به گزارش خبرنگار مهر، شهرام گیل‌آبادی که در کارنامه فعالیت‌های خود علاوه بر نویسندگی و کارگردانی تئاتر سابقه مدیریت در عرصه‌های فرهنگی و هنری را هم به ثبت رسانده، از تیرماه سال ۱۳۹۷ به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر انتخاب شد.
وی طی بیش از ۳ سال گذشته در خانه تئاتر، به زعم بسیاری از هنرمندان و اعضای خانه تئاتر عملکرد قابل توجهی داشته و یکی از دستاوردهای ویژه مدیریت وی و هیئت مدیره این دوره در خانه تئاتر، تبدیل انجمن‌های خانه تئاتر به انجمن‌های صنفی بوده است.
گیل‌آبادی روز ۵ دی ۱۴۰۰ از سمت خود به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر کناره‌گیری کرد. وی در متنی که برای استعفای خود منتشر کرد به ذکر نکاتی درباره وضعیت و بحران‌های تئاتر ایران پرداخت اما این پرسش که دلایل اصلی این استعفا چه بود، برای خانواده تئاتر بی‌پاسخ ماند.
گیل‌آبادی در گفتگویی با خبرنگار مهر به تشریح دلایل استعفای خود از مدیرعاملی خانه تئاتر پرداخت و به نوعی نبود نگاه صنفی در بدنه اصلی خانه تئاتر و نداشتن تجربه مدیریت راهبردی که در آن نفع تئاتر و همه جامعه تئاتر ایران مدنظر قرار گیرد و همچنین وجود منافع شخصی برخی افراد را که مانع تبدیل خانه تئاتر به یک کانون صنفی فراگیر می‌شود، به عنوان دلایل استعفای خود مطرح کرد.
مشکلات متعدد تئاتری‌ها؛ از نبود حمایت طی ۲ سال گذشته تا مشکلات نظارتی و ممیزی
وی درباره دلایل استعفای خود با بیان اینکه ما با یک مثلث مواجه هستیم که یک ضلع این مثلث جامعه تئاتر هستند که واقعاً در سختی به سر می‌برند و لحظات سخت، صعب و پیچیده‌ای را می‌گذرانند، توضیح داد: ۲ سال است که از هر نوع پشتیبانی بی‌بهره بوده‌اند و محیط کسب و کارشان هم کاملاً تعطیل بوده است. الان هم که فضا به حالت عادی‌تری برگشته به طور طبیعی تماشاگر را ندارند یا اینکه اگر تماشاگری هم دارند تماشاگر علاقه‌مند پر و پا قرص تئاتر است و تماشاگر تازه‌ای نیست.
این کارگردان تئاتر ادامه داد: اهالی تئاتر حمایت‌ها و پشتیبانی لازم را ندارند و در حوزه‌های مختلف با توجه به عدم سیاستگذاری درست نظارتی، مشکلات نظارتی عدیده‌ای هم برای‌شان به وجود آمده است؛ بازبینی‌های مکرر و نگاه ممیزی قشری به موضوعات. نبود بلندنظری در مدیریت فرهنگی جامعه، عدم حمایت درست و واقعی، افزایش سرسام‌آور تولید تئاتر که حدود ۱۵۰ درصد نسبت به ۲ سال قبل شده و در نتیجه تولید تئاتر بسیار گران‌تر شده است و از سوی دیگر شاهد کاهش سرمایه‌گذاری بخش‌های خصوصی هم هستیم؛ این‌ها بعضی از مشکلات محیط کسب و کار تئاتری‌ها هستند که معیشت جامعه تئاتر را به مخاطره انداخته است.
مرگ مغزی در سامان‌دهی تئاتر ایران
گیل‌آبادی ضلع دیگر مثلث را سیاستگذاری و اجرایی و فضاهایی دانست که باید به شکل روشن و مشخص چشم‌انداز و استراتژی داشته باشند که سازمان تئاتر است و افزود: این هم دچار مشکل است و معتقدم قوه عاقله‌ای در این خصوص وجود ندارد و اساساً ما با یک مرگ مغزی در سازمان‌دهی تئاتر مواجه هستیم؛ عدم داشتن سازمان روشن و مشخص، عدم داشتن بودجه متناسب با فعالیت و عدم داشتن تعریف درست از تئاتر.
تجربه مدیریت در خانه تئاتر تجربه درون‌گروهی و محدودی است و چشم‌اندازی هم ندارد. هر کسی که وارد این فضا شود به دلیل اینکه بستر انسانی و تعارضات منافع آنقدر در خانه تئاتر بالا است تبدیل به طرح‌های پنهان و در نتیجه ختم به طراحی پنهانی برای حذف می‌شود وی با بیان اینکه ضلع سوم ضلع درونی تئاتر است، یادآور شد: بیش از ۲۰ است که خانه‌ای شکل گرفته ولی علیرغم اینکه تشکل‌سازی در این ۲۰ ساله بزرگترین دستاورد تئاتر ایران بوده و ویژه است نتوانسته متناسب و همگام با نیازهای تئاتر حرکت کند. از سوی دیگر تولی‌گری و تصدی‌گری که در حوزه دولتی اجازه ظهور را به این تشکل آنگونه که باید نداده است. تعارف بزرگی است که بگوییم که خانه‌ای که بزرگترین دستاورد تئاتر است توانسته کارکرد لازم را داشته باشد زیرا مشکلات فراوان است. یکی از مشکلات همین تولی‌گری و تصدی‌گری دولتی است که دولت را تبدیل به پدرخوانده بزرگ تئاتر ایران کرده است.
مدیرعامل مستعفی خانه تئاتر معتقد است تعارض منافعی که به نظر می‌رسد از زمان شکل‌گیری خانه تئاتر وجود داشته و حالا هم ادامه پیدا کرده است باعث شده خانه تئاتر نتواند درون خود را سامان دهد و توسعه جدی داشته باشد.
از بالا بودن تعارض منافع در خانه تئاتر تا نداشتن چشم‌انداز
گیل‌آبادی متذکر شد: دلیل این اتفاق این است که تجربه مدیریت در خانه تئاتر تجربه درون‌گروهی و محدودی است و چشم‌اندازی هم ندارد. هر کسی که وارد این فضا شود به دلیل اینکه بستر انسانی و تعارضات منافع آنقدر در خانه تئاتر بالا است تبدیل به طرح‌های پنهان و در نتیجه ختم به طراحی پنهانی برای حذف می‌شود. این موضوع اختصاص به من، آقای همت و آقای راد به عنوان ۳ مدیرعاملی که طی ۲۰ سال گذشته مدیرعامل خانه تئاتر بوده‌ایم ندارد مربوط به همه است، هر کسی در آن موقعیت قرار بگیرد حذف خواهد شد زیرا تعارض منافع در خانه تئاتر به شدت بالا است، عدم کارایی به دلیل وجود فراوانی نیروهای بازدارنده در خارج و داخل خانه تئاتر وجود دارد و همچنین پیشرویی و چشم‌اندازی درون خانه تئاتر وجود ندارد زیرا تجربه مدیریتی ندارند. همه آدم‌هایی که در هیأت مدیره‌های مرکزی خانه تئاتر حضور داشته‌اند هنرمند هستند و تجربه مدیریتی‌شان در حد گروه و اجرای خودشان است نه در حد اینکه سازمانی را بنا بگذارند و اداره کنند.
این مدیر تئاتری معتقد است به این دلیل است که در بزنگاه‌ها به شدت کند عمل می‌کنیم، رویدادها و همراهی‌ها را از دست می‌دهیم و خانه تئاتر در موضوعات تخصصی و اظهار نظر در مورد مشکلات و مصائب تئاتر هم در بسیاری مواقع عقیم عمل می‌کند، زیرا تجربه پیشرویی در شکل دادن سیستم و سازمان را نداریم و حاضر هم نیستیم از اداره امور کنار برویم و یا تغییرات را بپذیریم.
بزرگان باید کارهایی را که بلد نیستند کنار بگذارند
وی تأکید کرد: کنار رفتن به این معنا نیست آدم‌هایی که حضور دارند کنار گذاشته شوند، معتقدم بزرگان باید تکریم شوند و سرآهنگ باشند و در موقعیت‌هایی حضور داشته باشند که هم خودشان شأن‌شان را حفظ کنند و هم بزرگی‌شان توسط دیگران مخدوش نشود. بزرگان باید کارهایی را که بلد نیستند کنار بگذارند ولی حتماً باید در صنف فعال باشند و صنف باید زنجیره‌ای از تمام اندیشه‌های موجود در جامعه تئاتر، تمام داشته‌ها و سرمایه تئاتر ایران، محل تضارب آرا در تئاتر ایران، محل تولید تصمیم در فضای تئاتر ایران و محل تولید سیاست برای تئاتر ایران باشد. صنف باید یک شبکه گسترده جدی از تمام اندیشه‌ها، افکار و آدم‌های مختلف در تمام سبک و سیاق‌ها و مدل‌های فکری باشد و در عین حال باید تحمل پذیرش آرا، افکار و اندیشه‌ها را هم داشته باشد.
اتفاقات قشری در مجامع خانه تئاتر
گیل‌آبادی با بیان اینکه اگر آدم‌ها تحمل دیگران را ندارند به نظرم جای‌شان در چنین جایگاهی نیست، متذکر شد: البته که در مجامع عمومی آدم‌ها برای هیأت مدیره‌ها و فضاهای دیگر انتخاب می‌شوند. معتقدم نباید در مجامع عمومی اتفاقات قشری رخ دهد و ما باید به یک بلوغ فکری در انتخاب‌های‌مان برسیم در غیر این صورت مشکل جدی خواهیم داشت و نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم با انتخاب غلط آدم‌ها کاری از پیش برود.
نیاز خانه تئاتر به تغییر اساسنامه
عضو هیأت مدیره انجمن صنفی کارگردانان تئاتر تصریح کرد: الان محور خانه تئاتر باید تغییر کند و از یک مؤسسه فرهنگی و هنری چندمنظوره با هیأت موسس و مدیر مسئول مشخص به سمت یک کانون صنفی منسجم حرکت کند. اصناف در خانه تئاتر شکل گرفته و انتخابات ۱۱ صنف برگزار شده است. حالا این ۱۱ صنف باید در کنار هم قرار بگیرند و مجمع عمومی را شکل بدهند و مجمع باید اولین تغییر را در اساسنامه خانه تئاتر شکل دهد و اعضای حقیقی تبدیل به اعضای حقوقی شوند. یعنی انجمن‌ها عضو خانه تئاتر شوند و تمام اتفاقات خانه تئاتر حول محور استقلال و قدرت انجمن‌های صنفی خانه تئاتر باشند تا این استقلال و قدرت به سمت قدرت بخشیدن به خانه تئاتر و صنف پیش برود تا کانون صنفی تولید قدرت تازه کند و بتواند با دولت و مجلس صحبت کند و تمام مشکلات تئاتری‌ها با قدرت پیگیری شود. خانه تئاتر تمام داشته‌هایش باید در اختیار کانون صنفی تازه قرار گرفته و خانه تئاتر تازه متولد شود.
اساسنامه خانه تئاتر برای یک مؤسسه چندمنظوره فرهنگی و هنری بوده که می‌توانسته کار صنفی هم انجام دهد ولی الان که از طرف دولت اجازه شکل دادن صنوف گرفته شده باید ماهیت خانه تئاتر تغییر و این ماهیت باید پیش‌روتر شود و تکامل خود را اعلام کند و این امر باید به سرعت اتفاق بیفتد وی معتقد است در خانه تئاتر در حال حاضر آنقدر درگیر مشکلات، معضلات و مسائل کوچک درونی خودمان هستیم که اساساً نمی‌توانیم به موضوعات کلان تئاتر و موضوعات خرد و ریز اهالی تئاتر که می‌تواند در یک کلان‌محوری حل شود، فکر کنیم.
گیل‌آبادی با بیان اینکه ما الان نیاز داریم به خانه تئاتری که خانه همه‌مان باشد و این امر نیازمند تغییرات محوری است که در اساسنامه خانه تئاتر ایجاد شود، یادآور شد: سال‌هاست که افراد متعددی به این تغییرات اشاره کرده‌اند. اساسنامه خانه تئاتر برای یک مؤسسه چندمنظوره فرهنگی و هنری بوده که می‌توانسته کار صنفی هم انجام دهد ولی الان که از طرف دولت اجازه شکل دادن صنوف گرفته شده باید ماهیت خانه تئاتر تغییر و این ماهیت باید پیش‌روتر شود و تکامل خود را اعلام کند و این امر باید به سرعت اتفاق بیفتد.
مقاومت و بهانه‌گیری برای تغییر ندادن اساسنامه خانه تئاتر
وی با اشاره به اینکه از مجمع عمومی خانه تئاتر به دلیل کرونا بیش از یک سال است که عبور کرده‌ایم اما الان که مجامع عمومی برگزار می‌شوند باید اساسنامه تازه خانه تئاتر نوشته شود، تأکید کرد: البته پیش‌نویس آن تهیه و در هیأت مدیره هم مطرح شده است و در مجمع عمومی خانه تئاتر مصوب شود و به سمت یک کانون صنفی منسجم جدی حرکت کنیم که هر صنفی در آن یک نماینده داشته باشد. نمی‌دانم چرا مقاومت‌هایی شکل می‌گیرد که این اتفاق نیفتد و بهانه‌گیری‌های مختلف برای دور شدن از این فضا انجام می‌شود.
نگرانی افراد برای منافع و جایگاه شخصی خود در خانه تئاتر!
مدیرعامل مستعفی خانه تئاتر درباره پیش‌نویس اساسنامه جدید خانه تئاتر، توضیح داد: پیش‌نویس اساسنامه جدید حدود ۹ ماه پیش نوشته شده و بندی در پیش‌نویس وجود دارد که خیلی روشن است مبنی بر اینکه هر انجمن صنفی، فرق نمی‌کند کدامیک از انجمن‌های صنفی، با ۴ یا ۵ نماینده در مجمع عمومی شرکت کرده و تنها یک جایگاه برای رأی دارند. اینکه به عنوان مثال انجمن بازیگران و کارگردانان ۴ یا ۵ نماینده داشته باشند و انجمن طراحان حرکت ۱ یا ۲ نماینده اشتباه است. تعارض منافع و اینکه افراد نگران جایگاه آینده خود هستند باعث شده تا با اساسنامه جدید مخالف کنند.
گیل‌آبادی ادامه داد: اگر جامعه‌نگری اتفاق بیفتد ما متوجه می‌شویم صنف باید قدرتمند باشد و قدرت و رأی‌گیری و همه اتفاقات در صنف شکل می‌گیرد و همه صنوف در خانه تئاتر به عنوان یک کانون صنفی باید به یک اندازه سهم و نماینده داشته باشند. ولی تعارض منافع باعث شده تا به این موضوع فکر نکنیم و دغدغه‌مان این شده که خودمان چه می‌شویم و این تفکر بزرگترین معضل خانه تئاتر از بدو شکل‌گیری بوده و هست و باعث شده تا کسی به فکر تئاتر و جامعه تئاتر نباشد.
خانه تئاتر و کسانی که توانایی کار و فکر جمعی ندارند و فقط مخالف‌خوانند
وی متذکر شد: کسانی که توانایی کار و فکر جمعی ندارند و در تعارض با منافع عمومی هستند و به دلایل واهی مخالف‌خوانی می‌کنند باید فضا را رها کنند و فضا را در اختیار کسانی بگذارند می‌توانند کار جمعی کنند و برای نفع تئاتر و خانواده تئاتر می‌توانند با جمع هماهنگ شوند.
گیل‌آبادی درباره اینکه تداوم حضور وی به عنوان مدیرعامل خانه تئاتر می‌توانست برای تغییرات لازم در خانه تئاتر مؤثر باشد، یادآور شد: من قول دادم یک دوره کاری ۲ ساله در کنار عزیزان در خانه تئاتر باشم و علاوه بر آن قول داده بودم که یک دوره ۲ ساله قراردادی هم با خانه تئاتر همکاری کنم. الان یک سال است که از دوره تعهد من گذشته و اساساً قراردادی هم با خانه تئاتر ندارم از این رو بودن من به طور طبیعی از نظر قواعد حرفه‌ای و همچنین انسانی دلیل ندارد. خود هیأت مدیره هم با توجه به اینکه ۲ سال خود را سپری کرده ماهیت‌اش را از دست داده و با توجه به جدا شدن دوستانی چون نادر برهانی مرند، کوروش نریمانی، محمودرضا رحیمی و محمد امیر یاراحمدی از هیأت مدیره و شرکت نکردن دو سه عضو دیگر در جلسات، این هیأت مدیره وجاهت و نصاب لازم خود را از دست داده است.
حذف آتش‌افروزان از خانه تئاتر
وی در پایان سخنان خود تصریح کرد: رئیس هیأت مدیره باید مجمع عمومی را برگزار کند و در مجمع عمومی بسیاری از این موضوعات تعیین و تکلیف شود. معتقدم صنوف مختلف باید مطالبه اصلی‌شان این باشد که خانه تئاتر به عنوان خانه همه تئاتری‌ها شکل قدرتمند خود را داشته باشد، اندیشه و آرای مختلف را در خود راه دهد و مجمع عمومی‌اش برگزار شود. اعضای صنوف هم باید با آگاهی انتخاب درستی را نسبت به موضوعاتی که در آینده در خانه تئاتر پیش می‌آیند انجام دهند تا منفعت جمعی به جای منفعت شخصی مدنظر قرار گیرد. بعضی‌ها دوست ندارند خانه را قدرتمند و جمع همه حِرَف و صنوف تئاتری و زنجیره‌ای از تئاتر کشور ببینند. خانه تئاتر در حال حاضر با تمام دستاوردهای ارزشمندش از زمانه تئاتر ما و مسائل آن بسیار عقب است. ما در این سال‌ها و خصوصاً این سه سال، دستاوردهای فراوانی داشته‌ایم امّا این دستاوردها در مقابل نیازها بسیار ناچیز است و اساساً فرصت جنگیدن با خود را نداریم و کسانی که سعی در برافروختن آتش و فتنه درونی دارند باید حذف شوند.