خبرگزاری مهر – گروه استانها: استان یزد یکی از زیستگاه‌های ارزشمند حیات وحش به شمار می‌رود و به رغم بیابانی و کویری بودن، گونه‌های ارزشمند و البته در حال انقراضی در زیستگاه‌های آن زندگی می‌کنند.
خشکسالی‌ها به طور قطع تاثیر مستقیم و غیرمستقیمی بر جمعیت حیات وحش کشور و البته استان یزد به جای گذاشته اما در این میان اتفاقاتی رخ داده که جمعیت حیات وحش استان نه کم و نه زیاد شده بلکه ثابت مانده است.
گونه‌های پستاندار، خزنده و پرنده بسیار زیبایی در زیستگاه‌های استان یزد زندگی می‌کنند و برخی از آنها به دلیل خطر انقراض در معرض رصد بیشتری قرار دارند و کاهش یا افزایش جمعیت آنها بسیار مورد توجه است.
سرشماری علف خواران وحشی استان هر سال با هدف بررسی تغییرات جمعیتی و پایش زیستگاه‌های طبیعی همچنین بیماری‌ها و تهدیدات حیات وحش در فصل پائیز و زمستان صورت می‌پذیرد.
وضعیت جمعیت حیات وحش یزد بد نیست
آخرین سرشماری مربوط به حیات وحش استان پاییز امسال انجام شده اما برای حفاظت از آنها آماری از تعداد سرشماری منتشر نشده اما در کل وضعیت جمعیت حیات وحش بد نیست اما گونه‌های در معرض خطر انقراض، روزهای خوبی را سپری نمی‌کنند.
درباره نتایج سرشماری به این نکته می‌توان اشاره کرد که نیره پورملایی، مدیرکل محیط زیست استان یزد دیماه امسال اعلام کرد که سرشماری حیات وحش استان از اواسط پائیز در پناهگاه حیات وحش شیرکوه شروع شد و در منطقه حفاظت شده کوه بافق به پایان رسیده است.
به گفته این مسئول، تخمین جمعیت علفخواران وحشی در ۱۴ منطقه تحت مدیریت استان شامل یک پارک ملی، پنج پناهگاه حیات وحش، سه منطقه حفاظت شده و چهار منطقه شکار ممنوع و سه قرق اختصاصی با برنامه ریزی و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان صورت گرفته است. نتایج سرشماری امسال نشان داد که علیرغم خشکسالی رخ داده، رشد جمعیت حیات وحش استان در بیشتر مناطق روند ثابتی داشته و این ثبات نشان از حفاظت و مدیریت صحیح جمعیت حیات وحش استان است
در این طرح محیط بانان، قرق‌بانان و همیاران محلی مورد اعتماد در قالب ۲۰۰ گروه پیاده و موتوری طی ۲۵ روز عملیات سرشماری را انجام داده‌اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد به این نکته مهم اشاره کرده که نتایج سرشماری امسال نشان داد که علیرغم خشکسالی رخ داده، رشد جمعیت حیات وحش استان در بیشتر مناطق روند ثابتی داشته و این ثبات نشان از حفاظت و مدیریت صحیح جمعیت حیات وحش استان است.
مناطق تحت مدیریت و همچنین قرق‌های اختصاصی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد ۱۶.۸ درصد مساحت استان را شامل می‌شوند که این مناطق با داشتن زیستگاه متنوع کوهستانی، تپه ماهوری و بیابانی جمعیت مناسبی از علف خوارن وحشی از جمله گوسفند وحشی، بز وحشی، آهوی ایرانی و جبیر را در خود جای داده‌اند.
بیشترین جمعیت حیات وحش استان مانند بسیاری از استان‌های مرکز ایران، کل و بز، قوچ و میش، آهو و جبیر هستند که در بهترین زیستگاه یعنی کالمند بهادران در شهرستان مهریز، بیشتر دیده می‌شوند و جمعیت آنها قابل توجه است اما در سایر نقاط استان هم زندگی می‌کنند.
اقدامات حفاظتی برای جلوگیری از کاهش جمعیت
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ثابت ماندن جمعیت حیات وحش استان به رغم خشکسالی‌ها اظهار داشت: عوامل بسیاری بر جمعیت حیات وحش استان اثرگذار است که یکی از آنها و البته عامل مهم، خشکسالی است اما نباید از عوامل دیگر از جمله اقدامات حفاظتی غافل ماند.
حجت دهقان ادامه داد: اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد برای کاهش تاثیر خشکسالی بر جمعیت حیات وحش استان نسبت به ساخت آب انبار و آبشخور اقداماتی را برای پیشگیری کاهش جمعیت انجام داده است.
وی از دیگر اقدامات این اداره برای جلوگیری از کاهش جمعیت حیات وحش استان به لایروبی چشمه‌ها و ته زنی چاه‌ها و در موارد حاد و بحرانی، توزیع علوفه به صورت محدود در مناطق حفاظت شده اشاره کرد.
قرق‌های اختصاصی، پشتوانه حیات وحش یزد
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد با بیان اینکه خشکسالی تاثیر زیادی بر کاهش زادآوری و جمعیت حیات وحش دارد و گاهی زادآوری را به صفر می‌رساند، ادامه داد: در کنار اقدامات حفاظتی اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد برای جلوگیری از کاهش جمعیت حیات وحش استان، قرق های اختصاصی نیز نقش قابل توجهی نه تنها در جلوگیری از کاهش بلکه در افزایش جمعیت حیات وحش استان داشته‌اند.
دهقان گفت: استان یزد سه قرق اختصاصی مصوب در علی آباد و روباز در شهرستان مهریز و دربید به صورت مشترک در شهرستان‌های یزد و اشکذر دارد که در مجموع ۷۰ هزار هکتار وسعت دارند.
وی تاکید کرد: به طور قطع قرق ها تاثیر خوبی در حفاظت و جمعیت حیات وحش داشته‌اند و با فعالیت آنها شاهد افزایش جمعیت حیات وحش در مناطق قرق شده هستیم و آنها پشتوانه‌ای برای مناطق تحت مدیریت محسوب می‌شوند.
جمعیت و گونه‌های حیات وحش استان
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد یادآور شد: در حال حاضر ۶۵ گونه پستاندار، ۴۲ گونه خزنده و دو زیست و ۲۵۲ پرنده در زمره گونه‌های حیات وحش در استان شناسایی شده که بیشترین جمعیت حیات وحش در پستانداران کل و بز، قوچ و میش، آهو و جبیر، در پرندگان کبک، تیهو، هوبره، باقرقره است و در بین خزندگان هم انواع مارها را شاهد هستیم.
وی درباره گونه‌های شاخص و با اهمیت استان به هفت گونه گربه سان شامل پلنگ، یوزپلنگ، کاراکال، گربه پالاس، گربه شنی، گربه جنگلی و گربه وحشی در زمره گربه سانان استان اشاره کرد که همگی دارای اهمیت هستند.
دهقان افزود: در میان پرندگان نیز شاهین، بالابان، هوبره و زاغ بور شاخص و دارای اهمیت هستند و در بین خزندگان نیز می‌توان به سوسمار خاردم ایرانی، بزمجه، مار افعی شاخدار و افعی جعفری به عنوان گونه‌های شاخص اشاره کرد.
گونه‌های در خطر انقراض حیات وحش یزد
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد اما درباره گونه‌های در خطر انقراص استان به یوزپلنگ، گورخر ایرانی، گربه پالاس، گربه شنی، شاه روباه، عقاب طلایی، عقاب شاهی، شاهین، بحری، بالابان و هوبره اشاره کرد که نیاز به حمایت دارند.
وی عقیده دارد که این گونه‌های کمیاب به دلیل خشکسالی، کمبود منابع آبی و پوشش گیاهی برای یافتن طعمه و آب جابجا شده و از مناطق حفاظت شده خارج می‌شوند و تهدیدات مختلفی مثل شکار غیرمجاز، تصادف در هنگام عبور از جاده‌ها یا کشته شدن توسط سگ‌های گله در انتظار آنهاست.
۱۶ منطقه در یزد تحت مدیریت محیط زیست هستند
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد اعلام کرد: استان یزد ۱۶ منطقه تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست شامل یک اثر ملی سرو در شهرستان ابرکوه، پنج پناهگاه حیات وحش، یکی پارک ملی به نام سیاهکوه در شهرستان اردکان، چهار منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع دارد.
یکی از زیبایی‌های طبیعت بیابانی یزد، حیات وحشی است که برخی از گونه‌های آن در کشور و حتی دنیا بی نظیر هستند و نمادی از استان به شمار می‌روند و زیستگاه‌های این استان گونه‌هایی را در خود نگه داشته که در معرض خطر انقراض هستند و زیستگاه‌های استان را محل امنی برای ادامه زندگی برگزیده‌اند.
باید قدر این موقعیت را بدانیم و با حفاظت از زیستگاه‌ها و بکر نگه داشتن قلمرو حیات وحش، از آنها حفاظت کرده و زمینه افزایش جمعیت آنها را فراهم آوریم. به امید روزی که دیگر درباره گونه‌های در معرض خطر انقراض صحبتی نباشد و همه گونه‌های استان زادآوری و افزایش جمعیت داشته باشند.