خبرگزاری مهر _گروه فرهنگ و اندیشه: همزمان با سالروز عملیات کربلای ۴، شبکه BBC به‌عنوان صدای رسانه‌ای بریتانیا، مستندی را درباره این‌عملیات پخش کرد که مانند دیگر مستندهای این‌رسانه سمت و سو و جهت‌گیری قابل انتظار را داشت. علی نورآبادی خبرنگار و پژوهشگر در پی پخش این‌مستند، یادداشتی نوشته که برای انتشار در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است.
مشروح متن این‌یادداشت را در ادامه می‌خوانیم؛
مدتی است که رسانه بی‌بی‌سی به مستند سازی درباره ۸ سال دفاع مقدس رو آورده است و سعی دارد با ساختن مستندهایی درباره مقاطع خاصی از جنگ و اشتباهات ما کل این قطعه درخشان تاریخ ایران را به خیال خودش لکه دار کند. ما مدعی نیستیم که در طول ۸ سال دفاع مقدس اصلاً اشتباه یا خطایی نداشتیم اما قطعه دفاع مقدس انقدر زیبا و محکم و تماشایی است که چهار مستند رسانه سلطنتی انگلیس، مانند خاک پاشیدن خفاش بر چهره خورشید است. و ماه هم با همه زیبایی‌ها و مهتابش سحرانگیزش، لکه‌ای بر صورت خود دارد.
ما مثل انگلیسی‌ها متجاوز نبودیم تا درندگی و خونریزی در خون مان باشد. ما مثل انگلیسی‌ها استعمارگر نبودیم تا جنگیدن بلد باشیم. ما مثل انگلیسی‌ها نمی‌خواستیم از هند تا امریکای لاتین را غارت کنیم. ما هنوز انقلاب، فارغ نشده بودیم با تجاوز ناخواسته و جنگ ناجوانمردانه روبرو شدیم. به قول شهید همت: ما جنگیدن را به قیمت خون شهدای مان یاد گرفتیم. جنگ، شاید غیر قابل پیش‌بینی‌ترین پدیده باشد و ما هم قطعاً در طول ۸ سال اشتباهاتی داشتیم و باید با بررسی و تحلیل دقیق حوادث و اتفاقات جنگ، این‌اشتباهات را بشناسیم و عبرت بگیریم تا آنها را تکرار نکنیم. اما انگلیسی که خودش از حامیان جنایتکاران بعثی در این جنگ بود لازم نیست این اشتباهات را به ما بگوید.
متاسفانه وقتی ما به علت کوتاهی‌ها و کم کاری‌ها و سلیقه‌های کوتاه بینانه برخی مسئولان در روایت دفاع مقدس غفلت می‌کنیم میدان برای رسانه‌ای مثل بی‌بی‌سی باز می‌شود که جنگ را برای ما روایت کند. روایت بی‌بی‌سی از ۸ سال دفاع مقدس قطعاً یک روایت انگلیسی خواهد بود. اگر ما روایت ایرانی از جنگ داشتیم جایی برای روایت انگلیسی باقی نمی‌ماند. ببین کار به کجا رسیده است که رسانه انگلیسی که به خاطر حمایت‌هایش از صدام و صدامیان دستش به خون شهدا آغشته است، برای کشته شدن «فرزندان مردم ایران» غصه بخورد.
لازم نیست بی‌بی‌سی نگران باشد که شهدای ایران در کربلای چهار، ۵ یا ۶ هزار نفر بوده یا نه؛ بلکه بهتر است این‌رسانه انگلیسی به‌جای این ریاکاری‌ها برای ۶۰ هزار سرباز انگلیسی که در یک روز در نبرد "سُم" در شما فرانسه کشته شدند، مستند بسازد و اشک بریزد. قصد بررسی مفصل این مستند بی‌بی‌سی را نداریم چون هنوز بسیاری از اسناد و گزارش‌های جنگ ما منتشر نشده است. اما اگر بخواهیم با این شبهات ۸ سال دفاع مقدس را زیر سوال ببریم در تاریخ جنایات و جنگ‌های انگلیس از این نمونه‌ها کم نداریم. ما برای یادآوری این‌رسانه انگلیسی و دیگر انگلیسی‌ها فقط دو مورد از خباثت‌ها و جنایت‌های این کشور در جنگ جهانی اول را می‌آوریم.
۱- آلن جان پرسیوال تیلور نویسنده و تاریخ نگار برجسته انگلیسی که متخصص دو جنگ جهانی است؛ در کتاب «جنگ جهانی اول» می‌نویسد:
«غالبا ادعا می‌شود که حمله انگلیسی‌ها به "سم" {دسامبر ۱۹۱۵} برای رهایی "وردن" صورت گرفت. این ادعا حقیقت ندارد. پیش از اینکه تهاجم انگلیسی‌ها آغاز شود حمله به وردن متوقف شده بود… پیاده نظام انگلستان فقط شور و شوق داشت، نه چیز دیگری. اینان کسانی بودند که به ندای کیچنر (رئیس ستاد ارتش انگلیس) پاسخ گفته بودند؛ اصلاً سرباز وظیفه‌ای در میان شان نبود. آنها دوره‌های آموزشی مقدماتی و فشرده‌ای را گذرانده بودند. قادر به تیراندازی صحیح نبودند. نمی‌توانستند در گروه‌های پراکنده وارد عملیات شوند. به آنها اموخته بودند که به خط مستقیم پیشروی کنند… افرسان جز نیز تازه به خدمت ارتش درامده بودند و از اموزش انها زمان درازی نمی‌گذشت. آنها نیز تنها شور و شوق داشتند، نه چیز دیگر. به آنها آموخته بودند که بی پروا ظاهر شوند؛ از این رو تلفات افسران شش برابر بیش از تلفات صاحبان درجات دیگر بود. ضمناً به آنها آموخته بودند که بی چون و چرا فرمان ببرند و هرگز از خود ابتکار نشان ندهند. این ارتش بزرگ داوطلبان، جدیترین ارتش جنگ کبیر بود؛ ارتش نیز بر پایه خشن‌ترین انضباط و شدیدترین تنبیهات استوار بود. از خطاهای پیشین درس عبرت نگرفتند تنها درسی که آموختند این بود که چگونه آنها را در سطح وسیع‌تری تکرار کنند… نبرد سم با پنج روز بمباران سنگین در جبهه‌ای به طول ۲۹ کیلومتر آغاز شد. هدف از این نبرد نابودی خط مقدم جبهه و از میان بردن سیم خاردار دشمن {آلمان} بود…» (ص ۱۴۵ - ۱۵۰)
- تیلور در ادامه میزان تلفات انگلیس در نبرد سم و دروغگویی و فریب کاری دولتها و تاریخ نویسی رسمی این کشور از این نبرد اشاره می‌کند و می‌نویسد:
«در اول ژوئیه انگلیسی‌ها ۶۰۰۰۰ هزار تلفات دادند، ۲۰۰۰۰ نفر آنها کشته شدند؛ سنگین‌ترین تلفاتی که یک ارتش انگلیسی یا هر ارتش دیگری در جنگ جهانی اول تنها در یک روز متحمل شد… ژنرال‌های پایین رتبه تر از هیگ (فرمانده انگلیسی) چندان به پیروزی بالیده بودند که نمی‌توانستند فکر موقوف کردن عملیات را بپذیرند. انها حقیقت را حتی از خودشان پنهان می‌داشتند. چنانکه در تاریخ رسمی امده است: "دستگیری اسیران اما نه تلفات سنگین را منظما گزارش می‌کردند."… هیچ رخنه‌ای در خطوط دشمن به وجود نیامد. جبهه در همه جا حدود ۸ کیلومتر پیش رفته بود. بعد از اینکه ۸ کیلومتر، خط جبهه آلمانی‌ها چون همیشه مستحکم بود. انگلیسی‌ها حدود ۴۲۰۰۰۰ تلفات دادند، فرانسوی‌ها حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر، آلمانی‌ها احتمالاً حدود ۴۵۰۰۰۰ تلفات دادند.... چند سال بعد، ناشر تاریخ رسمی انگلستان در مورد ارقام تلفات آلمانی‌ها دست به نیرنگ ماهرانه‌ای زد و تعداد تلفات آنها را به ۶۵۰۰۰۰ نفر رساند. بدین معنی برخلاف همه تجربیات وانمود کرد که مهاجمان کمتر از مدافعان متحمل تلفات شدند. نیازی به جدی گرفتن این ارقام نیست. از نظر استراتژیکی، نبرد سم شکستی جبران نشده بود.» (ص ۱۵۴- ۱۵۸)
۲- باربارا تاکمن نویسنده مشهور و برنده جایزه پولیتزر در کتاب "توپ‌های ماه اوت" درباره تاریخ سازی و قهرمان پردازی انگلیسی‌ها از یک نبرد نسبتاً کوچک خود می‌نویسد:
«این بود نبود "مونس" به عنوان سرآغاز درگیری انگلیسی‌ها در آنچه به جنگ بزرگ شهرت یافت. بعدها هر خصلتی در وجه عظمت به آن اعطا شد و در سلسله یادبودها و بزرگداشت‌های بریتانیا جایی همتراز نبردهای هیستینگز {نبرد تاریخی بر سر تاج و تخت انگلیس در قرن ۱۵} و آژنکور {نبرد انگلیس و فرانسه در قرن ۱۵} یافت. افسانه‌ها ساختند و پرداختند از فرشتگان مونس؛ تمام مردانی که در آن شرکت داشتند دلیر و تمام مردگانش قهرمان شدند. اعمال هر واحد تا آخرین لحظه و اخرین فشنگ ثبت شد و مونس چنان از ورای پرده مه و دود و غبار شهامت و افتخار درخشیدن گرفت که پیروزی به نظر رسید… نبرد، پیش از آنکه عقب نشینی آغاز شود ۹ ساعت به درازا کشید، دو لشکر انگلیسی ۳۵ هزار نفر در آن درگیر بودند، مجموعاً به قیمت جان ۱۶۰۰ انگلیسی تمام شد و به مدت یک روز مانع پیشروی ارتش فون کلوک [فرمانده المانی] شد. طی نبرد مرزها که این فقط بخشی از آن بود، ۷۰ لشکر فرانسه حدود یک میلیون و ۲۵۰ هزار نفر در زمان و مکان‌های مختلف به مدت ۴ روز درگیر بودند. تلفات فرانسه در آن روز به بیش از ۱۴۰۰۰۰ نفر سر زد، یعنی دو برابر شمار کل نفرات اعزامی بریتانیا به فرانسه در آن زمان.» (ص ۲۹۱ - ۲۹۲)
- تعداد بالای تلفات فرانسه در این نبرد به خاطر جا خالی کردن و خیانت انگلیسی‌ها در حین نبرد بود. نویسنده در سراسر کتاب، موارد متعددی از خیانت‌ها، عقب نشینی ها و خالی کردن‌های پشت فرانسوی سها را ذکر می‌کند. و در جایی صراحتاً به "خباثت" انگلیسی‌ها در نبرد و چگونگی توجیه این خیانت اشاره می‌کند و می‌نویسد:
«… گر چه خباثت انگلیسی‌ها هم روی ژنرال لانزراک {فرمانده فرانسوی} متمرکز شده بود، سرانجام سخنگوی ناشناس از سوی ارتش بریتانیا، اعلام کرد روز ۲۳ اوت ۱۹۱۴ تصمیم لانزراک به عقب نشینی به جای ضد حمله از یک سدان دیگر جلوگیری کرد. همان سخنگو درباره اصرار پیشین او به تغییر موشع ارتش پنجم از غرب "موز" به "شارل روآ" افزود "شکی نیست این تغییر موضع ارتش، نجات نیروی اعزامی بریتانیا و احتمالاً ارتش پنجم فرانسه از نابودی شد.
روز ۲۴ اوت فقط تا این حد روشن بود که ارتش‌های فرانسه در حال عقب نشینی اند و دشمن با قدرتی بی امان پیشروی می‌کند. حدود هزیمت تا ۲۵ اوت که آلمانی‌ها اعلام کردند "نامور" را با ۵ هزار اسیر گرفته اند برای مردم روشن نشد. این خبر باور نکردنی دنیا را تکان داد. روزنامه تایمز لندن گفته بود نامور محاصره‌ای شش ماهه را تاب می‌آورد، ۴ روز سقوط کرد. در انگلستان که گیج شده بودند در تلاش برای کوچک جلوه دادن واقعه گفتند سقوط نامور "کلاً وضعیت نامساعد محسوسی تلقی می‌شود… و احتمال پایان سریع جنگ به نحوی قابل ملاحظه تقلیل یافته است" اینکه چقدر کاهش یافته و تا پایان جنگ چقدر فاصله است کسی نمی‌دانست…» (ص ۲۹۴ - ۲۹۵)
- ما فقط دو مورد از حماقت‌ها، جنایت‌ها و خباثت‌های انگلیسی‌ها در یکی از جنگ‌ها را آوردیم. از اینکه نمونه‌ها بسیار است و bbc اگر تمام ۲۴ ساعت شبانه روز، از جنایت‌ها و حماقت‌های انگلیس در جنگ‌های مختلف (در اروپا و آفریقا و آمریکا و ایران و هند و دیگر مناطق جهان) مستند جنگی بسازد و پخش کند باز هم زمان کم می‌آورد. ما باید مستند سازی درباره جنایت‌ها و حماقت‌ها و خباثت‌های انگلیس در جنگ‌های مختلف را شروع کنیم نه فقط برای مردم خودمان بلکه برای روایت دوباره تاریخ و آگاهی مردم خود انگلیس.
منابع:
- جنگ جهانی اول، آلن جان پرسیوال تیلور، بهرام فرداد امینی، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۹۱
- توپ‌های ماه اوت، باربارا تاکمن، محمد قائد، نشر ماهی
______________