خبرگزاری مهر - گروه استانها: استان همدان با ۱.۲ وسعت و ۲.۳ درصد جمعیت کشور، ۴.۲ درصد تولیدات بخش کشاورزی را با حجمی معادل ۴.۸ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می‌کند. ۲۸.۵ درصد از اشتغال، ۲۴ درصد از ارزش افزوده استان و ۴.۳ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور را حوزه کشاورزی استان همدان تشکیل می‌دهد که نقش مهم و سازنده‌ای را در اقتصاد استان و کشور دارا است.
این استان در تولید بسیاری از محصولات حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و نه‌تنها قطب تولید آن محسوب می‌شود بلکه اشتغالزایی مناسب، درآمدزایی و حتی ارزش افزوده را نیز در آن م سیر به همراه داشته است؛ به نوعی که در زمینه تولید محصولاتی چون سیب‌زمینی، گردو، سیر خشک، انگور، یونجه، جو، گیاهان دارویی و چغندر قند دارای رتبه‌های اول تا پنجم کشوری و در تولید گندم دارای رتبه هفتم است و بخش اعظمی از سهم تولید سیر کشور را دارد.
یکی از روستاهای همدان یعنی روستای سولان به عنوان قطب تولید این محصول شناخته می‌شود و در حال حاضر، خانوارهای بسیاری در عرصه تولید، فرآوری، بسته بندی و غیره با این محصول امرار معاش می‌کنند.
اگر چه طی سال‌های اخیر به سبب شیوع ویروس کرونا جشنواره سیر سولان به فراموشی سپرده شد، اما هنوز هم سیر همدان به لحاظ کیفیت و کمیت در کشور حرف اول را می‌زند.
چند روز پیش بود که مدیر توسعه و بازرگانی جهاد کشاورزی استان همدان، سطح زیر کشت سیر استان همدان را ۳ هزار و ۶۲۶ هکتار با تولید ۴۸ هزار و ۹۸۴ تن برشمرد و گفت: مقدار صادرات سیر تولیدی امسال استان از ابتدای سال تاکنون ۷ هزار و ۵۲۱ تن با ارزش صادرات ۶.۹ میلیون دلار بوده است.
حسین فضلی هم چنین عنوان کرد که سیر استان همدان با توجه به کیفیت بالا دارای برند خاص بوده و ثبت ملی کشور شده که ثبت جهانی آن نیز در دست پیگیری است و به زودی سیر استان همدان ثبت جهانی خواهد شد.
اما باتوجه به این صحبت‌ها و با موقعیتی که همدان در عرصه تولید سیر خشک دارد، به نوعی که استان همدان با چهار هزار و ۴۰۰ هکتار اراضی زیر کشت سیر رتبه نخست تولید سیر خشک را در کشور به خود اختصاص داده است؛ زمان آن رسیده تا قدم‌هایمان را به سمت تخصصی کردن موضوع سوق دهیم. سیر همدان نه‌تنها به‌صورت تازه‌خوری استفاده می‌شود، بلکه در فهرست خرید سبد شرکت‌های تولید دارویی و بهداشتی هم قرار دارد و در صنایع تبدیلی و غذایی استفاده می‌شود.
استان همدان، به طور ویژه در تولید سه محصول سیب زمینی با ۹۵۰ هزار تن، گردو با ۵۴ هزار تن و سیر خشک با ۶۰ هزار تن جایگاه قابل توجهی در کشور دارد و در تولید این سه محصول پرطرفدار موفق به کسب رتبه نخست کشور شده است.
اما باید دید برای سیر همدان به عنوان یک محصول پر طرفدار و پُرتولید در استان چه قدم‌هایی برداشته شده است؟ و آیا هم چنان روند خام فروشی و ورود دلالان به این مسیر را باید شاهد بود یا برنامه ریزی ها به سمت و سوی دیگری سوق داده شده است؟
سال گذشته بود که زمزمه‌های ایجاد و راه اندازی «شهرک تخصصی سیر» به گوش می‌رسید، به گونه‌ای که زمستان سال گذشته قدیمی؛ مدیر جهاد کشاورزی همدان از شروع عملیات اجرایی شهرک سیر همدان از سال ۱۴۰۰ خبر داد و عنوان کر که شهرک تخصصی سیر همدان با تکیه بر موضوع فرآوری در زمینی ۳۰ هکتاری ایجاد خواهد شد.
خردادماه سال جاری بود که ظاهر پورمجاهد؛ معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری همدان با بیان اینکه ۷۰ درصد سیر کشور در این استان تولید می‌شود بر راه‌اندازی شهرک تخصصی «سیر» در همدان تاکید کرد و گفت: در سال گذشته حدود ۴۱ هزار تن سیر خشک در استان همدان تولید شد
این روند ادامه پیدا کرد و ۲ هزار نفر عضو انجمن سیرکاران همدان چشم انتظار به وقوع پیوستن این مهم بودند؛ روندی که می‌توانست با خود زنجیره تولید این محصول را تکمیل و قطب تولید سیر کشور را در عرصه بسته بندی، فرآوری، فروش و صادرات مناسب وارد کار کند.
اما در نهایت در شهریورماه سال جاری بود که مطرح شد: پس از گذشت ۶ ماه کار روی این پروژه شرکت آب و فاضلاب استان همدان اعلام کرده نمی‌توان شهرک سیر را در منطقه اعلام شده احداث کند.
در این خصوص مدیر بحران و پدافند غیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان همدان عنوان کرد که به دلیل همپوشانی خط انتقال فاضلاب، پساب فاضلاب به نیروگاه برق شهید مفتح، ایستگاه پمپاژ ینگیجه و خط انتقال تالوار به همدان و چاه‌های تأمین آب شهرستان همدان، قرارگاه پدافند زیستی استان همدان عدم امکان ایجاد شهرک فرآوری سیر استان همدان در این نقطه را به صراحت اعلام کرده است.
حال باید دید که این مسیر به کدام سو در حال حرکت است؟ آیا سیرکاران همدانی تمایلی به ایجاد شهرک سیر دارند؟ نظر آنها در این زمینه چیست و آیا روند احداث و راه اندازی چنین شهرک تخصصی ای هم چنان در دستور کار است یا به سبب مشکلات و مسائل پیش آمده به فراموشی فرو رفته است؟
مانع ورود افراد سودجو و دلالان شویم
یکی از سیرکاران روستای سولان، در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: در صورتی که یک شهرک صنعتی برای سیر ایجاد شود، می‌توان بسیاری از مشکلات سیرکاران را حل کرد.
وی با بیان اینکه اگر انحصاری بودن سیر همدان و برند آن در دست کشاورزان و سیرکاران همدانی باشد، این روند بسیر خوب و مثمر ثمر خواهد بود، خاطرنشان کرد: اما اگر قرار باشد که زحمت و هزینه‌ها با سیرکاران باشد و باز هم یک عده افراد سودجو در این بین به درآمد برسند، شهرک سیر هم دردی از وضعیت سیرکاران همدانی دوا نمی‌کند.
این سیرکار همدانی ادامه داد: بدین ترتیب، باید به آینده این شهرک توجه شود، چراکه در صورتی که به موضوع ورود افراد سودجو و دلالان توجهی نشود، به راستی باید گفت که با ایجاد شهرک صنعتی علناً بیش از ۱۰ هزار شغل از بین می‌رود، سیر از دست کشاورز خارج شده و به دست دلال می‌افتد.
وی با تاکید بر اینکه ما تمایل داریم تا این شهرک به سمت روستای سولان بیاید اما متأسفانه این موقعیت را از اینجا برده‌اند، اظهار کرد: اگر این شهرک تخصصی به سمت روستای سولان هدایت شود، همکاری‌های بسیار مناسبی از سوی روستاییان، تولیدکنندگان، کشاورزان، کاسبان و غیره را شاهد خواهیم بود.
این سیرکار سولانی با گلایه مندی به دوندگی‌هایی که برای برندسازی سیر سولان در این مدت داشته‌اند، اشاره کرد و افزود: آیا مسئولینی که اینگونه نشست‌ها و مصاحبه‌ها و تصمیم گیری هایی را دارند، با خود کشاورزان هم نشستی داشته‌اند؟ یا فقط فکر می‌کنند که خودشان همه چیز را در مورد سیر، تولید و بازارهای فروش آن می‌دانند؟
وی ادامه داد: در این سال‌ها چه حمایتی از سیرکاران سولان شده است؟ چرا معاون امور اقتصادی استانداری همدان در سال‌هایی که سیر از چین وارد می‌شد و کشاورزان زحمت کش ما به خاک سیاه نشستند، روزه سکوت گرفته بودند؟
این سیرکار همدانی با بیان اینکه به راستی، آقای نماینده‌ای که در این سال‌ها، چند نامه برایش ارسال شد، چرا کاری نکرد؟ و حالا که سیر به یک برند جهانی تبدیل شده، همین فرد در پی معرفی خود و پز دادن است؟
وی با تصریح بر اینکه باید شهرک سیر در روستای سولان به عنوان قطب تولید این محصول در استان همدان آورده شود، گفت: چرا باید شهرک سیر را به منطقه‌ای دیگری ببرند و زمینه را برای ورود افراد سودجو و دلالان مهیّا کنند؟
این سیرکار همدانی تصریح کرد: متأسفانه شاهدیم که الان هم سیر از دست کشاورزهای ما خارج می‌شود و توسط واسطه‌ها به فروش می‌رسد.
هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم
اما سرنوشت شهرک تخصصی سیر همدان به کجا رسیده است و برای این موارد برنامه ریزی و فکری شده است یا خیر؟
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی همدان در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر مطرح کرد: در زمینه احداث شهرک تخصصی سیر هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم.
محمدرضا بادامی با بیان اینکه زمینی که برای احداث این شهرک در نظر گرفته شده بود، مورد تأیید قرار نگرفت، عنوان کرد: به احتمال زیاد، زمین عوض شود.
در حالی که سیرکاران بسیاری در قطب تولید این مروارید اشتغالزا چشم انتظار راه اندازی شهرک سیر و عملی شدن وعده در این مسیر هستند، اما هنوز ایجاد شهرک تخصصی «سیر» همدان بلاتکلیف مانده است. این درحالی است که «شهرک تخصصی سیر» در استان همدان به عنوان قطب تولید این محصول پرخاصیت در کشورمان می‌تواند زمینه را بسته بندی، فرآوری و ورود این محصول به چرخه صنایع تبدیلی و تکمیلی را مهیّا سازد ضمن اینکه این روند به معنای اشتغالزایی پایدار، ارزآوری، کاهش ضایعات کشاورزی، درآمدزایی و روشن شدن چراغ صادرات خواهد بود.
روندی که سایه نبود برنامه ریزی برای آن نه تنها شاهد ورود دلالان و افراد سودجو به ماجرا خواهیم بود بلکه خام فروشی‌های صورت گرفته هم چنان موجب می‌شود که برند سیر همدان در سطح ملی و بین المللی مطرح نشده و حتی از سیرهای خام صادر شده، در کشورهای دیگر به راحتی کاشت صورت گیرد و گوی تولید را به مرور از همدان بربایند.
امید است که با توجه به تولید مناسب این محصول و کیفیت بالای آن در استان همدان، مسئولین مربوطه آستین‌های همت را برای مشخص کردن چند زمین و بررسی همزمان آنها در پیش بگیرند چراکه معطلی چندین ماهه برای یک زمین و در نهایت عدم موافقت با آن، موجب دلسردی سیرکاران شده است.
مادامی که سیر همدان فاقد بسته‌بندی، برچسب و سورت‌بندی مناسب و بدون برند به کشورهای دیگر فرستاده شود، نه تنها ارزآوری و اشتغالزایی را در این عرصه شاهد نخواهیم بود بلکه ورود دلالان به این موضوع را بیشتر از گذشته خواهیم دید.