به گزارش خبرنگار مهر، نوزدهم مهرماه امسال، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور بخشنامه برنامه و بودجه سال ۱۴۰۱ را ابلاغ کرد. در این بخشنامه جهت‌گیری‌های اساسی دولت در تدوین بودجه سال ۱۴۰۱ اینگونه عنوان شده بود: ۱- رشد اقتصادی با تمرکز بر ارتقای بهره‌وری ۲- ثبات اقتصادی ۳- عدالت‌محوری ۴- تغییر ساختار بودجه و تأمین مالی اقتصاد.
اولین جلسه ستاد تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ هم اوایل شهریور با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه، معاونان، رؤسای امور و مشاوران این سازمان تشکیل شد و با گذشت سه ماه این جلسات فشرده‌تر و روند تدوین بودجه سال آینده سرعت گرفته است.
همان‌طور که از بخشنامه رئیس جمهور و مواضع و سیاست‌های دولت پیداست، اولویت اصلی دولت در بودجه‌ریزی سال آینده، تمرکز بر حل مشکلات اقتصادی کشور و مردم با محوریت اصلاح ساختار بودجه است. مشکلات اقتصادی کشور و معیشتی مردم اگر چه نمودی اقتصادی و از جنس مالی دارند اما ماهیت و راه حل آنها صرفاً با ابزار اقتصادی میسر نیست و ماجرا مقداری پیچیده‌تر از دو دوتا چهارتای اقتصادی است.
این‌جاست که پای مؤلفه‌های پیچیده و کیفی فرهنگی_اجتماعی به میان می‌آید. فرهنگی که در تمام دولت‌ها جزو مظلوم‌ترین و مهجورترین بخش‌های برنامه و بودجه بوده و کمتر عنایت و دقتی به آن می‌شود.
در کنار کم توجهی شایع مسئولان به بودجه فرهنگ، برخی از شیطنت‌های خاص نیز در این زمینه بی تأثیر نیستند. جنجالی که تقریباً همه ساله حول بودجه فرهنگی برخی نهادها در فضای رسانه‌ای به راه می‌افتد از جمله این شیطنت هاست. این جنجال‌ها در حالی است که بودجه فرهنگی کشور به طور متوسط فقط چیزی در حدود ۲ درصد از کل بودجه را شامل می‌شود و این در حالی است که دو سوم کل بودجه سالانه کشور به شرکت‌های دولتی اختصاص دارد. شرکت‌هایی که قریب به اتفاق آنها زیان ده هستند و تقریباً مجلس شورای اسلامی هیچ نظارتی بر آنها ندارد و بودجه آنها هرگز زیر ذره بین قرار نمی‌گیرد. این شرکت‌ها یکی از سرمنشاءهای پرداخت حقوق‌های نجومی هستند و این تنها یکی از عوارض آنهاست.
دولت سیزدهم اگر چه شعار و هدف اصلی خود را حل مشکلات معیشتی مردم و توجه به امر عدالت اعلام کرده است اما موفقیت در این میدان نیز بدون توجه خاص به حوزه فرهنگ ناممکن است. حتی در عرصه مواجه با دشمن و تحریم‌ها –به عنوان تنهاترین ابزار واقعی و عملیاتی استکبار علیه جمهوری اسلامی _ باز هم پای فرهنگ در میان است و مؤلفه فرهنگی در این تقابل نقشی محوری و تعیین کننده بازی می‌کند. برای کسانی که می‌خواهد این موضوع را با جزئیات و بصورت دقیق درک کنند، مطالعه کتاب «هنر تحریم‌ها» اثر «ریچارد نفیو» که از اصلی ترین طراحان و عوامل تحریم ایران بوده و به «معمار تحریم ایران» مشهور است، بسیار مفید خواهد بود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی دهم مردادماه سال ۱۳۹۹ تاکید کردند؛ «اگر جریان تحریف شکست بخورد، جریان تحریم هم شکست خواهد خورد.» شکست جریان تحریف، آیا جز از راه مقابله فرهنگی امکان پذیر است؟
در چنین شرایطی دولتمردان باید به مقوله فرهنگ نگاه و عنایتی ویژه داشته باشند و بزنگاه نمود و بروز این نگاه را می‌توان در بودجه ریزی سال آینده و بودجه سال ۱۴۰۱ به عنوان اولین بودجه پیشنهادی دولت سیزدهم دنبال کرد. متأسفانه برخی خبرهای غیررسمی حکایت از آن دارد که مسئولان تدوین بودجه سال آتی نه تنها به بودجه فرهنگی کشور نگاهی مثبت و افزایشی نداشته بلکه به دنبال رویکردی دیگر هستند و از دستگاه‌های فرهنگی خواسته‌اند ۸۵ درصد بودجه سال جاری را برای بررسی پیشنهاد دهند!
این در حالی است که طبق روال هر ساله بودجه کل کشور افزایشی بوده و ثابت نگاه داشتن بودجه یک حوزه به معنای کاهش آن است. با در نظر گرفتن تورم بالای کشور –چیزی حدود حداقل ۴۰ درصد- و کاهش ۱۵ درصدی بودجه فرهنگی، در عمل باید گفت بودجه فرهنگی سال ۱۴۰۱ با این دست فرمان نصف خواهد شد!
بدون شک اصلاح ساختاری بودجه باید شامل حوزه فرهنگ نیز شده و این حوزه هم باید مانند سایر حوزه‌ها به شکل هدفمند و هوشمند بودجه دریافت کند. چنین بودجه‌ای در حوزه فرهنگ به معنای اثربخشی و تولید محتوای بیشتر و باکیفیت تر است. سنجش عملکرد حوزه فرهنگ در چنین فضایی و با چنین شاخص‌هایی باید صورت پذیرد و البته این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که در جبهه مقابل ما با جبهه‌ای بزرگ و با بودجه‌های بسیار کلان روبروییم که مدتهاست دریافته جنگ فرهنگی اصلی ترین میدان تقابل با انقلاب اسلامی و مردم ایران است و حتی در عرصه تحریم و جنگ اقتصادی نیز بسیاری از برنامه‌ها و اقدامات دشمن از جنس رسانه‌ای و فرهنگی است.
در چنین شرایطی و با توجه به رویکرد مثبت دولت رئیسی به حوزه فرهنگ، حال چشم‌ها به عملکرد مردان بودجه‌نویس دولت دوخته شده است. اشخاصی مثل مسعود میرکاظمی (رئیس سازمان برنامه و بودجه)، علیرضا علی‌احمدی (معاون امور علمی، فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه)، سیدحمید پورمحمدی (رئیس شورای راهبری و تلفیق برنامه و بودجه سال ۱۴۰۱) و رحیم ممبینی (معاون کل سازمان برنامه و بودجه) چه نقشی در پیاده سازی منویات رئیس جمهور در حوزه‌های فرهنگی دارند، آیا مانند مسئولان سلف خود، مقوله فرهنگ را قربانی نگاه‌های سطحی و مقطعی می‌کنند یا با دوراندیشی و ژرف بینی، این حوزه کلیدی و اثرگذار را از حاشیه به متن می‌آورند.