارت جامعه کبیره است که باید در نوحه ها دیده شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: لازم است علمایی مانند علامه طباطبایی نوحه های اصیل را شرح دهند. ضعفی که در محتوا وجود دارد این است که ما در گذشته مرثیه هایی داشتیم که علمای بزرگ ما به ستایش و مدح این نوحه ها پرداختند لازم است قامت نوحه ها بلندتر باشد و معرفت بیشتری در آن باشد به گونه ای که دست مخاطب را بگیرد و او را از نظر معرفتی بالا بیاورد.
نوحه های دهه ۹۰ و ضعف محتوایی
در ادامه حجت الاسلام محمد زمانی شاعر آئینی با استناد به بیانات رهبر معظم انقلاب عنوان کرد: سال ۸۶ به همراه چند تن از شاعران خدمت معظم له رسیدیم و در این جلسه عرض کردیم که وضعیت هیات های مذهبی روبه رشد است که مقام معظم رهبری در پاسخ فرمودند وضعیت عزاداری امروز مطلوب نیست چرا که در اوایل انقلاب نوحه هایی خوانده می شد که به اندازه ده منبر مطلوب و اثرگذار بود؛ انکار نمی کنیم در این سالها پیشرفت هایی وجود داشت اما ضعف ها بسیار و اسلوب ها کمتر رعایت شده است. می طلبد مضامین مطلوب و قوی باشد. اکثر نوحه ها دارای یک تم بوده و آن تم عاشقانه است.
وی افزود: برای مثال از انبوه موضوعاتی که در عاشورا مطرح است یک سری از این انبوه موضوعات مضامینی را گرفته و تنها به آن پرداخته می شود در حالی که همه عاشورا این نیست و کمتر به ابعاد دیگر پرداخته شده است. امروز در ادبیات در بحث نو آوری یک شاخص وجود دارد اینکه شعر شاعر چقدر نو آوری داشته است. باید اشعار و مضمون ها نوآوری و جذابیت داشته باشد متاسفانه در محتوا و مضامین ضعف وجود دارد و در دهه ۹۰ این فقر مضمون و محتوای غنی دینی بیشتر دیده می شود.
این شاعر آئینی گفت: در ادبیات دهه ۹۰ ما با افراط در قتلگاه سرایی مواجه هستیم. البته قتلگاه سرایی ممدوح است اما وقتی افراط شود قابلیت دیده شدن را نخواهد داشت.
در ادامه احمد واعظی رییس کانون مداحان کشور نوحه را شعر و شعور دانست و گفت: در گذشته فضاهای نوحه ها حال و هوای خاص و اثرات ویژه ای داشت. نوحه خوان به گروه خاصی اطلاق می شد و برای مرثیه خوان، مولودی خوان، شعرخوان و … تفکیک قائل بودند. نوحه خوانان تربیت شده در گذشته غالباً دستگاه ها را می شناختند و به آن آشنا بودند.
وی افزود: متاسفانه امروز فضای مجازی همه این سبک و سنت ها را به یک شکل نشان می دهد از این رو سنت های شیرین و آسمانی که در گذشته مرسوم بود امروز کمتر دیده می شود. اما در گذشته حتی اگر نوحه ها را صد مرتبه می خواندند هر بار اثر اولی را داشت و مردم درخواست می کردند بیشتر خوانده شود اما امروز هر روز با یک سبک تکراری و تقریباً شبیه به هم خوانده می شود. لازم است یک اتفاقی در عرصه نوحه خوانی رخ دهد. نوحه باید به هنگام، به وقت و در مکان خود خوانده و سروده شود در این صورت است که دیده می شود. نوحه را در گذشته وقتی می سرودند به علما نشان می دادند تا مبادا با مبانی اعتقادی مردم دچار خدشه شود. امروز دلیل بی کیفیت شدن کارها کثرت است که باید مدیریت شود.
واعظی
وی یکی از مشکلات