خبرگزاری مهر - گروه استانها: در چهل و دومین نشست جهانی یونسکو که در تیرماه سال ۹۷ در کشور بحرین برگزار شد محور ساسانی فارس یا منظر باستان شناسی ساسانی در فارس ثبت جهانی شد، محوری که در برگیرنده هفت اثر منحصر به فرد و ارزشمند دوره ساسانیان بود و بیست و سومین اثر تاریخی ایران و پنجمین اثر جهانی استان به شمار می‌رفت.
با ثبت محور ساسانی فارس در فهرست یونسکو هفت اثر ساسانی قلعه دختر، شهر گور و کاخ اردشیر در شهرستان فیروزآباد، شهر بیشاپور، نقوش برجسته تنگ چوگان و غار شاپور در شهرستان کازرون همچنین کاخ ساسانی در شهرستان سروستان جهانی شدند. پرونده محور ساسانی فارس با سند ۱۰۰۰ صفحه‌ای به یونسکو رفت و در چهل ودومین نشست جهانی یونسکو در بحرین به ثبت رسید.
شاخص ترین آثار باستانی حکومت ساسانی شامل شهرهای مهمی نظیر بیشاپور، فیروزآباد، سروستان و داراب و وجود ۳۰ نقش برجسته و همچنین مهمترین محورهای ارتباطی امروز منطقه فارس، در دوره ساسانی شکل گرفته است.
به دنبال ثبت جهانی محور ساسانی در سال ۹۷ انتقاداتی پیرامون پرونده مربوط به کاخ سروستان مطرح شد و برخی از کارشناسان یونسکو بر این باور بودند که این بنا مربوط به عصر اسلامی است و در زمره پرونده فیروزآباد و بیشاپور قرار نمی‌گیرد. از این رو فرصت دادند که تحقیقاتی در این رابطه انجام شود تا اثبات شود این بنا مربوط به زمان ساسانیان است.
بر این اساس چندی قبل بود که میراث فرهنگی استان فارس اعلام کرد که بر اساس یافته‌های سن‌سنجی دقیق بنای میراث جهانی کاخ ساسان این بنا ۲ قرن قبل از دوره عباسی، احداث شده است. تاریخ‌نگاران پیشین، سن بنا را از اواسط دوره‌ساسانی تا دوره‌خلافت عباسی پیشنهاد کرده بودند که سه تا چهار قرن را در بر می‌گرفت که تاریخ‌نگاری‌های پیشین بر اساس عناصر و نقشه‌معماری و نیز تعداد اندکی سال‌یابی رادیو کربن ولی با خطای بالا پیشنهاد شده بود.
کاخ سروستان پیوند دهنده معماری ایران باستان به عصر اسلامی
مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان در گفت و گو با خبرنگار مهر با تشریح این موضوع پرداخت و گفت: بنای سروستان در حقیقت پیونددهنده معماری ایران باستان به عصر اسلامی است چرا که طاق و قوس گنبد نقش بسیار مهمی در معماری ایران دارد.
علیرضا عسکری چاوردی افزود: باید به این نکته توجه کرد که از آغاز عصر ساسانی کاخ‌های فیروزآباد را داریم که با استفاده از سه کنج، و دایره و مربع به وجود آمده که این مربوط به هنر ایرانی است.
وی ادامه داد: البته این موضوع حائز اهمیت است زیرا تداوم این روند در عصر اسلامی در مساجد مهمی مانند مسجد گلپایگان، مسجد جامع اصفهان، مسجد نی رویز و … ادامه داشته است البته در عصر صفوی شاهکار معماری ایران در اصفهان است که البته حلقه گمشده بین معماری عصر باستانی و اسلامی کاخ سروستان است.
مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان به مطالعات انجام شده پیرامون کاخ سروستان اشاره کرد و گفت: در سال ۱۹۸۰ میلادی دانشگاه نیویورک مطالعاتی را پیرامون این کاخ انجام داده و کاخ سروستان را از نظر فنون معماری با معماری کاخ‌های بنی امیه در اردن مقایسه کرده و نتیجه گرفته بود که این معماری در دوره آل بویه بنا شده و این موضوع همواره مورد بحث بود.
وی ادامه داد: این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در دهه ۱۳۸۰ کاوش باستان شناسی پیرامون این کاخ انجام شد که نشان می‌داد این بنا در پایان دوره ساسانی و آغاز عصر اسلامی ساخته شده اما در عصر اسلامی هم مورد استفاده، تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.
عسکری به پرونده ثبت جهانی آثار ساسانی استان فارس اشاره کرد و افزود: رد سال ۱۳۹۷ که موضوع ثبت جهانی آثار ساسانی مطرح شد کارشناسان یونسکو پرونده سروستان را مورد نقد قرار دادند و اعلام کردند که این بنا در عصر اسلامی است و در زمره پرونده فیروزآباد و بیشاپور قرار نمی‌گیرد در آن زمان بلافاصله پروژه تاریخ گذاری با کربن ۱۴ آغاز شد.
وی بیان کرد: با این آزمایشات و با رادیو کربن تعداد زیادی چوب بکار رفته در دیوارها و نیز ریز زغال‌های موجود در ملاط گچی بکار رفته در دیوارها و گنبدهای بنا مشخص شد که این بنا می در دوره ساسانی بوده و در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان با اشاره به اینکه در این پروژه از مشاوران علمی خارجی نیز استفاده شد، اظهار کرد: در زمانی که محور ساسانی ثبت جهانی شد یونسکو قبول کرد در صورتی رأی مثبت می‌دهد که اثبات شود این بنا مربوط به زمان ساسانی است و میراث فرهنگی تعهد داد که این اقدامات را انجام می‌دهد.
وی ادامه داد: بر این اساس مقرر شد که میراث فرهنگی در رابطه با این بنا و تاریخ گذاری آن مدارک و مستندات بیشتری آماده کند تا در کنفرانس‌های بعدی طرح شود از این رو با نتایج به دست آمده با ۵۰ مورد نمونه آزمایشگاهی مشخص شد که این بنا مربوط پایان حکومت ساسانی و آغاز عصر اسلامی است و در یکی از مجلات معتبر منتشر شده و بدین ترتیب مدارک ما مورد توجه یونسکو قرار گرفت و در نهایت مدارک میراث جهانی سروستان نیز تکمیل شد.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس نیز در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: کاخ سروستان یک بنای بسیار ارزشمند تاریخی است که قدمت آن بالای هزار سال است.
مسعود منیعاتی ادامه داد: این بنا که به دوره ساسانی و اوایل اسلامی بر می‌گردد یکی از شاخص ترین بناهای نه تنها استان بلکه جهان است که نیازمند حفاظت و نگهداری است.
وی ادامه داد: چنانچه زیرساختهای گردشگری برای این بنا مانند راه دسترسی مناسب، حمل‌ونقل مناسب، پذیرایی و اقامت مناسب و… فراهم باشد می‌توان در حوزه جلب گردشگر برای این مجموعه موفق بود.
این دوستدار میراث فرهنگی با اشاره به اینکه از طریق درآمدهای گردشگری می‌توان برای نگهداری از این بنا گام برداشت، اظهار کرد: در صورتی که زیرساختهای توسعه گردشگری برای این مجموعه فراهم باشد می‌توان از طریق جذب گردشگر و درآمدهای حاصل از آن برای نگهداری از این بنا اقدام کدر از این رو ضروری است که علاوه بر کارهای مطالعاتی که انجام شده در حوزه توسعه زیرساختها نیز گام‌هایی برداشته شود.