خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: گلستان در گذشته‌های دور از مزارع وسیع و گسترده برخوردار بود، به نحوی که در مناطق شمالی این استان شاهد مزارع بالای ۱۰۰ هکتار و در مناطق جنوبی و میانی اراضی بیش از ۱۰ هکتار وجود داشت اما در سال‌های اخیر به دلایل مختلف وسعت این اراضی کاهش یافته است.
اراضی یکپارچه سبب کاهش هزینه‌های تولید و افزایش راندمان محصول در واحد سطح می‌شود اما در سال‌های اخیر با افزایش قیمت تمام شده محصولات و همچنین رشد قیمت اراضی، برخی از مالکان رغبت چندانی به ادامه فعالیت ندارند لذا زمین‌های زراعی خود را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کرده و فروخته‌اند.
در کنار این موضوع افزایش تعداد بهره برداران ناشی از زمین‌های موروثی هم به ایجاد مزارع کوچک در گلستان دامن زده است. همچنین تمایل شهروندان به داشتن مزارع کوچک و خانه باغ هم سبب شده تا ویژگی زراعی بسیاری از اراضی نادیده گرفته شود که این امر صنعت کشاورزی و امنیت غذایی را به مخاطره خواهد انداخت.
سیر نزولی تولید محصولات استراتژیک در سال‌های اخیر نشان دهنده کاهش تعداد مزارع بزرگ در استان بوده و زمین‌های حاصلخیزی که روزی از آن محصولاتی مانند پنبه و گندم برداشت می‌شد در حصار فنس‌های فلزی قرار گرفته است.
حمایت از کشاورزان لازم است
اهمیت این مسأله و ضرورت حمایت کشاورزان سبب شد تا نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی در نشست گفتگوی دولت و بخش خصوصی گلستان با حضور وزیر اقتصاد به آن اشاره کند. رمضانعلی سنگدوینی گفت: روزگاری در گلستان شاهد مزارع بسیار بزرگ بودیم که این امر موجبات اشتغال طیف وسیعی از روستانشینان را فراهم می‌کرد.
وی افزود: شرایط سخت صنعت کشاورزی در شرایط کنونی، افزایش قیمت نهاده‌ها، کمبود کودهای شیمیایی مورد نیاز کشاورزان، کاهش دبی آب چاه‌های کشاورزی و پایین بودن قیمت خرید تضمینی سبب شد تا کشاورزان رغبت و همچنین توان مالی برای کاشت و برداشت محصول نداشته باشند.
سنگدوینی با بیان اینکه برای اینکه بتوانیم کشاورزی گلستان را به روزهای اوج خود برگردانیم باید حمایت خود را از کشاورزان افزایش دهیم، تاکید کرد: هرچه زمین‌های کشاورزی پیوسته تر و گسترده‌تر باشد ارائه خدمات به کشاورزان در حوزه مکانیزاسیون و خدمات نوین کشاورزی آسان‌تر خواهد بود.
وی با اشاره به ضرورت حفظ امنیت غذایی در شرایط تحریم‌ها، ادامه داد: نیاز است تا با کمک همه نهادها و بانک‌ها، سرمایه در گردش مورد نیاز کشاورزان را فراهم و سود تسهیلات در فصول خشکسالی بخشیده شود و وام کشاورزان را هم تمدید کنیم.
حفظ یکپارچگی زمین‌های کشاورزی لازم است
یک کارشناس کشاورزی هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: کاهش سطح مزارع کشاورزی و خرده مالکی به عنوان یکی از تهدیدات اصلی این بخش رو به گسترش است.
فائزه شیخ افزود: تقسیم شدن اراضی زراعی به سبب قانون ارث و مانند آن سبب شده تا مزارع یکپارچه گلستان به صورت منفک درآمده و هر فرد براساس مدل و سلیقه خود محصولی را در یک زمین واحد کشت کند.
وی ادامه داد: کاهش سطح مزارع موجب شده تا ارائه خدمات مکانیزاسیون در فصول کاشت، داشت و برداشت از صرفه اقتصادی خارج شود و اگر می‌خواهیم کشاورزی گلستان به سمت صنعتی شدن و افزایش بهره‌وری پیش برود باید از همه ظرفیت‌ها برای حفظ یکپارچه زمین‌ها استفاده کنیم.
سهولت بکارگیری تکنولوژی در اراضی بزرگ
رئیس سازمان جهادکشاورزی گلستان هم در گفتگو با رسانه‌های گلستان گفت: ۶۵۰ هکتار اراضی کشاورزی در گلستان وجود دارد که سالانه بیش از پنج میلیون تن محصول از آنها برداشت می‌شود و از نظر کیفی مقام اول را در سطح کشور داشته و از لحاظ تولید در رتبه ششم هستیم.
باید قطعات کشاورزی به میزان اقتصادی رسیده تا بتوانیم هزینه‌های تولید را کاهش دهیم مختار مهاجر با بیان اینکه ۱۲ درصد مواد غذایی مورد نیاز کشور در گلستان تولید می‌شود، افزود: استان نقش اساسی در امنیت غذایی جامعه ایفا می‌کند و باید آن را حفظ کنیم.
وی گفت: خرد کردن زمین‌های کشاورزی در سال‌های اخیر به جریان عادی تبدیل شده و باید کشاورزان را از اهمیت این مزارع آگاه کنیم.
مهاجر تصریح کرد: میانگین قطعات باند جنوبی و میانی گلستان هم اکنون به دو هکتار رسیده و قطعات شمالی که به طور متوسط بیش از ۵۰ هکتار بود کاهش یافته و به ۱۰ هکتار رسیده است که خود این امر نشان می‌دهد روز به روز استان از کشاورزی مدرن و امکان استفاده از تجهیزات و تکنولوژی دور می‌شود.
وی اظهارکرد: اگر بخواهیم کشاورزی را اقتصادی کنیم باید قطعات اراضی به اندازه اقتصادی برسد تا بتوانیم تکنولوژی را به کارگرفته و هزینه‌های سربار را کاهش دهیم.
مهاجر افزود: با ایجاد هر سامان (مرز) بین دو زمین کشاورزی، از دو طرف عملاً، پنج متر زمین از دسترسی کشاورزی خارج می‌شود و به همین نسبت هم تولیدات محصول کاهش خواهد یافت.
وی در خصوص طرح‌های یکپارچه سازی گفت: در سنوات گذشته چندین طرح از جمله «تعاونی‌های تولیدی با مدیریت کشت یکپارچه» راه‌اندازی کردیم که هم اکنون ۸۵ تعاونی تولید در گلستان با ۱۲۴ هزار هکتار اراضی فعال هستند و یکی دیگر از طرح‌ها، فعال شدن «شرکت های سهامی زراعی» است.
مهاجر بیان کرد: برای اینکه قانون ارث بهانه‌ای برای خرد کردن اراضی نباشد استفاده از «تسهیلات بانکی برای یکپارچه سازی» مطرح شده که اگر مالک زمین بخواهد ملک خود را بفروشند صاحب ملک مجاور می‌تواند برای خرید آن، تسهیلات دریافت کند لذا با این شرایط می‌توانیم از شطرنجی شدن اراضی کشاورزی جلوگیری کنیم
به گفته وی یکپارچه‌سازی سبب می‌شود که تعداد ادوات کشاورزی مورد نیاز کاهش یابد زیرا با تقسیم‌بندی عرصه‌ها هر شخص تمایل دارد که استقلال مالکیت در ادوات داشته باشد.
مهاجر اصلاح صدور سندهای مشاعی را مانع خرد شدن اراضی دانست و گفت: امیدوارم مردم برای ایجاد تعاونی‌های تولید اقدام کنند و ما آماده ارائه تسهیلات بانکی با همکاری بانک‌ها برای جلوگیری از خرد شدن اراضی هستیم.
قوانین اجرا نمی‌شود
دادستان مرکز گلستان هم در این خصوص گفت: زمین‌های کشاورزی در تأمین امنیت غذایی نقش مهمی دارند لذا قانون‌گذار از سال ۱۳۴۰ و قبل از آن قوانین متعددی را برای حفظ یکپارچگی اراضی وضع کرده است.
محمود اسپانلو افزود: مشکلات موجود به دلیل بی توجهی و عدم اجرای دقیق قوانین بوده که موجب خرد شدن اراضی کشاورزی شده است.
وی بیان کرد: در ماده ۱۹ قانون اصلاحات اراضی ذکر شده که مالکانی که سند مشاعی دارند حق انتقال این اراضی را به دیگران نداشته و اگر این نقل و انتقال انجام شود، باطل است.
اسپانلو با اشاره به قانون کشت موقت هم گفت: در این قانون اعلام شده که اراضی بالاتر از ۱۰۰ هکتار باید به صورت تعاونی اداره شود.
طبق گفته وی قانون حفظ کاربری اراضی و باغ‌ها و قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی که از سال ۸۵ مصوب شده در عمل به درستی اجرا نشده است.
اسپانلو اضافه کرد: هر شریک المال می‌تواند مال خود را تقسیم کند و ممنوعیتی در این زمینه ندارد اما قوانین الزامی که تصویب شده محدودیتی را ایجاد کرده تا محاکم و مراجع ثبتی و ادارات اگر بخواهند اراضی را تفکیک کنند باید از جهاد کشاورزی استعلام بگیرند.
وی افزود: در این زمینه قوانین محکمی داریم، اما بسیاری از این اتفاقات، خارج از دادگاه‌ها است و در نتیجه، قوانین، در عمل اجرایی نمی‌شود.
جانمایی ۲۳ هزار هکتار از اراضی گلستان
مدیرکل ثبت اسناد و املاک گلستان هم گفت: در حال حاضر از مجموع ۵۷۶ هزار هکتار اراضی کشاورزی گلستان، بیش از ۲۳ هزار هکتار، جانمایی شده و بانک اطلاعاتی ۳۴۰ هزار هکتار هم موجود است.
محمدتقی رضائیان آگاه سازی کشاورزان را از طریق رسانه‌ها و افراد ذی نفوذ در خصوص یکپارچه سازی اراضی بسیار مهم و مؤثر خواند و افزود: آماده هستیم در این زمینه و برای جلوگیری از خرد شدن زمین‌های کشاورزی انجام وظیفه کنیم.
به گزارش خبرنگار مهر، برای حفظ جایگاه فعلی گلستان در بخش کشاورزی کشور نیاز است از همه ساز و کارهای قانونی و بسته‌های تشویقی برای حفظ یکپارچگی زمین‌های زراعی استفاده کرد و هرگونه تعلل و تسامح در این زمینه، امنیت غذایی کشور را در آینده نزدیک با چالش جدی روبه‌رو خواهد کرد.