خبرگزاری مهر، گروه استانها- مریم بزی: کودکان کار، پدیده‌ای که این روزها در گوشه و کنار خیابان زیاد رؤیت شده، گاهی دلمان برای آنها سوخته و گاهی با بی تفاوتی از کنارشان می‌گذریم.
کودک کار به فردی گفته می‌شود که به دلیل مشکلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی به صورت خودخواسته و یا توسط باند و مافیا به صورت طولانی به کار گرفته می‌شود و متأسفانه این کودکان در معرض انواع آسیب‌ها قرار می‌گیرند و با توجه به اینکه از تحصیل محروم می‌شوند، خطرات زیادی آنها را در آینده تهدید می‌کند.
گلستان هم اوضاع چنین است و کارشناسان معتقد هستند که مشکلات اقتصادی، فقر فرهنگی خانواده‌ها و وجود اتباع در حاشیه شهرها باعث به وجود آمدن تعداد زیادی کودک کار در استان شده و بر اساس اعلام مدیرکل بهزیستی گلستان ۷۰ درصد کودکان کار این استان غیرایرانی هستند.
یک روانشناس حوزه کودک و نوجوان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: از گذشته‌های دور کودکان در مغازه پدر یا دیگران کار می‌کردند، کار آنها توسط والدین برای آنها انتخاب می‌شد تا به این وسیله کودکان بتوانند یک هنر، حرفه را بیاموزند، ضمن اینکه ارتباطات اجتماعی و مهارت‌های زندگی آنها نیز بهتر شود.
حامد قاسمی افزود: این موضوع در آن زمان برای جامعه و خانواده‌ها به عنوان یک دغدغه مطرح بود، به طوری که حتی در دوران راهنمایی رشته‌های فنی و حرفه‌ای شکل گرفت تا آموزش‌های لازم به بچه‌ها داده شود.
آسیب‌های روانی همراه کودکان کار
وی با اشاره به چالش‌ها و مشکلات کودکان کار اظهار کرد: متأسفانه کودکان کار دچار چالش‌های روانی بسیاری بوده و اکثر آنها دچار آسیب‌های متعدد می‌شوند.
قاسمی ادامه داد: در حال حاضر دو نوع بچه‌های کار در جامعه است، از جمله بچه‌های کار سازمان یافته و غیر سازمان یافته که در محیط‌های اجتماعی برای کسب درآمد فعالیت کرده و نیاز اجتماعی و اقتصادی خود، خانواده، افراد و گروه‌هایی که زیر سلطه آنها هستند را برطرف می‌کنند.
وی اضافه کرد: اما برخی از کودکان به صورت ناخودآگاه به وسیله والدین به سمت این کارها می‌روند، یعنی نوعی درماندگی باعث شده است تا در اماکن پرخطر، خیابان‌ها و سطل‌های زباله به دنبال درآمد باشند، به طوری که اگر کاری دیگری به آنها پیشنهاد کنیم، قبول نمی‌کنند، چون به این کارها عادت کرده‌اند.
بزهکاری آینده کودکان کار است
وی مهم‌ترین مسأله این کودکان را بزهکاری دانست و افزود: متأسفانه این کودکان به کارهایی مانند گدایی، فروش مواد و رها بودن در خیابان‌ها عادت می‌کنند، این رفتار در سیستم تربیتی و کسب درآمد آنها نهادینه شده و خیلی از آنها به سمت بزهکاری کشیده می‌شوند.
چون جامعه‌ای مهرطلب هستیم این کودکان درآمد خوبی دارندقاسمی بیان کرد: چون ما اصولاً جامعه‌ای مهر طلب هستیم، معمولاً این کودکان از درآمد خوبی برخوردار هستند، البته اعتقاد دارم باید از آنها خرید کرد، چون باعث توسعه افکار فروشندگی و بالندگی شأن می‌شود.
وی خطاب به مسئولان اضافه کرد: متولیان امر باید این کودکان را سازماندهی کنند و یا اینکه آنها را به یک مکانی مانند بازارهای هفتگی، انتقال دهند تا بتوانند کالاهای خودشان را بفروشند، ضمن اینکه به مغازه داران هم ضرر نرسانند.
روانشناس حوزه کودک و نوجوان ابراز کرد: سازماندهی روانی، حقوقی، تحصیلی و بهداشتی از دیگر وظایف مسئولان در قبال این بچه‌ها است، زیرا اگر به هفت سال اول زندگی که شخصیت شکل می‌گیرد و هفت سال دوم که تربیت انجام می‌شود و همچنین هفت سال سوم که هویت شکل می‌گیرد، توجه نکنیم، متأسفانه با یک فرد بزهکار در جامعه مواجه می‌شویم.
وی افزود: نبود احساس محبت و دست نیافتن به آن درآمدی که دیگران از آنها انتظار دارند، باعث ایجاد مشکلات روانی، افسردگی و حتی خودکشی در بین این بچه‌ها می‌شود.
قاسمی گفت: خوشبختانه بهزیستی توانسته کارهای بسیار خوبی برای این کودکان انجام دهد و البته با کمک دیگر مؤسسات، ارگان‌های مختلف و افرادی که ذی ربط می‌توانیم کارهای بیشتری برای آنها انجام داد.
مشکلات اقتصادی مهم‌ترین دلیل کارکردن کودکان
در ادامه کارشناس ارشد علوم تربیتی و معلم مدرسه استثنایی گرگان هم به خبرنگار مهر گفت: اکثر کودکان درگیر مشکلات اقتصادی هستند که زاده اقتصاد ناقص خانواده‌ها است، اغلب آنها نان‌آور خانواده بوده و دارای پدر یا مادر زندانی، فوت شده و یا درگیر اعتیادند.
رزیتا دماوندی ادامه داد: اکثر خانواده‌هایی این کودکان بی سواد یا کم سواد هستند که علاوه بر فقر اقتصادی دچار فقر فرهنگی هم هستند، معمولاً تحصیل را لازم نمی‌دانند و کار کردن کودک برای آنها عادی است.
دماوندی با اشاره به تعداد بالای کودکان کار در گرگان، تصریح کرد: تعداد زیادی از این بچه‌ها اتباعی هستند که دارای مادری ایرانی بوده و معمولاً برای ثبت نام در مدارس دچار مشکل می‌شوند، اجتماع آنها را نمی‌پذیرد و متأسفانه با هر نوع فرد و گروه سنی هم در ارتباط هستند.
وی تجربه خشونت را از دیگر آسیب‌های کودکان کار عنوان کرد و اضافه کرد: خشونت‌های خانگی و محیط اجتماعی بیرون از جمله جنسی، اعتیاد، بیماری‌هایی نظیر کم خونی و سو تغذیه، تورم تیروئید و مشکلات کلیوی و دیگر بیماری‌ها از مهم‌ترین مسائل این کودکان است.
مددکار بهزیستی گرگان گفت: متأسفانه ۹۰ درصد این کودکان خشونت‌های جسمی و جنسی را تجربه می‌کنند، دارای اعتماد به نفس پایینی هستند به طوری که به دیگران اعتماد نمی‌کنند و دروغگویی در بین اینها فاحش است.
مراکز حمایت از کودکان کار
وی با اشاره به فعالیت‌های مراکز بهزیستی گفت: در سطح استان بخصوص در شهر گرگان مراکز حمایت از کودکان است، تمامی کودکانی که شناسایی می‌شوند، تحت پوشش قرار گرفته و یارانه‌ای توسط بهزیستی و دولت برای آنها در نظر گرفته می‌شود.
دماوندی بیان کرد: این مراکز سعی می‌کنند تا آموزش‌های مناسب با سن و بنیه بدنی شأن به آنها بیاموزند، همچنین آموزش راهکارهای تقویت اعتماد به نفس و قدرت نه گفتن، انتقاد پذیری و مهارت‌های زندگی، برگزاری کلاس‌های رایگان، اردوهای تفریحی و همچنین تشکیل تیم ورزشی از دیگر فعالیت‌های این مؤسسات است.
وی با بیان اینکه معمولاً اکثر این کودکان درآمدی معادل با روزی ۵۰۰ هزار تومان را دارند، افزود: بهزیستی متناسب با ساعاتی که کودکان بیکار هستند، می‌تواند با استفاده از بودجه‌ای که دارد، کارخانه‌ها و مراکزی را ایجاد کرده تا کودکان در آنجا متناسب با سن شأن کار و حرفه آموزی کنند.
شناسایی ۴۰۵ کودک کار در گلستان
در ادامه معاون اجتماعی بهزیستی گلستان هم با بیان اینکه بر اساس آخرین آمار به دست آمده، تعداد ۴۰۵ کودک کار در استان وجود دارد، به خبرنگار مهر گفت: از این بین ۲۳۳ کودک در گرگان، ۱۳۷ نفر در گنبدکاووس، ۶ کودک در بندرترکمن، سه نفر در علی آباد، ۱۵ کودک در کردکوی، پنج کودک در کلاله، چهار کودک در رامیان و ۱۴ کودک در گنبدکاووس تحت پوشش خدمات بهزیستی قرار دارند.
مریم معصومی اضافه کرد: همچنین بر اساس آمار مرکز بعثت گرگان تعداد ۲۳۳ کودک کار در گرگان شناسایی شده که از این بین ۵۶ کودک ایرانی، ۱۴۹ کودک اتباع دارای مدرک و ۲۰ کودک فاقد مدرک هستند.
وی افزود: از این بین ۱۹۸ کودک دارای سرپرست، ۲۴ نفر بدون سرپرست، ۱۰ نفر بی سواد، ۳۶ کودک ترک تحصیل کرده‌اند، ۱۵۴ کودک در مقطع ابتدایی، ۱۲ کودک در مقطع راهنمایی و هشت نفر آنها در مقطع دبیرستان تحصیل می‌کنند.
معصومی با اشاره به فعالیت‌های بهزیستی در این حوزه تصریح کرد: جهت صیانت و حمایت از حقوق کودکان کار و متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم بر جامعه و همچنین شرایط بروز آسیب‌های اجتماعی، سازمان از سال ۱۳۷۸ اقدام به راه اندازی مراکز ساماندهی این کودکان به صورت دولتی، جهت نگهداری شبانه روزی و فراهم کردن شرایط توانمندسازی کودکان و خانواده‌های آنان کرده است.
وی اضافه کرد: در حال حاضر این مراکز در تمامی استانها فعال بوده و همچنین در سال ۱۳۸۰ هم اقدام به تأسیس مراکز نگهداری شبانه روزی کودکان بی سرپرست و همچنین راه اندازی مرکز روزانه حمایتی و آموزشی کودکان کار کرده‌ایم.
معاون اجتماعی بهزیستی گلستان گفت: بهزیستی گلستان با حمایت از کودکان کار و خانواده‌های آنها خدماتی هم چون برگزاری کلاس‌های درسی متعدد، انجام کمک هزینه تحصیلی، تهیه لوازم منزل، دادن ودیعه مسکن، کمک هزینه درمان، آموزش حرفه آموزی، برگزاری کلاس‌های مهارتی برای والدین، برگزاری جشن‌های مناسبتی، تهیه پوشاک، بسته مواد غذایی، انجام مشاوره‌های فردی و گروهی و انجام خدمات مددکاری را ارائه می‌دهد.
وی ادامه داد: سازمان‌هایی همچون بهزیستی، شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، تعاون کار و رفاه اجتماعی، فنی و حرفه‌ای، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بیمه سلامت، پزشکی قانونی، کمیته امداد، استانداری، آموزش و پرورش، صدا و سیما، فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موظف به همکاری در حوزه کودکان کار هستند
به گزارش خبرگزاری مهر، با توجه به اینکه گرگان بیشترین آمار کودکان کار دارد و متأسفانه به شدت هم در حال افزایش است، امیدواریم مسئولان مربوطه تلاش کنند تا در این شهر و دیگر شهرهای استان قدم‌هایی هر چند کوچک بردارند زیرا همه کودکان حق دارند شاد زندگی کنند.