خبرگزاری مهر - گروه استانها - کوثر کریمی: استان خوزستان با تولید بالغ بر ۱۷ میلیون تُن انواع محصولات کشاورزی (زراعی و باغی، دام و شیلات) معمولاً مقام اول کشور را در این زمینه دارد.
طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، حدود ۲۱۰ هزار بهره بردار و کشاورز در این استان فعالیت دارند؛ همچنین تابستان امسال بحران خشکسالی و کاهش ۵۹ درصدی ذخیره آب سدهای خوزستان باعث کاهش تولیدات زراعی از جمله شلتوک این استان شد.
پاسخگو نبودن سازمان آب و برق خوزستان و ارائه نشدن پیش بینی لازم برای وضعیت ذخایر آبی سدها به سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نشان می‌دهد که بحران تابستانی در انتظار کشاورزان خوزستانی است و با این وضعیت آسیب جبران ناپذیری به آنها وارد می‌شود؛ این آسیب بیشتر برای کشاورزان پایین دست حوضه کرخه محتمل است چون آنها در زمستان امسال با مشکل کمبود آب مواجه شده‌اند.
محدودیت کشت تابستانه در امسال به دلیل بحران کم آبی در خوزستان موجی از گلایه‌های کشاورزان این استان را به دنبال داشت؛ تجمعات حتی تا مقابل سرسرای عمارت فلسطین رسید تا عامه کشاورزان برای تخصیص آب از استاندار استمداد بطلبند.
مرگ دلخراش گاومیش‌ها در شهرهای مختلف شهرستان دشت آزادگان و حتی آسیب‌های بسیاری که به زیست بوم جانوری در تالاب هورالعظیم وارد شده بود، همه از جمله تبعات منفی خشکسالی در خوزستان و به ویژه به دلیل رعایت نشدن حق آبه تالاب‌ها بود.
کشاورزان خوزستانی در تابستان امسال از کم آبی و محدودیت‌های کشت اعمال شده رنج بردند که البته قرار بود مسئولان امر فکری برای حل این مشکل پیدا کرده و کشت جایگزین که صرفه اقتصادی مناسب داشته و آب کمتری مصرف کند را به برنج کاران معرفی کند.
کاهش بارندگی در خوزستان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان آبان ماه امسال از بی سابقه بودن خشکسالی در ۵۰ سال اخیر و همچنین کاهش بیش از ۳۸ درصدی بارش‌ها در خوزستان و کاهش ۴۵ درصدی در حوزه‌های بالادستی این استان خبر داده و همین مسائل را عامل نمود بیشتر خشکسالی در خوزستان عنوان کرده بود.
خدارحم امیری زاده با اشاره به محقق نشدن برنامه‌ریزی برای جهش تولید و رکورد بی سابقه برای تولید محصولات کشاورزی خوزستان به دلیل خشکسالی و تنش آبی گفته بود که برای کشت‌های پاییزه به یک برنامه‌ریزی ریاضتی روی آورده و به تناسب میزان آبی که سازمان آب و برق در اختیار گذاشته است، سطح زیر کشت و الگوی کشت را برای شهرستان‌ها تعریف کرده‌اند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان همچنین اعلام کرده بود که کشاورزان می‌توانند با رعایت الگوی کشت از این بحران عبور کنند تا در زمستان شاهد بارش‌ها باشند و در سال‌های بعد ارتقای سطح زیر کشت، کاشت محصولات به میزان مطلوب در خوزستان محقق شود.
امیری زاده همچنین خبر داده بود که در تابستان امسال کشت برنج در خوزستان به دلیل مصرف بالای آب ممنوع شده بود اما برخی از کشاورزان الگوی کشت را رعایت نکردند و تنش آبی و بحران‌هایی که در تابستان به وجود آمد، نتیجه این عدم رعایت الگوی کشت بود؛ همچنین مشکلی که برای کمبود آب در کشت‌های پاییزه امسال داریم ناشی از عدم رعایت الگوی کشت در تابستان است و برای همین کشت برخی از محصولات پاییزه امسال در برخی از حوضه‌ها ممنوع و در برخی از حوضه‌ها محدود است.
امیری زاده همچنین اعلام کرده بود که امسال تقریباً در مجموع حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد کشت کلزا و همچنین کشت چغندر قند حدود ۹۰ درصد کاهش سطح داشت؛ بنابراین کشت گندم به عنوان جایگزین کشت چغندر و کلزا معرفی شده است.
مسئولان فقط سخنرانی می‌کنند!
متأسفانه در خوزستان همواره موقع بروز بحران مسئولان به تکاپو افتاده و فقط سخنرانی می‌کنند در حالی که علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد؛ بر اساس شنیده‌ها نیز کشاورزان خوزستانی آماده کشت برنج هستند و با این بی برنامگی و انفعال مسئولان امر امکان بروز بحران با تبعات اجتماعی، اقتصادی و خسارت به بخش کشاورزی وجود دارد.
با این وضعیت می‌توان گفت که زنگ خطر بروز بحران تابستانی برای کشاورزان خوزستانی به صدا درآمده و با موج بی برنامگی مسئولان متولی این وضعیت، آسیب جبران‌ناپذیری را به کشاورزان استان وارد می‌کند.
مدیریت توزیع آب در خوزستان مشکل دارد
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: در چند روز گذشته از حوزه انتخابیه حمیدیه بازدید میدانی داشتیم که کشاورزان مشکل آب داشتند؛ بر اساس اخبار واصله از کشاورزان و همچنین انجام بازدیدهای مکرر مشخص شده که نه تنها این روزها بلکه در بحث کشت تابستانه به ویژه در نقاط پایین دست دچار کمبود آب می‌شویم.
سید کریم حسینی ادامه می‌دهد: با توجه به کمبود ذخایر سدها و بارندگی در ماه‌های اخیر به نظر می‌رسد که مدیریت توزیع آب در خوزستان مشکل دارد؛ هم در حوضه کارون و هم کرخه در نقاط بالادست آب خوب و مناسبی سهمیه بندی می‌شود ولی در همین حوضه‌ها و مسیری که از بالادست آبیاری می‌شود، در نقاط پایین دست مشکل آب داریم.
او با اشاره به اینکه وضعیت فعلی محصول مشترک سازمان آب و برق و همچنین جهاد کشاورزی است، یادآور می‌شود: کشاورزان پایین دست به ویژه در شهر حمیدیه اعلام کردند که اگر در همین هفته جاری مرحله بعدی آبرسانی محصولات آنها انجام نشود، کشت انجام شده به مشکل برخورده و اگر این کار مدیریت شود، نقاط پایین دست حداقل مشکل را خواهند داشت.
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس عنوان می‌کند: در بیشتر نقاط کشور مدیریت آب در بخش کشاورزی را به تشکل‌های صنفی این بخش واگذار شده و توسط دولت فقط نظارت می‌شود؛ اگر این واگذاری در استان هم انجام شود، وضعیت کمبودهای چند روز اخیر دیگر تکرار نشده و مشکلات این بخش هم حل می‌شوند.
بخشنامه‌ای ابلاغ نشده است
رئیس انجمن برنج خوزستان نیز می‌گوید: تاکنون برای محدودیت کشت در فصل تابستان سال آینده هیچ بخشنامه‌ای ابلاغ نشده ولی زمزمه‌هایی در وزارت جهاد کشاورزی شده که کشت برنج فقط در استان‌های شمالی انجام شود؛ ما در حال تلاش هستیم که چنین تصمیمی اجرایی نشده و از حق برنج کاران استان خوزستان دفاع کنیم.
محمد سواری با اشاره به اینکه کشت برنج از خرداد شروع و آبان ماه برداشت می‌شود، اضافه می‌کند: استان خوزستان دو هزار نفر برنج‌کار در شهرهای مختلف از جمله شوشتر، اهواز، شوش، دشت آزادگان، ایذه، باغملک، رامهرمز و هویزه دارد.
از هم اکنون مشکل وجود دارد
رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تصریح می‌کند: در تابستان سال آینده با شرایط جوی که تا امروز وجود داشته و وضعیت بارندگی‌ها که شاهد بودیم به احتمال زیاد در حوضه کرخه با مشکلاتی مواجه می‌شویم ولی برای سایر حوضه‌های آبی امیدوار هستیم که شاهد ممنوعیت کشتی نباشیم چون وضعیت تا حدودی مناسب است.
مسعود اسدی ادامه می‌دهد: در حوضه آبی کرخه اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، با یک بحران جدی روبه‌رو هستیم و تابستان سال آینده کشاورزان شهرهای دشت آزادگان، هویزه، بستان، شوش، الهایی و حمیدیه با اقتصاد ۱۰۰ درصد کشاورزی احتمالاً از کشت تابستانه محروم می‌شوند؛ این شهرستان‌ها در تابستان سال جاری بدترین تنش آبی و وضعیت آبی بحرانی را داشته و از کشت تابستانه محروم بودند.
او ادامه می‌دهد: کشاورزان این مناطق به خاطر سیل و خشکسالی‌های متناوب، وضعیت اقتصادی - معیشتی شکننده و طاقت فرسایی داشتند و همچنین شاهد بحران دام هم بودیم؛ در تابستان سال گذشته هزاران رأس دام به خاطر بی‌آبی و خشکسالی از بین رفتند.
رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان می‌گوید: این موضوع حوضه کرخه به هیچ وجه آسانی نیست و باید از آن به عنوان یک موضوع ملی یاد کرد؛ حوضه آبی کرخه با یک بحران تاریخی روبه‌رو شده که باید مثل زاینده‌رود در سطح ملی برای حل آن اقدام کرد.
رئیس جمهور ورود کند
اسدی با اشاره به اینکه جنبه استانی دادن به موضوع بحران آبی در حوضه کرخه به هیچ وجه صحیح نیست و حل آن در حد امکانات استانی نیست، اضافه می‌کند: اگر با این موضوع به صورت ملی برخورد نکنیم قطعاً عواقبی برای کشور دارد؛ بنابراین از مسئولان انتظار می‌رود که برای مصالح و منافع نظام جمهوری اسلامی ایران قبل از اینکه وارد بحران شویم و موضوع مانند سال گذشته بین‌المللی شود، از هم‌اکنون چاره‌اندیشی لازم را داشته باشند.
او بیان می‌کند: تابستان سال گذشته و پاییز امسال کشاورزان در حوضه کرخه در اقدامی تاریخی، حداکثر همکاری خود با دستگاه‌های دولتی را برای کشت داشتند و با وجود عدم تخصیص آب ولی لطف خداوند شامل حال آنها شد و با بارندگی‌های خوب محصولات آنها آبیاری و سبز شد.
رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان عنوان می‌کند: برای همین ادامه تأمین آب پاییزه در ماه اسفند کشاورزان برای آبیاری گندم خود نگران و نیازمند آب هستند؛ پس وقتی همین روزهای اخیر برای تأمین آب با کمبود مواجه و روزهای سختی را برای کشاورزان رقم زدند، اگر این وضعیت کم بارشی تشدید شود در تابستان با بحران جدی مواجه می‌شویم.
اسدی تأکید می‌کند: نباید با کوچک دیدن و بی توجهی به این موضوع و همچنین عدم چاره‌اندیشی کاری کنیم که موضوع حوضه کرخه در تابستان سال آینده بین‌المللی و موجب سوءاستفاده بیگانگان قرار بگیرد.
او درخواست می‌کند: از رئیس‌جمهور درخواست دارم تا مثل زاینده‌رود به موضوع ورود کند چون بحران کرخه در سطح استان قابل حل و مدیریت نیست و اگر هم مدیریت نشود، تبعات آن برای کل کشور است و باید اقدامات عاجل انجام شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان نیز می‌گوید: تا زمانی که منابع آب قابل تأمین در حوضه‌های مختلف آبریز به تفکیک توسط سازمان آب و برق خوزستان مشخص و پس از اعلام در مدیریت بحران مصوب نشود، امکان ارائه الگوی کشت وجود ندارد.
تورج نوروزی ادامه می‌دهد: به محض اعلام منابع آب از محصولات قابل کشت در استان و کم آب بر که نیاز آبی کمتری دارند و کشاورزان با کشت و کار آن آشنایی و در بحث فروش محصول مشکل نداشته باشند، الگوی کشت تدوین و پس از تصویب در جلسات ستاد مدیریت بحران استان اعلام می‌شود.
مدیرکل هواشناسی خوزستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه بولتن پیش بینی سازمان کشوری برای استان را ابتدایی ماهانه با پیش بینی سه ماهه به آب و برق و بحران استان می‌دهیم، عنوان می‌کند: میانگین بارش کشور از بهمن امسال تا اردیبهشت سال آینده کمتر از نرمال است، با این توضیح که در سواحل خزر نرمال، شمال شرق و امتداد زاگرس کمتر از نرمال و در سایر مناطق در محدوده نرمال تا کمتر از آن خواهد بود.
محمد سبزه زاری اضافه می‌کند: بر اساس پیش بینی‌های انجام شده انتظار می‌رفت که بیشترین کاهش به ترتیب در بهمن امسال و فرودین سال آینده رخ دهد.
او یادآور می‌شود: در نیمه بهمن تا نیمه اسفند میانگین بارش در استان‌های در امتداد کوه‌های زاگرس کمتر از نرمال و در سایر مناطق کشور در محدوده نرمال تا کمتر از آن خواهد بود، بارش این دوره به طور آشکاری نسبت به بارش ماه دی کمتر خواهد بود.
مدیرکل هواشناسی خوزستان با اشاره به اینکه در مجموع انتظار می‌رود که بارش اسفند ماه نسبت به بهمن بهبود نسبی داشته باشد، ادامه می‌دهد: بعد از آن نیز تا نیمه فروردین سال آینده میانگین بارش در نیمه غربی کشور در محدوده نرمال تا بیشتر از آن است.
هرچند تلاش‌های خبرنگار مهر برای مصاحبه با مسئولان سازمان آب و برق خوزستان بی نتیجه بود ولی این سازمان متولی اصلی مدیریت منابع آب استان و اعلام وضعیت ذخایر آب سدها است؛ با توجه به اینکه اقتصاد و معیشت کشاورزان استان در گروی کشت‌های انجام شده آنها قرار دارد، انتظار می‌رود که سازمان آب و برق خوزستان هرچه سریع‌تر پیش بینی‌های لازم را بر اساس تجارب قبلی و با در نظر گرفتن گزارش‌های سازمان هواشناسی داشته باشد تا برنامه‌ریزی برای تعیین الگوی مناسب کشت از سوی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان انجام شود.
اجرای طرح ۵۵۰ هزار هکتاری مقام معظم رهبری برای خوزستان فواید بسیاری از جمله افزایش بیش از پنج میلیون تُنی تولید محصولات کشاورزی دارد که اعتبارات آن نیز از صندوق توسعه ملی تأمین می‌شود؛ بحث‌های بسیار برای تأمین منابع آبی و ضعف وزارت نیرو در این زمینه منجر به کاهش سرعت اجرای این طرح شده بود که انتظار می‌رود با تأمین هرچه سریع‌تر منابع مالی و آبی این پروژه شاهد بهبود وضعیت کشاورزی در استان خوزستان باشیم.