به گزارش خبرگزاری مهر - گروه استانها، هیفاء پردل: شب یلدا طولانی‌ترین شب سال است؛ شبی که طبق سنت‌های گذشته ایرانیان در این شب خانواده‌ها در منزل بزرگ‌تر و فامیل‌های دور و نزدیک کنار هم جمع و با یک دورهمی ساده طولانی‌ترین شب سال را جشن می‌گیرند.
در کنار این دورهمی و دستگیری از حال و احوال یکدیگر، اشعار حافظ خوانده می‌شود بزرگترها نیز با تعریف کردن خاطرات خود و داستان‌ها کوچکترها را سرگرم می‌کنند معمولاً مردم آجیل و میوه به ویژه انار و هندوانه در این شب تهیه می‌کنند رنگ قرمز این میوه‌ها به عنوان نماد درخشش زندگی به شمار می‌رود.
در قدیم خانواده‌های ایرانی زیر یک کرسی نشسته گل می‌گفتند و گل می‌شنیدند و سادگی و شادی به همراه دورهمی چاشنی این شب زیبا بود اما با هجوم تشریفات و سرازیر شدن تجملات این آئین سنتی و زیبا هم دستخوش تغییراتی شد از یک سفره یلدایی ساده به سفرهای لاکچری تبدیل و جای دورهمی های شاد دیروزی، دورهمی ها تجملاتی که بعضاً حتی در تالارهای مختلف که هیچ هم خوانی با آئین شب یلدا و سنت‌های آن ندارد را گرفت.
ار تباط مجازی جای ارتباط حقیقی را گرفته است
در سال‌ها پیش هدف اصلی از برگزاری مراسم شب یلدا، کنار هم جمع شدن بود، آن زمان نه از گوشی‌های هوشمند خبری بود نه از اینترنت و اعضای فامیل از کنار هم بودن لذت می‌بردند اما امروزه از چند روز قبل از رسیدن شب یلدا و خریدهای این شب، لحظه‌به‌لحظه را در شبکه‌های اجتماعی به نمایش می‌گذارند.
وقتی پای صحبت‌های بزرگان و ریش سفیدان فامیل می نشنیم همه از یک دورهمی شاد و دلنشین خالی از هرگونه تشریفات و چشم و هم چشمی خبر می‌دهند در حالی که حتی دورهمی های ما به برکت گوشی‌های هوشمند و دینای ارتباطات از دنیای حقیقت بیرون و به سمت دنیای مجازی رفته است.
با چرخشی به مراکز مختلف خرید و مجتمع‌های تجاری و مغازه‌های پر رزق و برق شهر با دیدن نمادهای مختلف یلدایی و لباس‌های ویژه یلدایی حتی ظرف‌های پذیرایی یلدا برق از چشمان رهگذران می پرد هم چنین عجیب‌تر اینکه عده ایی برای مراسم شب یلدای خود تالار گرفته و یک مراسم لاکچری با سفره‌های زرق و برق می‌گیرند.
اما گذشته از همه اینها آن سوی سکه خانواده‌هایی هم هستند که در گیرودار زندگی مانده و با توجه به فشارهای اقتصادی امروز جیب آنها خالی و در کنار افزایش قیمت آجیل و خشکبار و هم چنین میوه‌های ویژه این شب که همان انار و هندوانه است سفره‌های یلدایی آنها خالی است انگار شب یلدای ایرانی امسال تنها آغوش خود را برای قشر مرفه باز کرده است.
در کنار فشارهای اقتصادی و تورم سنت‌های غیر قابل قبولی هم به لیست شب یلدای ایرانی ما ناخودآگاه اضافه شده است آن هم هدایای یلدایی برای تازه عروس‌ها که باید از سوی خانواده داماد تدارک شود حال باید پرسید دامادی که تازه روی پای خود ایستاده و برای خود شغلی را یافته چگونه می‌تواند از پس هزینه چنین هدایای لاکچری و تشریفاتی کنار آید؟
در حالی که سال گذشته با توجه به محدودیت‌های کرونایی مردم از یک دورهمی محروم بودند انتظار شب چله سال ۱۴۰۰ بودند که آن هم با توجه به افزایش قیمت آجیل و خشکبار و هم چنین بازار میوه و شیرینی‌جات قدرت خرید مردم کاهش یافته و دهک‌های متوسط تا پایین جامعه را از یک سفره ساده یلدایی دور ساخت.
یک شهروند قمی که نان‌آور یک خانواده ۴ نفره است با اشاره به بازار میوه و آجیل شب یلدا می‌گوید: وقتی حقوق یک کارگر بیش از ۳ میلیون تومان است چگونه می‌تواند برای خانواده خود ملزومات شب یلدا را فراهم کند ان از اناری که قیمت آن متغیر است و از ۱۲ هزار تا ۱۸ هزار و حتی برخی میوه فروشی‌ها تا ۲۰ هزار هم عرصه می‌کنند و پسته که شاخص ترین اقلام سفره یلدا است از ۲۵۰ هزار تا ۳۰۰ هزار فروش می‌رود امسال دهک‌های پایین یلدایی ندارند.
محسن بابایی می‌افزاید: انگار شب یلدا تنها برای قشر مرفه تعریف شده است قشری که برای خود سفره‌های آن چنانی برای شب یلدا تدارک می‌بینند و حتی در تالارهای لاکچری دورهمی های تشریفاتی دارند و دهک‌های پایین مانند من باید حسرت یک یلدای ساده را به دل داشته باشند.
وقتی یلدای ساده ایرانی جای خود را به یلدای لاکچری می‌دهد
یک بانوی میان سال قمی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: پسرم را یک سالی است داماد کردم ولی به خاطر اینکه هنوز نتوانسته هزینه عروسی و مراسم را فراهم کند هنوز وارد زندگی مشترک خود نشده ولی با توجه به رسمی که باید شب یلدا داماد به تازه عروس خود هدیه یلدایی تقدیم کند برای تنها پسرم نگران هستم.
سیده فاطمه طاهری می‌افزاید: آخر این چه رسمی است که به آداب شب یلدا اضافه شده است مگر در شرایط کنونی بازار و فشار اقتصادی می‌توان هدایای لاکچری برای عروس فرستاد کاش درگیر چشم و هم چشمی‌ها نبودیم و بیشتر این روزهای سخت هوای همدیگر را داشتیم.
علی محمدی هم با گلایه از حضور نمادهای تشریفاتی به شب یلدا می‌گوید: از چه زمانی ما ایرانیان یلدا را در تالارهای لاکچری با این همه تشریفات برگزار کرده‌ایم یلدایی که زمانی ساده و تنها فلسفه آن دورهمی بود ولی اکنون نه تنها از اصل دور شدیم بلکه با چشم و هم چشمی هم برگزار می‌شود.
وی عنوان می‌کند: در شرایطی که باید هوای هم نوع و خویشان خود را داشته باشیم همه ذکر و هم ما شده برگزاری یک یلدای لاکچری و تشریفاتی و فراموش کرده‌ایم در این فشار اقتصادی هستند افرادی که از برگزاری شب یلدا محروم هستند و باید پیش همسر و بچه‌های خود شرمسار باشند.
صله‌رحم فلسفه اصلی شب یلدا
یک کارشناس قم پژوهی با اشاره به شاخص ترین سنت‌های شب یلدا می‌گوید: سنت شب یلدا برای قمی‌ها فلسفه ایی داشت آن هم دورهمی و جمع فامیل کنار هم به ویژه اغلب مهمانی‌های یلدایی را کنار ریش سفیدان و بزرگان فامیل برگزار می‌کردند.
ابوالحسن گرامی می‌افزاید: بلند ترین شب سال یا یلدا در سنت مردم قم به صله‌رحم و گفت و گو می‌گذشت و تنها عنصری که در آن دیده نمی‌شد تجمل گرایی و چشم و هم چشمی بود در آن سال‌ها همه سعی می‌کردند شب یلدا را بهترین فرصت برای دید و بازدید قرار دهند.
به گفته وی؛ برخی از خانواده‌ها چند ماه مانده به شب یلدا برخی از تنقلات را کنار می‌گذاشتند که در آن گندم و شاهدانه برشته شده، فندق، پسته، تخم آفتاب گردان، نخودچی، سوهان، توت خشک، آلوهای خشک شده، انواع خشکبار، و انجیر و نقل و شکر پاره دیده می‌شد البته بستگی به وضعیت معیشت به طور کلی دورهمی فلسفه این شب بود.
اما با توجه به اینکه شب یلدای سال ۱۴۰۰ به دلیل آشفتگی بازار میوه و خشکبار و افزایش آن و از سویی جیب خالی بسیاری از خانواده‌ها، سفره‌های یلدایی امسال رنگ و بوی یلدایی ندارد برای بررسی بیشتر وضعیت بازار شب یلدا در قم به سمت اتاق اصناف روانه می‌شوم.
حضور اکیپ‌های نظارتی و بازرسی
حمید خرمی رئیس اتاق اصناف قم معتقد است امسال به خاطر همزمانی شب یلدا با ایام فاطمیه خیلی از خانواده‌های قمی آئین شب یلدا را برگزار نمی‌کنند و به همین دلیل بازار شب یلدا با استقبال کم رو به رو است.
وی می‌افزاید: قیمت میوه و شیرینی‌جات متعادل است و افزایشی نیافته است از سوی سازمان صنعت؛ معدن و تجارت هم نظارت‌های شدیدی صورت گرفته و بازار شب یلدا رصد می‌شود.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر مبنی بر اینکه مردم از گرانی میوه و آجیل شب یلدا گلایه دارند و قدرت خرید آنها هم کاهش یافته عنوان می‌کند: قیمت‌ها کنترل می‌شود افرادی هستند که در این شب سو استفاده کرده و اقدام به افزایش قیمت‌ها می‌کنند همچنین ما اکیپ‌هایی برای نظارت داریم.
به گفته خرمی؛ قیمت انار کیلویی ۱۵ هزار تومان و موز هندی ۲۵ هزار و هم چنین نارنگی ۱۲ هزار؛ سیب درختی زرد ۱۷ هزار؛ قرمز ۱۷ هزار و پرتقال تامسون ۱۵ هزار تومان است.