به گزارش خبرنگار مهر، در این نشست آیت الله علی اکبر کلانتری، فقیه و دکترای علوم قرآن و حدیث، محمدحسین دلال رحمانی دکترای جامعه شناسی، استاد و پژوهشگر جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، امین رضا نوشین، دکترای عرفان و ادیان و استاد و پژوهشگر فلسفه هنر و مهدی پارسایی، کارشناس ارشد پژوهش هنر و دانشجوی دکترای معماری و استاد و پژوهشگر تاریخ هنر، به سخنرانی درباره پژوهش در رشته‌های تخصصی خود پرداختند.
ارتباط متقابل فقه و هنر می‌توانددر تولید آثار هنری متعالی موثرباشد
آیت الله کلانتری که به صورت مجازی در این نشست شرکت داشت، کار هنرمند را زیبایی آفرینی دانست و گفت: اولین و برترین هنرمند، خدای متعال است که جمیل است و یحب الجمال.
وی کار فقه را تعیین حدود شرعی و دستورات الهی عنوان کرد و ابراز داشت: هنر و فقه می‌توانند خدمات متقابلی نسبت به هم داشته باشند؛ فقه، حدود شرعی را در فعالیت‌های هنری تعیین می‌کند؛ مثل حدود شرعی در طنز، حدود شرعی در نشان دادن خشونت، در به کارگیری کودکان در نقش‌های نابهنجار در سینما، مساله مالکیت آثار هنری، مساله وقف آثار هنری، حدود شرعی پوشش در سینما و هنرهای تصویری و …. هنر نیز می‌تواند در نشان دادن حدود شرعی و دستورات الهی، به فقه کمک کند و بسیار تأثیرگذارتر از کتاب‌ها و منبرها باشد.
وی ادامه داد: اما متأسفانه فقهای ما کمتر با هنر آشنا هستند و هنرمندان ما نیز کمتر با فقه آشنا هستند. این آشنایی و ارتباط متقابل می‌توانددر تولید آثار هنری متعالی اثرگذار باشد.
در جامعه شناسی هنر، نسبت امر اجتماعی با تولید اثر بررسی می‌شود
در ادامه محمد حسین دلال رحمانی جامعه شناس، استاد و پژوهشگر جامعه‌شناسی هنر و ادبیات بحثی در باب پژوهش در جامعه شناسی هنر ارائه داد و ارتباط جز با کل به عنوان اولین مساله فلسفه را مبنای جامعه شناسی هنر نیز برشمرد و گفت: در جامعه شناسی هنر، نسبت امر اجتماعی با تولید اثر بررسی می‌شود که نسبتی نیمه هوشیارانه است.
وی تصریح کرد: سه رویکرد، نقاط ثقل بیرون رفتن انسان از مرکز جهان بودند. نگاه داروین و کوپرنیک، که یکی زمین را از مرکز جهان بودن خارج کرد و دیگری انسان را از تافته‌ای جدا بافته بودن. دوم رویکردهای تاریخ‌نگر مثل مارکس و هگل، که انسان را موجودی متأثر از تاریخ دانستند. وسوم فروید که بیان کرد آن‌چه می‌اندیشیم، ثمره‌ی عقده‌های ماست و شرایط زندگی ما باعث می‌شود که به طرز خاصی بیاندیشیم.
رحمانی جامعه‌شناسی هنر را علمی برخاسته از جهانی دانست که در آن فرد انسان محور نیست و افزود: از نظر جامعه شناسی هنر و ادبیات، آثار ادبی و هنری، وجوه نااندیشه‌ای دارند که باید به آن‌ها و چگونگی تاثیرشان بر تولید اثر بپردازیم.
این استاد دانشگاه به بیان مثال‌هایی از فیلم‌های ابد و یک روز و مسخره‌باز پرداخت و جامعه‌شناسی هنر را رهایی بخش دانست و یادآورشد: جامعه شناسی هنر این امکان را فراهم می‌کند که آن چیزی که قرار است گفته شود به صراحت در بیاید.
پژوهش‌های تاریخ هنر بسترپیشرفت هنر را فراهم می‌کند
پارسایی نیز در باب تاریخ هنر خاطرنشان کرد: وظیفه پژوهش‌های تاریخ هنر، بررسی تاریخی هنرهای دیداری است. مساله این علم، کاوش در تلاش‌های انسان برای معنابخشی به زندگی است؛ چرا که هنر، تلاشی برای این معنابخشی است.
وی با اشاره به اینکه در بررسی‌های تاریخی، روش‌ها و حدود گوناگونی وجود دارد، تصریح کرد: لازمه آغاز فرایند هنرمند شدن، تقلید است و تاریخ هنر این امر را میسر می‌سازد. در ادامه فعالیت یک هنرمند، آن‌چه بسیار اثرگذار است، بینامتنیت است. از نظر ما، هر اثر هنری شامل بینامتنیت بسیار است و تاریخ هنر این متن‌ها را در دسترس هنرمند قرار می‌دهد تا بینامتنیت در آثارش غنی‌تر شود.
وی به معرفی آثار مهم تاریخ هنر در جهان، ایران و استان فارس پرداخت و ادامه داد: برگرفتگی‌های سبکی و مضمونی و چیزی که به آن «ترجمه» می‌گوئیم یعنی انتقال محتوا از یک اثر هنری به اثری دیگر در قالبی دیگر (مثل تبدیل متن داستانی به اثر سینمایی)، همگی از مسیرهای پیشرفت هنر است که پژوهش‌های تاریخ هنر امکان آن را فراهم می‌کند.
سه دوره تاریخی برای ظهور هنرمندان را بشناسیم
امین رضا نوشین استاد فلسفه هنر نیز در این نشست به فلسفه هنر پرداخت و گفت: ما سه دوره تاریخی برای ظهور هنرمندان داریم. دورانی که از افلاطون تا اواخر قرون وسطی است و هنرمند به مثابه حکیم فرزانه مطرح است. از عصر روشنگری تا نیمه‌های قرن بیستم که هنرمند به مثابه روشنفکر ظهور دارد و دوران معاصر که هنرمند را به مثابه سلبریتی می‌بینیم.
وی یادآور شد: افلاطون خیر را به هنر و زیبایی، دانایی و نیکویی تقسیم می‌کند و هنرمند را حکیم فرزانه‌ای می‌داند که با پشتوانه‌ی دانایی و نیکویی، هنر و زیبایی را انتقال می‌دهد. در عصر روشنگری در فرانسه و آلمان، هنرمند به عنوان روشنفکر ظهور می‌کند. هم حکیم و هم روشنفکر، با آگاهی و معرفت سر و کار دارند اما نوع نگاهشان متفاوت است؛ یکی متافیزیک را می‌بیند و دیگری تجربه و حس را. هنرمند به مثابه حکیم فرزانه، انسان‌سازی می‌کند و هنرمند به مثابه روشنفکر، اصلاحات اجتماعی ایجاد می‌کند.
وی گفت: اما در دوران معاصر و با گسترش و سلطه‌ی رسانه‌ها، ظهور هنرمند به مثابه سلبریتی را شاهد هستیم که اصولاً کاری با معرفت و آگاهی ندارد. او فقط با عواطف و احساسات خود و مخاطب سر و کار دارد و تنها قرار است که از راه هنر به شهرت برسد.
نوشین تاکید کرد: برای یک سلوک اخلاقی لازم است که انتخاب کنیم می‌خواهیم کدام یک از انواع هنرمند باشیم؟
در حاشیه این نشست، رضا طبیب زاده مدیر مرکز پژوهش‌های هنر و اندیشه ره‌آوین در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یکی از کمبودهای فضای هنری از نظر ما، عدم وجود گفتمان و نگاه علمی است از این رو مرکز پژوهش‌های پردیس هنر و اندیشه ره‌آوین با هدف ایجاد گفتمان علمی در فضای هنری راه اندازی شده است.
وی ادامه داد: فعالیت‌های این پردیس در دوسطح پیش بینی شده و در یک بخش فعالیت‌هایی با هدف شناسایی، جذب، رشد و توانمندسازی استعدادهای هنری طراحی شده و مرکز پژوهش‌ها که ذیل این پردیس هست درسطح دیگر به کاراندیشگانی می‌پردازد.
مدیر مرکز پژوهش‌های هنر و اندیشه ره‌آوین گفت: این پردیس چند ماهی است با حمایت ویژه حوزه هنری استان فارس وهمراهی معاونت آموزش وپژوهش این حوزه وهمچنین همکاری سازمان فرهنگی و هنری شهرداری شیراز و مدیریت سید مهدی موحد در فرهنگسرای رسانه شروع به فعالیت کرده است و سایر فعالیت‌های این پردیس بصورت رسمی از سال جدید آغاز خواهد شد.
وی با اشاره به اولویت‌ها و ظرفیت‌های این حوزه افزود: تا کنون چهار میز تخصصی شامل جامعه‌شناسی هنر به مدیریت محسن نقدی، شاعر و کارشناس ارشد علوم اجتماعی، فقه هنر به مدیریت رضا طبیب زاده، شاعر و روحانی، فلسفه هنر به مدیریت دکتر علی کلانی، دکترای فلسفه و استاد دانشگاه و تاریخ هنر به مدیریت مهدی پارسایی، کارشناس ارشد پژوهش هنر و دانشجوی دکترای معماری در این مرکز برپا شده است.
طبیب زاده ابراز داشت: این مرکز برای دستیابی به اهدافش در تلاش برای تولیدات علمی پژوهشی، نشست‌ها و میزگردهای علمی، فراخوان پژوهش‌های علمی و نیز تولید محتوای آموزشی بر مبنای پژوهش‌های علمی است.
وی ادامه داد: سلسله نشست‌های هنر اندیشیِ «سایه روشن» نیزدر همین راستا تشکیل شده که اولین برنامه آن، با هدف طرح مسأله و فتح باب در دهه اول دی‌ماه ۱۴۰۰ در مجموعه‌ی پردیس هنر و اندیشه‌ی ره‌آوین برگزار شد.
مدیر مرکز پژوهش‌های هنر و اندیشه ره‌آوین گفت: در این نشست به «چیستی و چراییِ پژوهش‌های اندیشگانی در عرصه‌ی هنر» پرداختیم.
به گزارش مهر در پایان این نشست، برخی از حاضرین به بیان نقطه نظرات، پرسش‌ها و انتقادات خود درباره‌ی مسائل مطرح شده پرداختند.