خبرگزاری مهر؛ گروه استانها-فاطمه زیراچی: خشکسالی‌های پی در پی در کشور، شرایط منابع آبی استانها را به خصوص در استان‌های کویری بسیار بحرانی کرده است. این شرایط باعث شده طی ۱۰ سال گذشته برنامه‌ریزی هایی برای کاهش برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی انجام شود، برنامه‌هایی که هرچند قرار بود به سفره‌های آبی کمک کند اما از شواهد این طور پیداست که نه تنها آنچنان که باید موفق نبوده بلکه کشاورزی منطقه را نیز درگیر چالش‌های بسیار فراوان کرده است تا جایی که در برخی از مناطق خراسان جنوبی با پدیده خالی شدن بخش‌ها از جمعیت و مسائل حاشیه‌ای مواجه شده‌ایم.
اجرای طرح کاهش ساعات کار چاه موتورهای کشاورزی یکی از راهکارهای وزارت نیرو بوده است که تأثیر مستقیمی بر کشاورزی منطقه دستگردان شهرستان طبس دارد.
از یک سو آب منطقه‌ای در دو مقوله «حفاظت» و «بهره‌برداری» از منابع آبی بر پایه مطالعات و پایش مداوم تغییرات کمی و کیفی منابع آب و اجرای طرح کنتورهای هوشمند کشاورزی سعی بر کنترل و بهینه سازی مصرف آب‌های زیرزمینی دارد و از سوی دیگر کشاورزان مدعی‌اند در طرح کاهش ساعات کار چاه‌های کشاورزی نباید نسخه یکسانی برای همه مناطق نوشته شود.
در مناطقی مانند دستگردان طبس که ۸۰ درصد ساکنانش کشاورز و دامدار هستند و سهم بیشتر اقتصاد منطقه بر پایه کشاورزی است، در خراسان جنوبی و شهرستان طبس به عنوان بزرگترین شهرستان کشور با آب و هوا و اقلیم خشک کاهش ساعات کار چاه موتورهای کشاورزی باید متناسب با اقلیم و بارندگی باشد در غیر این صورت موجب کاهش رونق کشاورزی می‌شود.
طرح خوب است اما در حق ما اجحاف شده
یکی از کشاورزان بخش دستگردان طبس با گلایه از اینکه آب منطقه‌ای فقط بحث کاهش برداشت آب را به خوبی انجام داده است در گفتگو با مهر می‌گوید: با توجه به وضعیت بارندگی‌ها و افت شدید منابع آبی طرح کاهش ساعات کار چاه موتورها خوب است ولی نباید آب منطقه‌ای برای تمام استان یک نسخه بپیچد.
نصیری می‌افزاید: بیشترین کشت ما در این منطقه گندم و جو بود، بعد از سال ۷۸ که به قول خود آقایان بر اساس طرح تعادل بخشی برداشت آب از چاه موتورها را کاهش دادند، کشاورزان نیز از این دستور اطاعت کردند و با نصب کنتور هوشمند ساعت برداشت را کاهش دادند.
وی بیان داشت: برای کاشت محصول جو که حداقل به ۷ تا ۸ ساعت آب نیاز دارد با خاموشی چاه موتورها فقط ۵۰ درصد نیاز آبی این محصولات تأمین می‌شود و برای بقیه آن باید چشم به سخاوت آسمان داشته باشیم.
وی گفت: برای مناطقی مثل دستگردان که یک منطقه کویری و خشک و گرم است، حداقل باید کارکرد چاه موتورهای کشاورزی ۶ هزار ساعت باشد نه ۳ هزار و ۵۰۰ ساعت، حتم داشته باشید با این میزان ساعتی که آب منطقه‌ای برای ما تعیین کرده است علاوه بر اینکه هیچ محصولی نمی‌توانیم کاشت کنیم، مجبوریم منطقه را ترک کنیم.
احمدی یکی دیگر از کشاورزان این منطقه نیز با توجه به گرانی نهاده‌ها بیان کرد: اصلاً کشاورزی با این شرایط به صرفه نیست و باید با کشاورزی خداحافظی کنیم.
وی ادامه داد: طرح خاموشی چاه موتورها خوب است ولی نباید از آن طرف سازمان آب دبی آب را هم کاهش دهد.
وی که تنها راه درآمد زندگی‌اش کشاورزی است، افزود: با این وضعیت تورم و گرانی نهاده‌ها به دنبال فروش املاک کشاورزی خود هستم. مسئولان باید بدانند با این وضعیت نه اشتغالی ایجاد می‌شود و نه تولیدی، درصورتی‌که اگر بخواهیم رونق و جهش تولید داشته باشیم باید زیرساخت‌های لازم را برای قشر زحمت کش کشاورز فراهم کنیم.
وی تصریح کرد: وزارت کشاورزی و نیرو به جای اینکه کشاورزان را به عنوان تولیدکنندگان کشور مورد حمایت قرار دهند، نهاده‌های کشاورزی را چند برابر گران کرده‌اند و از آن طرف بذرهای لازم را در اختیار کشاورزان قرار نمی‌دهند و آب منطقه‌ای نیز اگر اضافه برداشتی صورت بگیرد کشاورز را جریمه می‌کند.
کشاورزی منطقه نابود خواهد شد
دبیر نظام صنفی کشاورزی طبس در گفتگو با خبرنگار مهر بیان کرد: ۸۰ درصد اقتصاد منطقه بر پایه کشاورزی است و اگر آب منطقه‌ای استان ساعات کارکرد چاه‌های کشاورزی منطقه را افزایش ندهد، کشاورزی منطقه نابود خواهد شد.
مسعود رضا بندگی بیان کرد: آب منطقه‌ای سال ۷۸ برداشت آب را به ۶ هزار و ۳۰۰ ساعت کاهش داد و مجدد سال ۹۵ این رقم را به ۳ هزار و ۵۰۰ ساعت تقلیل داد یعنی علاوه بر اینکه دبی آب چاه‌های کشاورزی را کاهش داده است، ساعات کارکرد این منطقه به عنوان قطب کشاورزی را هم کاهش داده است این در حالی است که در دشت‌های فوق بحرانی میزان برداشت بیشتر از این است.
وی گفت: این قانون آب منطقه‌ای باعث شده کشاورزی منطقه رو به نابودی باشد، و نابودی کشاورزی در این منطقه یعنی خالی شدن منطقه از سکنه و تبعات امنیتی که به دنبال آن می‌آید.
به گفته بندگی رئیس سابق سازمان جهاد کشاورزی و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قول داده‌اند که این مشکل را حل کنند تا به کشاورزی منطقه آسیبی وارد نشود.
رئیس سابق جهاد کشاورزی یک هفته قبل از بازنشستگی‌اش در پاسخ به اعتراض کشاورزان دستگردان گفته بود: در حقیقت طرح کاهش ساعات کار چاه موتورهای کشاورزی بدون هیچ گونه برنامه‌ریزی اجرا شده است زیرا دستگردان یکی از بخش‌هایی است که تمام درآمد ساکنانش از کشاورزی است.
حالا باید دید رئیس جدید سازمان جهاد کشاورزی پس از بررسی این معضل و علم به اینکه وزارت نیرو بدون حضور کارشناس کشاورزی در شورای حفاظت آب و کارگروه سازگاری با کم آبی استان که برای همه دشت‌های استان برنامه ۵ ساله کاهش برداشت آب از چاه‌ها را پی‌ریزی کرده است چه راهکاری خواهد داشت.
بر اساس این سند طی ۵ سال آینده قرار است برداشت آب از دشت دستگردان حدود ۵۰ درصد از آنچه هست کمتر شود.