خبر گزاری مهر، گروه استانها: امروزه از تجارت به عنوان موتور محرکه رشد و توسعه یک کشور یاد می‌شود و گسترش مبادلات مناطق مرزی بین کشورها و احداث بازارچه‌های مرزی یکی از روش‌های تأثیر گذار برای حضور در تجارت جهانی است.
وجود ۴۲۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه گذاری در این خصوص است و با توجه به اینکه مرز یکی از پیشران‌های توسعه برای استان است و ایجاد بازارچه‌های مرزی در ایجاد اشتغال، در آمد پایدار، توسعه صادرات، جلوگیری از مهاجرت مرز نشین ها بسیار تأثیر گذار است چهار بازارچه گلورده درمیان، یزدان زیرکوه، ماهیرود سربیشه و دوکوهانه در نهبندان راه اندازی شد.
اما از اواخر سال ۱۳۹۳ به طور یک جانبه سه بازارچه توسط افغانستان تعطیل شد و ماهیرود تنها بازارچه خراسان جنوبی است که صادرات و واردات کالا از طریق آن انجام می‌شود.
با وجود تلاش‌های بسیاری که توسط مسئولان استان برای بازگشایی این بازارچه‌ها انجام شد این بازارچه‌ها تعطیل بودند. تا اینکه بعد از هفت سال ۱۱ شهریور سال جاری قفل پایانه گمرک مرزی یزدان باز شد.
هرچند این بازارچه از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۵ یکی از بازارچه‌های نمونه صادراتی کشور بوده است اما با وجود همه تلاش‌های انجام شده نیمه فعال است و تنها خورده فروشی مواد غذایی در آن انجام می‌شود.
مشاور رئیس جمهور در امور افغانستان با حضور در استان و در بازدید از بازارچه یزدان با بیان اینکه گمرک یزدان یکی از امن ترین نقاط مرزی کشور است از فعال شدن آن در دو تا سه ماه آینده خبر داد و بر اجرای طرح‌های توسعه‌ای یزدان تاکید کرد تا محلی برای فعالیت تجار و پیله وران مرزی باشد.
مهم‌ترین مشکل
رئیس کمیسیون مدیریت واردات؛ توسعه صادرات، ترانزیت، حمل و نقل و گمرک اتاق بازرگانی بیرجند در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یکی از مهم‌ترین مشکلات تجاری که به افغانستان صادرات دارند تعهدات ارزی و برگشت ارز است و پیله وران که حق‌العمل کار هستند و کارت خود را در اختیار تجار افغانستان قرار می‌دهند بیشترین مشکل را در این زمینه دارند زیرا عضو اتاق بازرگانی نمی‌باشند، آماری در خصوص آنها نمی‌توانم ارائه کنم.
به گفته علیرضا خامه زر تغییر حکومت در افغانستان سبب شده است که بسیاری از کالاهای ایران در گمرکات افغانستان سرگردان باشند و وضعیت آنها مشخص نشود.
وی ادامه داد: تا قبل از ورود طالبان صادرات کالاهای ایران به افغانستان افزایش داشت اما در شرایط فعلی صادرات نسبت به سال گذشته از نظر عملکرد کاهش یافته است.
وی عدم ثبات در قیمت کالاهای ایران را یکی دیگر از مشکلات تجار برای صادرات به افغانستان اعلام و اضافه کرد: این موضوع موجب شده تا تجار ایرانی نتوانند برنامه‌ریزی دقیقی برای صادرات داشته باشند و این امر سبب ایجاد چالش در این باره می‌شود.
عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی بیرجند تصریح کرد: در مجموع سهم ایران در شرایط فعلی از صادرات به افغانستان کم است و مسئولان باید با ارائه راهکاری برای حل مشکل صادرات به افغانستان تلاش کنند.
وی با بیان اینکه تعهدات ارزی هم یکی از مهم‌ترین مواردی است که موجب افت صادرات می‌شود، اضافه کرد: برای حل مشکل صادرات یا باید به طور کامل تعهدات ارزی برداشته شود و یا صادرات ریالی از تعهدات ارزی معاف شود در غیر این صورت صادرات به افغانستان به دلیل اینکه ریالی انجام می‌شود، کاهش خواهد یافت.
خامه زر با بیان اینکه از زمان به وجود آمدن مشکل برای بازارچه‌های مرزی استان همه استانداران پی گیری های را برای حل این مشکل انجام دادند و در دولت قبل در حد رئیس جمهور هم پی گیری هایی در این زمینه شد، بیان کرد: اما مشکل اصلی تعطیلی بازارچه‌های مرزی استان این بود که افغانستان نیروی کافی برای گمرکات خود نمی‌گذاشت و فقط با بازگشایی بازارچه ماهیرود موافقت کرد.
وی ادامه داد: با اقدامات دولت سیزدهم با توجه به نگاه ویژه دولت به افغانستان به خصوص اینکه مشاور رئیس جمهور در امور افغانستان فرد کار بلدی است، به حل مشکلات صادرات به افغانستان امیدوار هستیم.
به گفته وی همراهی فردی با مشاور رئیس جمهور که دو دوره نماینده بازرگانی ایران در افغانستان بوده است نشانگر این است که دولت به صادرات به افغانستان برای برقراری بالانس در این زمینه اهمیت می‌دهد تا حداقل میزان صادرات به افغانستان را در همین حد نگاه داریم.
خامه زر اضافه کرد: در شرایط فعلی برای بازگشایی دیگر بازارچه‌های استان با توجه به نقش آنها در اشتغال و در آمد پایدار اعلام آمادگی کرده‌ایم و حاضریم برای این منظور امتیازاتی بدهیم و منتظر اقدامات افغانستان هستیم.
۳۰ درصد تجارت ایران به افغانستان از ماهیرود
مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: در هشت ماهه سال جاری ۵۱۲ میلیون دلار به وزن یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن صادرات از استان داشته‌ایم که بیشتر مصالح ساختمانی مانند کاشی و سرامیک و مشتقات نفتی و صیفی‌جات بوده است.
حسن رحیمی زاده میزان واردات را در این مدت بیش از ۱۳ میلیون دلار با هزار و ۴۱۴ تن اعلام کرد و گفت: بذر یونجه، ترنجبین، گاه، علوفه دامی و بذر صیفی‌جات از جمله این واردات بوده است.
وی تصریح کرد: حدود ۳۰ درصد تجارت ایران با افغانستان از ماهیرود انجام می‌شود و حدود ۲۰ درصد مجموع صادرات از ماهیرود کالاهای تولید خراسان جنوبی است که باید تلاش کنیم حجم آن افزایش یابد.
بهره برداری از ایکس ری
به گفته وی برای راه اندازی ایکس ری در بازارچه مرزی ماهیرود دستگاه مورد نظر خریداری شده است و با توجه به اینکه دیوارهای ساختمان آن باید ضد اشعه باشد شناژ و بتن‌ریزی آن انجام شد و امیدواریم تا سه ماه آینده به بهره برداری برسد.
رحیمی زاده با بیان اینکه بازارچه یزدان فعال است، تصریح کرد: گمرک افغانستان هنوز فعالیت خود را آغاز نکرده که باید با تعریف کد آن اقدامات لازم در این باره انجام شود و با توجه به اینکه چارت سازمانی گمرک یزدان را داریم مشکلی از طرف ما در این خصوص وجود ندارد.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات صادر کنندگان این است که با وجود اینکه مبادلات با افغانستان با ریال است بر اساس تعهدات ارزی باید دلار ناشی از صادرات را به سیستم بانکی تحویل دهند.
مشکل پیله وران
مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی اضافه کرد: پیله ورانی که در بازارچه ماهیرود کار صادرات را انجام می‌دهند به دلیل اینکه در ازای صادرات دلار دریافت نمی‌کنند برای پرداخت ارز صادرات به سیستم بانکی مشکل دارند که اگر این کار را انجام ندهند صنعت و معدن با باطل کردن کارت آنها از فعالیت این افراد جلوگیری می‌کند.
با سرپرست معاونت امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی هم چند بار تماس گرفتیم اما تا زمان انتشار این گزارش موفق به صحبت با ایشان نشدیم.