خبرگزاری مهر، گروه استانها-آمنه سپهر: حوزه صنایع دستی هنری است که عشق هنرمندان این حوزه را به خوبی به روایت می‌کند. گره عشق بر تار و پود قالی، نقش و نگار نشسته بر الوان کاشی هفت رنگ، ظرافت خاتم شیراز و منبت کاری‌های سرشار از شور و شوق شناسنامه صنعتی است که در دیار فارس نمود جهانی دارد.
اما این روزها حال صنایع دستی فارس ناخوش است و ساز دلنواز دیرینه مردمان مشغول به این هنر دیرین و ارزشمند کوک نیست. در این حوزه که باید هنر شناس قابلی باشی، زخمهای نهفته از دیر زمان‌ها بر پیکر صنایع دستی رخ نشان می‌دهد.
زخم‌هایی که با شیوع ویروس کرونا بر حجمشان افزوده شد و زخمهای قدیمی نیز سر باز کرد. تازیانه کرونا آنقدر کاری بود که این صنعت را زمینگیر و فلج کرده است.
جهان شهر شیراز یکی از دو شهر خلاق جهانی در حوزه صنایع دستی است که با ۱۲۰ رشته صنایع دستی پس از اصفهان حرف اول را در ایران می‌زند.
یکی از هنرهای بی بدیل صنایع دستی استان فارس که آوازه جهانی دارد، کاشی هفت‌رنگ شیراز است که با رنگ و لعاب بی نظیرش ۸۰ درصد نیاز کاشی‌های مساجد و سایر بناهای ارزشمند معنوی و تاریخی جنوب این استان را تأمین کرده است.
کاشی هفت رنگ شیراز حاصل هنرنمایی سرانگشتان متبحر هنرمندان شیرازی است که دل در گروی عشق دارند. کیفیت منحصر به فرد کاشی هفت رنگ شیراز سبب شده است تا این رشته از صنایع دستی استان فارس در زمره صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس و در ردیف اجناس مهم صادر شده به سایر استان‌های کشور قرار گیرد.
آباده شهر جهانی منبت
شهرستان آباده در شمال فارس خاستگاه منبت است. هنری سنتی که از حدود هزار و ۵۰۰ سال پیش در کشور مرسوم بوده است. این هنر کنده کاری بر روی چوب است و به همین منظور باب میل گردشگران داخلی و خارجی علاقمند به حوزه هنرهای صنایع دستی است.
خاتم‌شیراز یکی دیگر از هنرهای بی بدیل حوزه صنایع دستی استان فارس است که شهرت جهانی دارد. این هنر ارزشمند که قدمت آن به حدود هزار سال پیش بر می‌گردد، در قسمت منبر جامع عتیق شیراز به زیبایی تمام رخ نشان می‌دهد، صندوقچه‌های خاتم شیراز روایت دلدادگی هنرمندان این صنعت را به به خوبی این هنر نشان می‌دهد.
در همین زمینه مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در گفتگو با خبرنگار مهر، از فعالیت ۲۰ هزار فعال حوزه صنایع دستی در این استان خبر داد و گفت: از این تعداد تنها ۲ هزار نفر هنرمند بیمه هستند.
هادی شهدوست شیرازی اظهار داشت: شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع دستی ۹۵۰ کارگاه فعال در حوزه هنرهای سنتی، همچون خاتم، کاشی هفت‌رنگ و قلم‌زنی دارد که به دلیل زیبایی‌های چشم نواز هر یک از این رشته‌ها در این شهر همواره موردتوجه گردشگران قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه مطالبه صپنعتگران حوزه صنایع دستی برپایی نمایشگاه حراج واقعی محصولاتشان است، افزود: حراج آثار هنرمندان و صنعت گران صنایع‌دستی استان فارس در شیراز در شرف انجام است.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس ادامه داد: بحمدلله تمامی بازارهای صنایع‌دستی استان فارس باز هستند و به رغم فشار زیادی که به صنعت گران و هنرمندان صنایع‌دستی طی همه‌گیری کرونا واردشده، همه واحدهای صنایع‌دستی مشغول به فعالیت هستند.
شهدوست شیرازی ابراز کرد: پروژه پژوهشی جدیدی در استان فارس باهدف شناسایی بازار و ایجاد برند شیراز در حوزه صنایع‌دستی شروع‌شده است که امید می‌رود بر مبنای آن بتوانیم پایه‌های توسعه تجارت بین‌المللی صنایع‌دستی استان فارس را پی‌ریزی کنیم.
نوسانات ارزی جای نگرانی دارد
او یاد آور شد: بیشترین خسارتی که صنعت گران و هنرمندان صنایع‌دستی از نوسانات ارزی دیدند در زمینه تأمین مواد اولیه بود که به‌تبع آن باعث رشد خام فروشی شد.
این مقام مسئول ضافه کرد: هم اکنون در حال بررسی و پیدا کردن راه‌حلی منطقی و منطبق بر قوانین بازار هستیم.
مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس بیان کرد: مهمترین بخش صادرات صنایع‌دستی استان فارس مربوط به دست بافته‌های داری است که از طریق پایتخت صورت می‌گیرد و در سایر گروه‌های صنایع‌دستی بخش عمده صادرات مربوط صادرات چمدانی و فروش حقیقی به گردشگران است که امیدواریم با پایان یافتن بیماری کرونا و رونق گردشگری زمینه رونق مجدد صنایع‌دستی فراهم کرد.
او متذکر شد: ایجاد برند شیراز در حوزه صنایع‌دستی از اهدافی است که این اداره‌کل دنبال می‌کند تا با ایجاد آن توسعه صادرات نیز رقم خواهد بخورد.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس هم در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: از ۱۲۰ رشته صنایع دستی استان فارس ۸۰ رشته فعال و صنعتگران در زمینه‌های مختلف فعالیت می‌کنند.
حسین همتی با اشاره به اینکه تا قبل از کرونا و به دلیل گشایش نمایشگاه‌های صنایع دستی بازار کار صنایع دستی استان فارس مساعد بود، عنوان کرد: تا قبل از شیوع ویروس کرونا حوزه هنرهای صنایع دستی استان فارس با برپایی نمایشگاه‌های ملی و بین المللی در داخل و خارج کشور باعث شده بود که اقبال عمومی به سمت صنایع دستی روی بیاورد و با رونق گردشگری نگاه‌ها به سمت هنر صنایع دستی کشیده شود.
وی افزود: دید و بازدیدهایی که از سراسر کشور و گردشگران خارجی از شیراز داشتند، باز خورد خوبی داشت اما با پیدایش این ویروس سوای از بهم ریختگی ترکیب و ساختار در همه ابعاد جامعه، صنایع دستی بیش از بقیه صنوف آسیب دید.
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس با بیان اینکه مشکلات صنایع دستی از دیرباز بوده و هست، اظهار کرد: این اتحادیه به سهم خود برای رفع موانع پیش روی صنایع دستی و همچنین بیمه صنایع و مالیات صنعتگران حوزه صنایع دستی تلاش خود را کرده است اما این تلاش‌ها راه به جایی نبرده و هنوز اقدامی مثبتی در این خصوص انجام نشده است.
همتی تصریح کرد: دلیل حل نشدن مساله بیمه و مالیات صنعتگران حوزه صنایع دستی در فارس تمایل نداشتن مدیران بیمه تأمین اجتماعی و پاسخگو نبودن آنان در این زمینه است.
او ادامه داد: متولیان بیمه‌ای، مالیاتی و سایر حوزه‌های مرتبط با مشکلات هنرمندان حوزه صنایع دستی در پاسخ به مطالبات این قشر عنوان می‌کنند که حل مسائل آنان در حوزه اختیاراتشان نیست.
این فعال حوزه صنایع دستی استان فارس بر لزوم حمایت از این قشر تاکید کرد و گفت: مجلس باید با وضع قوانین جدید مشکلات بیمه‌ای و مالیاتی صنعتگران تا حدودی حل کند.
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس با اشاره به شهرستانهای فاخر استان فارس در حوزه هنرهای صنایع دستی ابراز کرد: هنرمندان شهرستان آباده بعنوان شهر جهانی منبت نیازمند حمایت ویژه برای عرضه هنر بی بدیل خود هستند.
همتی ابراز امیدواری کرد: شهرستان فیروزآباد بعنوان شهر ملی دستبافت های داری شناخته شده است که امیدواریم این هنر ارزشمند که حاصل عشق بازی هنرمندان این حوزه با گره‌های بی شمار و دار قالی است، ثبت جهانی شود.
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه شیراز به عنوان شهر جهانی صنایع دستی و هنر خاتم آن ثبت جهانی شده است، ابراز کرد: دو شهر شیراز و اصفهان به عنوان دو شهر جهانی صنایع دستی در عمل و رتبه برابرند اما اصفهان زودتر از شیراز اقدام به ثبت آثار صنایع دستی خود کرده است.
وی با اشاره به شهرهای تک رشته‌ای که آثار خود را ثبت جهانی کرده اند، خاطرنشان کرد: منبت آباده هنر تک رشته‌ای بوده است که ثبت جهانی شده است.
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس تنوع رشته‌های صنایع دستی شهرهای شیراز و اصفهان به نسبت سایر شهرهای کشور را بیشتر دانست و گفت: به همین دلیل این دو شهر به نسبت جهانی به عنوان کلی تمامی هنرهای دستی را داراست.
همتی مهمترین هنر سنتی مرکز استان فارس را خاتم شیراز اعلام و اذعان کرد: این هنر یک برند جهانی است که مربوط به شیراز است و پس از آن هنر قلم زنی مکتب شیراز است که اساتید بزرگ و بنامی از شیراز در این زمینه فعالیت می‌کنند.
او اضافه کرد: کاشی هفت رنگ شیراز که شاخصه اش مسجد نصیر الملک است نیز در حال حاضر چند خانواده بنام در این رشته فعالیت و هنرشان را عرضه می‌کنند.
تمامی هنرمندان سالانه می‌توانند ۵ اثر خود را شناسنامه‌دار کنند
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس در بخش دیگری از سخنان خود بر ضرورت ساماندهی آثار فاخر هنرمندان حوزه صنایع دستی این استان تاکید کرد و گفت: همه هنرمندان می‌توانند سالانه ۵ تا ۱۰ اثر خود را شناسنامه دار کنند.
وی با تاکید بر اینکه شناسنامه دار شدن آثار فاخر هنرمندان این حوزه کمک شایانی به فروش محصولات آنان در بازارهای داخلی و همچنین صادرات به سایر کشورها می‌کند، عنوان کرد: تمهیدات لازم برای شناسنامه دار شدن‌محصولات هنرمندان این حوزه در فارس انجام شده است.
خسارت ۱۰۰ درصدی کرونا به صنایع دستی فارس
حسین همتی از خسارت ۱۰۰ درصدی به حوزه صنایع دستی با شیوع بیماری کرونا خبر داد و گفت: در حال حاضر، حال صنایع دستی اصلاً خوب نیست و شرایط برای ادامه فعالیت هنرمندان بسیار سخت شده است.
به گفته وی؛ نگهداری کارگاه‌های صنایع دستی فعالین این حوزه با خواهش و ترغیب آنان به دوام آوردن از سوی این اتحادیه همراه بوده، زیرا هنرمندان این حوزه به دلیل کسادی بازار صنایع دستی با مشکلات معیشتی و در نهایت با اعتراضات خانوادگی شدیدی روبرو شده اند.
مدیر عامل اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس رونق بازار صنایع دستی را در گروی حال خوب آدم‌ها دانست و گفت: در حال حاضر اولویت اول خانواده‌های تأمین مایحتاج اولیه است و در آخر اگر حال روحی و اقتصادی آنان خوب باشد به سمت صنایع دستی روی می‌آورند.
همتی صنایع دستی را هنر، عشق، علاقه و زیبایی تمام دانست و گفت: متأسفانه این هنر پر نقش و نگار در سبد خانوارها جایی ندارد و حتی قبلاً که ادارات برای تقدیر از فعالین حوزه خود به سمت خرید هدایایی از جنس صنایع دستی روی می‌آوردند امروز خریدهایشان تعطیل شده و باعث شده تا شرایط اسفباری برای هنرمندان این حوزه به وجود بیاید.
به گزارش خبرنگار مهر، اتحادیه تعاونی‌های صنایع دستی استان فارس حدود ۱۲۰۰ عضو دارد، که هم اکنون از ۱۲۰ رشته صنایع دستی در استان فارس، حدود ۸۰ رشته همچنان فعال هستند و نزدیک به ۲۰۰ هزار صنعتگر و بافنده در صنایع دستی فارس فعالیت می‌کنند.