خبرگزاری مهر – گروه استانها: نهاد کتابخانه‌های عمومی استان یزد در سفر هیأت دولت به استان، تکمیل کتابخانه مرکزی یزد یا به عبارتی بهترین و مجهزترین فضای فرهنگی حال حاضر استان را پیشنهاد داد که به تصویب آن و تخصیص اعتبار منجر شد.
در فاز نهایی ساختمان کتابخانه مرکزی یزد تجهیز این کتابخانه به سایر فضاهای فرهنگی از جمله ساخت سالن آمفی تئاتر، رستوران، کافه کتاب و واحدهای تجاری برای عرضه محصولات فرهنگی پیش‌بینی شده که قرار است با ۳۰ میلیارد تومان اعتبار مصوب، اجرایی شود.
و اما قصه کتابخانه مرکزی یزد
ماجرا از این قرار است که بیش از ۲۵ سال پیش مسئولان وقت استان تصمیم گرفتند فضایی فرهنگی در خور شأن یزدی‌ها در بلوار بسیج، واقع در محدوده جراحت خورده از بافت تاریخی یزد، کتابخانه‌ای بنا کنند که کاربری‌های بسیاری داشته و نیاز آتی جمعیتی را نیز تأمین کند.
این کتابخانه که در حال حاضر هم مدرن‌ترین کتابخانه مرکزی و در زمره ۱۰ کتابخانه مرکزی کشور به شمار می‌رود، در سال ۱۳۷۴ به عنوان طرحی ملی با ۷۷۰۰ مترمربع زیربنا با مالکیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کلید خورد و قرارداد اولیه با پیمانکار منعقد شد.
کتابخانه کلید خورد اما در بین راه بر اساس ضوابطی که در ثبت ملی آثار تاریخی تعیین شده بود، متوقف شد. بر اساس ضوابطی که در زمان ثبت ملی بافت تاریخی یزد اعلام شده بود، ارتفاع این کتابخانه خط آسمان بافت تاریخی را شکسته و از آن عبور می‌کرد.
در سال ۱۳۸۰ با تبدیل پروژه به وضعیت ملی - استانی، مجری طرح به اداره کل راه و شهرسازی تغییر کرد و سختی‌های این طرح آغاز شد. موضوع تأمین اعتبار، قرارگیری در بافت تاریخی و تأکید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان یزد بر تعدیل ارتفاع، باعث کندی پیشرفت پروژه تا سال ۱۳۸۸ شد.
تعدیل یکی از طبقات برای رعایت خط آسمان بافت تاریخی
بهتر است این طور بگوییم که ارتفاع این کتابخانه بیش از حد مجاز ساخت و ساز در بافت تاریخی بود. کش و قوس‌ها شروع شد، پروژه به طور کامل متوقف شده و سال‌های متمادی در کنار بلوار بسیج که خود یادگاری تلخ از تخریب در بافت تاریخی بود، جرثقیل‌های سنگین در کنار ساختمان نیمه کاره کتابخانه مرکزی یزد جا خوش کردند.
مدیریت این پروژه سال‌ها طول کشید و هیچکس حاضر نبود که زیر بار تعیین تکلیف این پروژه بزرگ برود، پروژه‌ای که با گذشت چند دهه، شاید کاربری که در ابتدا برای آن تعریف شده بود را نداشت اما باز هم در استان شاخص بود.
مشکل تأمین اعتبار این پروژه تا حدی رفع شده بود زیرا در سفر مقام معظم رهبری به استان یزد در سال ۱۳۸۶ به منظور کمک به این پروژه از محل و ردیف سفر، ۵ میلیارد ریال اعتبار به آن اختصاص یافت و در سال‌های ۹۱، ۹۲ و ۹۳ نیز علاوه بر آن مبلغ ۳۰ میلیارد ریال از این محل اختصاص داده شد و در همین سال‌ها بود که تصمیماتی برای تعدیل ارتفاع این کتابخانه اتخاذ شد، تصمیم اتخاد شد اما اجرا بسیار به طول انجامید.
کم کم بافت تاریخی یزد جهانی و ضوابط دشوارتر شد و مسئولان تصمیم گرفتند برای اینکه ضوابط بافت تاریخی حفظ شود، وضعیت حال حاضر این کتابخانه که یک طبقه آن بالاتر از خط آسمان بافت تاریخی بود را تخریب کنند و در نهایت این تصمیم اجرایی شد.
واگذاری کتابخانه به نهاد کتابخانه‌های عمومی برای تکمیل
مدیرکل نهاد کتابخانه های عمومی استان یزد در این باره به خبرنگار مهر گفت: در سال ۱۳۹۳ ساختمان کتابخانه با پیشرفت فیزیکی حدود ۸۰ درصد برای تکمیل به شهرداری یزد واگذار شد و سال بعد مقرر شد، به شرط عدم تغییر کاربری و نیز حفظ مالکیت دولت، دستگاه اجرایی پروژه از اداره کل راه و شهرسازی به شهرداری یزد واگذار شود و تا تعیین تکلیف نهایی در زمینه دستگاه بهره‌بردار، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان دستگاه بهره بردار پروژه انتخاب شود.
رقیه دوست فاطمی‌ها افزود: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در این میان احساس مسئولیت کرده و برای تکمیل و بهره برداری از این کتابخانه آمادگی خود را اعلام کرد. تکمیل این پروژه از سوی این نهاد شامل تکمیل عملیات عمرانی، تجهیز، مدیریت، تأمین نیروی انسانی و منابع کتابخانه‌ای، نگهداری و تأمین هزینه‌های جاری آن به صورت دائم بود.
وی گفت: این پروژه در سال ۱۳۹۶ به نهاد کتابخانه‌های عمومی واگذار شد و در آبان ماه ۱۳۹۷ با فازبندی مراحل اجرای پروژه در دو فاز، عملیات عمرانی به سرعت پیش رفت و اسفندماه سال ۱۳۹۸ آماده بهره‌برداری شد اما به دلیل محدودیت‌های کرونایی در اسفندماه ۱۳۹۹ با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول دولت قبل رسماً افتتاح شد.
بهره‌برداری رسمی در اسفند ۱۳۹۹
این شرح وقایعی بود که تا اسفندماه سال گذشته رقم خورد و فضای فرهنگی بسیار بزرگی را در اختیار یزدی‌ها قرار داد که بسیار مورد استقبال قرار گرفته چرا که کاربری‌های متفاوتی در این کتابخانه دیده شده که بسیاری از آنها به صورت تخصصی و برای اولین بار در استان ایجاد شده است.
پیش‌بینی فضاها و کاربری‌های جدید در کتابخانه، بازنگری در طراحی و تجهیز کتابخانه، استانداردسازی تجهیزات داخلی و رفع نواقص قبلی از ویژگی‌های متمایز این کتابخانه محسوب می‌شود.
ظرفیت‌های کتابخانه مرکزی یزد
مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان یزد، ظرفیت این فضای فرهنگی شاخص استان را ۲۰۰ هزار نسخه کتاب در بخش‌های متنوع عنوان کرد که یکی از بزرگترین کتابخانه های عمومی کشور محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با توجه به تعریف فضاها و خدمات در کتابخانه، اداره کل تأمین منابع نسبت به ارسال منابع بریل، دیداری شنیداری، کتب خردسال و نوجوان، کتب گویا، کتب ویژه ناشنوایان، کتب کمک درسی، مرجع و اسباب بازی اقدام کرد و تاکنون قریب به ۶۰ هزار نسخه کتاب در بخش خدمات فنی کتابخانه ثبت و آماده سازی شده است.
دوست فاطمی‌ها گفت: اینترنت پرسرعت بر بستر فیبر نوری، تجهیز بخش‌های مختلف با امکانات مرغوب موجود در کشور، بخش استان شناسی و طراحی و تجهیز بخش کودک از بخش‌های شاخص این کتابخانه نسبت به سایر کتابخانه‌های استان به شمار می‌رود که بسیار مورد استقبال قرار گرفته است.
فراملی شدن ویژگی‌های شاخص کتابخانه
اهمیت ساخت این کتابخانه به حدی بود که بُعد فراملی پیدا کرد به طوری که خبرنامه الکترونیکی دفتر منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا) در شماره ماه می ۲۰۲۱ مقاله‌ای را درباره ساخت این کتابخانه منتشر کرد.
در این مقاله با عنوان «Introduction to Yazd Central Library, Iran» یا آشنایی با کتابخانه مرکزی یزد، با اشاره به تلاش نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای تجهیز کتابخانه‌های مرکزی، به تشریح امکانات و ویژگی‌های کتابخانه مرکزی یزد از جمله فناوری و تجهیزات کتابخانه، طراحی متناسب با بافت سنتی یزد و قابلیت توجه به نیازهای گروه‌های مختلف کاربران در این مقاله بررسی شده است.
پیشنهاد تخصیص اعتبار ۳۰ میلیاردی برای اجرای فاز دوم
حال، این روزها مدیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی استان یزد از تصویب ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل فاز دوم این کتابخانه شامل سالن آمفی تاتر، رستوران و فضاهای تجاری این فضای فرهنگی بزرگ خبر می‌دهد.
رقیه دوست فاطمی‌ها با اشاره به تلاش‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی برای تکمیل و بهره‌برداری از فاز اول کتابخانه مرکزی یزد اظهار داشت: فاز اول این کتابخانه بعد از واگذاری با نهاد با تشکیل کارگروه‌های تخصصی با شتاب پیش رفت و بعد از ۲۵ سال به بهره‌برداری رسید.
وی ادامه داد: امید است با تخصیص اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی مصوب سفر هیأت دولت به استان یزد شاهد تسریع در اجرای فاز دوم و ایجاد فضاهای فرهنگی بیشتر در این کتابخانه به عنوان دهمین کتابخانه مرکزی کشور باشیم که تأثیر بسزایی در افزایش سرانه فضاهای فرهنگی استان و کشور داشته است.
انتظار است با تخصیص این اعتبار این فضای فرهنگی که امروز به یکی از افتخارات فرهنگی استان تبدیل شده و مورد استقبال شهروندان نیز قرار گرفته، به طور کامل به بهره‌برداری رسیده و بخشی از کمبود فضاهای فرهنگی را جبران کند چرا که در این زمینه کمبودها و نقص‌های بسیاری در استان وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.